Morfologia krwi: co wykazuje? Interpretacja wyników

Co to jest morfologia

Morfologia to podstawowe badanie krwi, które pozwala kompleksowo ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta. Skupia się na układzie czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. Taka szeroka analiza parametrów jest pomocna w nakreśleniu kierunku dalszej diagnostyki, jak i leczenia.

Wyróżnia się morfologię pełną oraz podstawową. Czym się różnią?
Morfologia podstawowa to badanie: leukocytów, płytek krwi, erytrocytów, hematokrytu i hemoglobiny.
Morfologia pełna wzbogacona jest o opis parametrów czerwonokrwinkowych (MCV, MCH, MCHC) oraz płytkowych (MPV, PDW i pct), granulocytów, limfocytów, eozynofilów, bazofilów.

Morfologia jest jednym z badań finansowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Na NFZ wykonasz:

• morfologię krwi obwodowej z płytkami krwi,
• morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi.

Morfologię na NFZ możesz wykonać tyle razy, ile otrzymasz skierowanie na badania od lekarza rodzinnego. Innym rozwiązaniem jest umówienie badania prywatnie, np. w formie domowego pobrania krwi. Cena morfologii pełnej w domu to zaledwie niecałe 19 zł + koszt dojazdu specjalisty medycznego. Umów pobranie krwi. Na wyniki krwi będziesz czekał zaledwie 24 godziny!

Co wykazuje morfologia?

Największą zaletą morfologii krwi jest to, że pozwala ona wykryć wiele chorób już w ich wczesnej fazie. Jej wyniki mogą wskazywać na:

• różnego rodzaju zakażenia, stany zapalne, wirusy np. EBV lub CMV,
• niedotlenienie,
• anemię,
• choroby nerek,
• raka, przerzuty nowotworowe, białaczkę,
• niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12,
• sferocytozę,
• zakrzepową plamicę małopłytkową.

Dzięki regularnym badaniom możemy szybko wykryć m.in. cukrzycę lub choroby trzustki.

Anemia a morfologia

Anemia to choroba, która może zostać stwierdzona wyłącznie w oparciu o wyniki morfologii krwi. Niski poziom hematokrytu, hemoglobiny i liczby erytrocytów to dość jasna wskazówka świadcząca za niedokrwistością.

Dowiedz się więcej o anemii.

Choroby szpiku a morfologia

Szpik kostny bierze udział w produkcji komórek krwi: erytrocytów, trombocytów, leukocytów oraz płytek krwi. Tworzy zatem nasz system odpornościowy (który składa się m.in. z leukocytów). Kiedy dochodzi do patologii w obrębie szpiku kostnego, zaburzona zostaje produkcja krwinek. Obserwuje się spadek większości parametrów krwi - a to zobaczymy właśnie w morfologii.

Morfologia krwi przy zakrzepicy

Morfologia stanowi również podstawowe badanie na zakrzepicę. Chorobę stwierdza się, kiedy liczba płytek krwi (trombocytów) jest poniżej normy.

Dowiedz się więcej o badaniu i leczeniu zakrzepicy.Dowiedz się więcej o badaniu i leczeniu zakrzepicy.

Czy morfologia wykryje raka?

Morfologia krwi obwodowej może być podstawą do dalszej diagnostyki w kierunku raka. Często pomaga z dużą precyzją określić kierunek badań.

Jak przygotować się do badania morfologii

👉 Bardzo ważne jest, by do morfologii podchodzić na czczo. Zjedzony przed nią posiłek może mieć wpływ zarówno na gęstość krwi, jak i same wyniki. Ostatni posiłek zjedz ok. 12 godzin przed pobraniem.

👉 Udaj się na badanie rano, między 7.00, a 10.00.

👉 Interpretację wyników krwi może zaburzyć także wysiłek fizyczny dlatego, jeśli planujesz poranny jogging, lepiej zdecyduj się na niego jakiś czas po pobraniu próbki.

👉 Lekarze, jak i pielęgniarki pobierające krew, zalecają wypicie szklankę wody przed badaniem. Ta rada będzie szczególnie cenna dla osób o słabo widocznych żyłach, ponieważ pod wpływem nawodnienia stają się one bardziej wypukłe i łatwiej się w nie wkłuć.

👉 Kobiety często zastanawiają się, czy można wykonywać morfologię krwi w trakcie miesiączki. Generalnie zaleca się wykonywanie badań przed lub po miesiączce, jednak jeśli z badaniem nie należy zwlekać, można wykonać je podczas okresu. Poinformuj lekarza, że badanie zostało przeprowadzone w trakcie menstruacji, a uwzględni to podczas interpretacji wyników. Morfologia w trakcie miesiączki może przyczynić się do nieznacznych odchyleń pewnych parametrów.

Na które parametry krwi wpływa menstruacja?

• Niektóre z parametrów układu krzepnięcia (czyli płytek krwi) mogą być podwyższone ze względu na to, że w czasie miesiączki krzepliwość krwi może nieznacznie się obniżyć.
• Poziom hemoglobiny. Wykonując morfologię krwi pod kątem anemii, warto zatem interpretować wynik tego oznaczenia wraz z innymi parametrami, które wahają się w mniejszym stopniu, takimi jak żelazo i ferrytyna.

Normy morfologii krwi

Normy morfologii są różne w zależności od wieku i płci. Wartości poszczególnych parametrów są wyrażane w różnych jednostkach. Na przykład parametry krwinek białych są przedstawiane w % lub #. Pierwszy wariant informuje nas o procentowym udziale tych komórek w próbce krwi. Drugi wariant to stężenie tych komórek na mikrolitr (μl).

Poniżej przedstawiamy normy morfologii krwi dla dzieci, dorosłych i kobiet w ciąży.

Morfologia normy dla dzieci tabela

Liczba płytek krwi i ich parametrów pozostaje stała na całe życie. Inne parametry przedstawione zostały w tabeli poniżej (na podstawie Children’s Hospitals and Clinics of Minnesota).

Morfologia normy dla dorosłych

Morfologia w ciąży normy

Krwinki białe, płytki krwi, jak również hematokryt i hemoglobina w ciąży ulegają zmianom. Wynika to ze zmian w organizmie kobiety. W poprawnym przebiegu ciąży poziom hematokrytu i hemoglobiny obniża się, ponieważ wzrasta ilość osocza w krwi. Podwyższone leukocyty w ciąży to również normalny stan rzeczy, który służy utrzymaniu ciąży. W tym czasie w organizmie powstaje lekki stan zapalny, który jest naturalną reakcją organizmu na nowe okoliczności.

Właśnie dlatego prawidłowe wartości tych parametrów są inne niż dla nieciężarnych, a do tego zmieniają się w zależności od etapu ciąży. Sprawdź normy morfologii w ciąży na podstawie The Global Library of Women’s Medicine’s Welfare of Women.

Wyniki morfologii krwi - interpretacja

Jak rozczytać tabelkę i zawarte w niej skróty? Co oznaczają odchylenia od norm? Poniżej wyjaśniamy wyniki badania krwi.

WBC - krwinki białe, leukocyty

Najczęściej zestawienie otwiera układ białokrwinkowy. WBC, czyli white blood cells - krwinki białe, inaczej: leukocyty, to elementy krwi, które odpowiadają za reakcje odpornościowe, czyli chronią organizm przed infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.

Podwyższone leukocyty mogą świadczyć o infekcjach, stanach zapalnych, a nawet białaczce. Nie zawsze jednak to powód do zmartwień: taki stan rzeczy może być też konsekwencją stresu, ciąży lub podjętego przed badaniem wysiłku fizycznego.

Niskie wartości parametrów krwinek białych najczęściej towarzyszą spadkowi odporności, chorobom zakaźnym lub autoimmunologicznym. Często też są obserwowane po chemio- i radioterapii.

W przypadku wyników znacznie wykraczających powyżej wartości referencyjnych zaleca się wykonanie rozmazu krwi obwodowej metodą manualną (Schillinga).

Leukocyty dzielą się na:

LYM - limfocyty

Limfocyty to “oddział policyjny” białych krwinek. Ich rolą jest rozpoznanie i neutralizacja zagrożenia w organizmie.

Podwyższone limfocyty mogą być objawem białaczki, chłoniaka, niektórych zakażeń bakteryjnych (np. kiły, gruźlicy lub toksoplazmozy) bądź wirusowych (świnki, odry, różyczki).

Limfocyty poniżej normy mogą wskazywać na AIDS lub inne zakażenia wirusowe. Limfocyty spadają również w przebiegu chorób autoimmunologicznych, po stosowaniu kortykosteroidów oraz chemio- i radioterapii.

NEU - neutrofile

Neutrofile można porównać do strażaków lub oddziału antyterrorystycznego. To najliczniejsza grupa leukocytów - stanowią 50 - 70% krwinek białych. To właśnie one jako pierwsze docierają do ogniska zapalenia i eliminują patogeny. Innymi słowy: gaszą pożar.

Za wysokie neutrofile w większości przypadków nie są powodem do zmartwień i najczęściej oznaczają niegroźną infekcję. Jednak pojawiają się również przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej, kwasicy ketonowej lub nowotworze.

Neutrofile poniżej normy mogą być oznaką białaczki lub zespołu mielodysplastycznego, ale również niedoborów witaminy B12, kwasu foliowego, czy miedzi. Taki wynik towarzyszy też anoreksji.

MONO - monocyty

Monocyty pomagają w walce z wirusami, jak również “sprzątają” po całym zamieszaniu: oczyszczają krew z obumarłych tkanek lub bakterii.

Podwyższone monocyty pojawiają się zwykle przy chorobach autoimmunologicznych, bądź istniejącej w organizmie infekcji wirusowej lub bakteryjnej czy stanie zapalnym. Mogą też mieć związek z alergią. Dowiedz się więcej o podwyższonych monocytach w krwi.

Monocyty poniżej normy sugerują najczęściej osłabienie odporności. Może za tym stać np.: anemia aplastyczna, sepsa, oparzenia, HIV lub przebyta chemioterapia.

BAS - bazofile i EOS - eozynofile

Eozynofile pomagają w walce z pasożytami oraz uczestniczą w rozkładzie histaminy, odpowiadającej za wystąpienie objawów reakcji alergicznych.

Bazofile produkują i magazynują heparynę, substancję zmniejszającą krzepliwość krwi.

Eozynofile i bazofile często interpretowane są razem. Ich podwyższone wartości mogą być pomocne w diagnostyce alergii, a także chorób pasożytniczych, nowotworów, chorób tkanki łącznej, oraz wielu innych chorób np. choroby Leśniowskiego-Crohna, niedoczynności tarczycy, cukrzycy czy gruźlicy.

Jeśli w swoich wynikach morfologii obserwujesz obniżony poziom eozynofilów oraz bazofilów - spokojnie, najczęściej nie jest to powodem do zmartwień. Pamiętaj jednak, że w kwestii diagnozy chorób badania należy konsultować ze swoim lekarzem prowadzącym, ponieważ zna on Twoją historię medyczną i styl życia.

RBC - krwinki czerwone, erytrocyty

Czerwone krwinki (erytrocyty) stanowią prawie połowę objętości krwi. Odpowiadają za transport tlenu do organów i tkanek, a co za tym idzie: za nasze siły witalne.

Wysoki poziom krwinek czerwonych, hemoglobiny i hematokrytu obserwujemy przy odwodnieniu, może też występować w przypadku chorób płuc i nowotworów nerek.

Niska liczba erytrocytów wskazuje najczęściej na niedokrwistość, czyli anemię. Ponadto może świadczyć też o stanach zapalnych, krwawieniach, niedoborach witaminy B12, kwasu foliowego lub żelaza, chorobie nerek czy ciąży.

Poniżej wymieniliśmy parametry krwinek czerwonych.

HGB - hemoglobina

Hemoglobina jest białkiem występującym w erytrocytach, dlatego te dwa wskaźniki zawsze rozpatruje się razem. To właśnie dzięki hemoglobinie krew otrzymuje swoją charakterystyczną, czerwoną barwę.

Podwyższone stężenie najczęściej występuje u pacjentów z nadkrwistością oraz zaburzeniem gospodarki wodno-elektrolitowej.

Spadek hemoglobiny można łączyć z niedokrwistością i z przemęczeniem.

HCT - hematokryt

Hematokryt określa jaki procent całej krwi stanowią krwinki czerwone.

Zbyt wysoki hematokryt może sugerować choroby serca, płuc lub nerek.

Niski hematokryt jest wskazówką do dalszej diagnostyki w kierunku niedokrwistości, chorób układu pokarmowego lub… ciąży.

Parametry czerwonokrwinkowe - MCV, MCH, MCHC, RDW

Parametry czerwonokrwinkowe informują o budowie krwinek czerwonych.

MCV to średnia objętość erytrocytów (z ang. Mean Corpuscular Volume), czyli czerwonych krwinek.

Podwyższone MCV jest spotykane przy niedokrwistości spowodowanej niedoborem witaminy B12 i kwasu foliowego. Z problemem tym spotykają się często osoby nieumiejętnie stosujące diety wegetariańskie i wegańskie.

MCV poniżej normy zazwyczaj wskazuje na anemię spowodowaną niedoborem żelaza, upośledzającą tym samym syntezę hemoglobiny.

MCH i MCHC to z kolei wskaźniki średniej masy hemoglobiny w erytrocytach oraz jej średniego stężenia w komórkach krwi. Ich niski poziom świadczy najczęściej o anemii. Do podwyższenia się poziomu MCH i MCHC dochodzi bardzo rzadko i ma to związek z sferocytozą wrodzoną.

RDW, często nazywany wskaźnikiem anizocytozy, informuje o odchyleniach w objętości poszczególnych erytrocytów od ich średniej wartości (MCV). Może być wyznaczany przy użyciu dwóch alternatywnych algorytmów, wobec czego zróżnicowanie krwinek może być wyrażone jako odchylenie standardowe – SD (wyrażane w femtolitrach – fL) lub współczynnik zmienności – CV (SD wyrażone jako odsetek MCV) rozkładu objętości RBC.
Wysokie RDW występuje przy niedoborach żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego lub po przetoczeniu krwi.

PLT, PLCT - płytki krwi, trombocyty

Płytki krwi odpowiadają za proces krzepnięcia. Kiedy ciągłość tkanki zostanie przerwana, dochodzi do zapoczątkowania kaskady reakcji, w których m.in. trombocyty (PLT, PLCT) osiadają na tzw. macierzy podśródbłonkowej, tworząc czop płytkowy, który rozpoczyna proces gojenia. Widzimy to gołym okiem, w postaci strupa.

Zbyt wysoki poziom trombocytów można zaobserwować w przypadku ciąży lub w przypadku zakażeń, stanów zapalnych, niedokrwistości czy nowotworów. Trombocytów jest też więcej po intensywnym wysiłku fizycznym, dlatego zadbaj o to, by badanie przeprowadzić rano, zanim jeszcze podejmiesz wzmożoną aktywność. Nadmiar trombocytów nazywamy trombocytozą.

Obniżenie stężenia płytek krwi pojawia się m.in. w przebiegu białaczek, zaburzeń autoimmunologicznych, nowotworów oraz po radio- i chemioterapii.

Poznaj parametry płytek krwi, opisane niżej.

MPV

Parametry płytkowe: PDW, MPV, PCT, pomagają określić wielkość produkowanych płytek.

MPV to średnia objętość płytki krwi. Jest parametrem zależnym od całkowitego wytwarzania płytek krwi przez szpik kostny. W przypadku nieefektywnego ich wytwarzania uwalniane płytki są małe, co skutkuje niskim MPV.

Podniesione wartości MPV wskazują, że dochodzi do wytwarzania płytek dużych i olbrzymich, co sugeruje zwiększoną produkcję płytek przez szpik kostny.

Obniżone wartości MPV może wskazywać na wytwarzanie mniejszej ilości płytek przez szpik kostny.

PDW

PDW z kolei to wskaźnik zmienności objętości płytek krwi, analogiczny dla RDW charakteryzującego krwinki czerwone. Choć znaczenie tego parametru bywa lekceważone, jego oznaczenie może pomóc lekarzowi w diagnozie nowotworu lub niedokrwistości.

Podwyższone PDW świadczą o obecności płytek zarówno dużych, jak i małych, co niekiedy może sugerować rozwój chorób negatywnie wpływających na płytki krwi.

Obniżone wartości PDW zwykle oznaczają, że płytki krwi są tej samej wielkości.

PCT

PCT, inaczej płytkokryt, to substancja, której obecność we krwi wskazuje na infekcję bakteryjną. Z jej pomocą można wykryć zakażenie już we wczesnej jego fazie, nawet przed wystąpieniem pierwszych objawów.

PCT poniżej normy nie powinien nas martwić, wynik wyższy może zaś wskazywać zakażenie bakteryjne, a nawet sepsę.

P-LCR

P-LCR to wskaźnik tzw. dużych płytek. Najczęstszym wskazaniem do wykonania tego badania jest nieprawidłowa liczba płytek krwi w pobranej próbce. Tak jak w przypadku PDW, P-LCR zawsze musi być rozpatrywane wraz z innymi badaniami.

Podwyższony wynik P-LCR może być sygnałem stanu chorobowego, jakim jest małopłytkowość immunologiczna.

Obniżone P-LCR występuje bardzo rzadko i zwykle jest cechą naturalną dla pacjenta z takim wynikiem.

Wskaźniki te interpretujemy w odniesieniu do ilości płytek krwi.

Martwią Cię wyniki morfologii? Umów konsultację online.

Wpływ chorób na wyniki morfologii krwi

HIV a morfologia

Choć morfologia nie stwierdza jednoznacznie zakażenia wirusem HIV, wyniki morfologii krwi mogą być podstawą do dalszej diagnostyki w tym kierunku. Liczba białych krwinek określa stan układu odpornościowego organizmu - jeśli kilkukrotnie powtórzona morfologia nie wykazuje znaczącej poprawy, lekarz może zlecić badanie na obecność tego wirusa.

Morfologia jest też podstawowym badaniem służącym kontroli zdrowia pacjentów z HIV i monitorowania postępów leczenia.

Dowiedz się więcej o diagnozie i leczeniu HIV.

Niedoczynność tarczycy a morfologia krwi

Niedoczynności tarczycy może towarzyszyć anemia. Część objawów, takich jak poczucie zmęczenia lub senność, jest wspólna dla obu tych chorób. Warto przeprowadzić dodatkowe badania w tym kierunku, ponieważ leczona niedoczynność tarczycy unormuje parametry krwi i przywróci organizmowi równowagę.

Poznaj objawy niedoczynności tarczycy i metody leczenia.

Morfologia po COVID-19

Wyniki krwi mogą odbiegać od normy do kilku miesięcy po przejściu infekcji COVID-19 - dowiodły badania z Międzynarodowego Centrum Badań Medycznych w Niigata (Japonia). Wykazano w nich, że koronawirus uszkadza krwinki czerwone, co prowadzi do anemii. Na tego typu powikłania najbardziej narażeni są ci, którzy już przed chorobą zmagali się z obniżonym poziomem hemoglobiny oraz osoby starsze, otyłe, z osłabioną odpornością, zaburzeniami funkcji szpiku, wysokim ciśnieniem krwi lub chorujące na raka bądź cukrzycę.

Dowiedz się więcej o powikłaniach po COVID-19.

Borelioza a morfologia krwi

Borelioza, odkleszczowa choroba bakteryjna, może powodować nieznaczne odchylenia w morfologii krwi, jednak w wielu przypadkach chorujący na boreliozę mają prawidłowe wyniki. Innymi słowy: wpływ tej choroby na morfologię jest nieznaczny.

Przeczytaj artykuł o boreliozie.

Chora trzustka a morfologia

Morfologia nie jest badaniem diagnozującym stricte problemy z trzustką, może jednak stanowić wskazówkę w rozpoznaniu. Chora trzustka odzwierciedla się w morfologii krwi wynikami świadczącymi o istniejącym w organizmie stanie zapalnym, czyli podwyższonymi parametrami krwinek białych. Jeśli podczas wywiadu pacjent skarży się np. na ostre bóle w nadbrzuszu, biegunki, wymioty, nudności, czy wzdęcia, lekarz prawdopodobnie zaleci dalsze badania w kierunku trzustki, czyli: amylazę, lipazę lub CA 19-9.

Dowiedz się więcej o raku trzustki i innych chorobach tego narządu.

Długotrwały stres a morfologia

Badania wykazały, że długotrwały stres i przemęczenie odzwierciedlają się w wynikach krwi. Przede wszystkim zwiększa się liczba białych krwinek i neutrofili, podczas gdy ilość innych komórek odpowiadających za reakcje odpornościowe spada. Potwierdza to teorię, że stres powoduje w organizmie stan zapalny.

Sprawdź, jak radzić sobie ze stresem.

Badania uzupełniające

W jaki sposób potwierdzić lub zaprzeczyć sugestiom morfologii? Poznaj badania krwi, które najczęściej zaleca się jako badania uzupełniające.

Rozmaz krwi

Manualny rozmaz krwi to szczegółowa ocena ilości i wyglądu komórek krwi. Mikroskopowe badanie rozmazu krwi wykonuje się w przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku morfologii krwi w badaniu automatycznym (standardowym).
Koszt manualnego rozmazu krwi z dojazdem specjalisty medycznego do Twojego domu to niecałe 19 zł + cena dojazdu. Zamów rozmaz krwi.

Żelazo i ferrytyna

Potwierdzeniem anemii wynikającej z niedoborów będzie sprawdzenie poziomu pierwiastków, których miałoby być za mało w organizmie. Temu służy badanie żelaza i ferrytyny (zapasu żelaza).

Hormony tarczycy

Chcąc wykluczyć lub potwierdzić problemy z tarczycą, lekarz może zalecić badania hormonów: TSH, FT3 i FT4. Takim badaniom, według Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, powinny zostać poddane wszystkie kobiety planujące ciążę.

Krótkie ukłucie i zaledwie 15 min Twojego czasu - to niematerialna cena morfologii. W zamian otrzymujesz szerokie spojrzenie na stan swojego zdrowia i możliwość wczesnego wykrycia nawet poważnych chorób. Pamiętaj, że im wcześniej nastąpi diagnoza, tym większe szanse na całkowite wyleczenie. Zamów badanie morfologiczne do domu i ciesz się dobrą kondycją jak najdłużej!