Kiła – objawy, leczenie, przyczyny

Kiła – co to jest? Jak można się zarazić?

Kiła to choroba zakaźna głównie przenoszona drogą płciową (kiła nabyta), rzadziej przez uszkodzoną skórę, błony śluzowe i krew. Wywoływana jest przez bakterię krętka bladego (łac. Treponema pallidum ssp. pallidum). Do zakażenia może dojść także poprzez łożysko i podczas porodu (kiła wrodzona). Jeśli zmiany kiłowe występują w jamie ustnej, zakażenie także jest możliwe poprzez pocałunek i seks oralny.

W ten sposób NIE zarazisz się kiłą:

• korzystając z tej samej toalety,
• podczas kąpieli w wannie i basenie,
• przebywając w saunie i jacuzzi,
• używając tych samych sztućców,
• nosząc te same ubrania,
• używając tych samych ręczników,
• dotykając tych samych przedmiotów (np. klamek, blatów).

Kiła – objawy

Objawy kiły różnią się od siebie w zależności od stadium rozwoju choroby. Symptomy mogą pojawić się zarówno kilka tygodni po zakażeniu, jak i po kilku miesiącach, a nawet latach. Na świecie zarejestrowano przypadki, kiedy objawy kiły dały o sobie znać po 30 latach od momentu zakażenia!

Kiła nabyta pierwszorzędowa (kiła wczesna, kiła pierwotna) –  objawy

Pierwsze symptomy występują po 3-9 tygodniach od momentu zarażenia. Charakterystycznym objawem jest tutaj pojawienie się wrzodu twardego (wrzód Huntera, objaw pierwotny) w miejscu wniknięcia bakterii. U kobiet zmiana najczęściej zlokalizowana jest na wargach sromowych i szyjce macicy. U mężczyzn owrzodzenie pojawia się na członku lub odbycie. Jeśli do zakażenia doszło w wyniku seksu oralnego, zmiany mogą wystąpić w jamie ustnej, np. na języku. Po kilku dniach może dojść do powiększenia węzłów chłonnych. Objawy kiły pierwszorzędowej nie są bolesne i najczęściej ustępują samoistnie po kilku tygodniach.

Kiła nabyta drugorzędowa – objawy

W tym przypadku symptomy pojawiają się po 9 tygodniach, maksymalnie po 2 latach od momentu zakażenia. Charakterystycznym objawem kiły drugorzędowej jest wysypka (osutka kiłowa) zajmująca skórę i błony śluzowe. Zazwyczaj zmiany zajmują skórę tułowia i kończyny górne. Po 3 tygodniach goją się i nie pozostawiają blizn.

Między 4. a 12. miesiącem od wniknięcia krętka bladego do organizmu może nastąpić nawrót wysypki. W takim przypadku zmiany zlokalizowane są już nie tylko na tułowiu i rękach, ale zajmują także podeszwy stóp, wewnętrzną część dłoni i skórę twarzy. Gojenie zmian nawrotowych może skończyć się powstaniem blizn.

Łysienie kiłowe

Objawem kiły drugorzędowej może być także tzw. łysienie kiłowe. Najczęściej pojawia się po 6 miesiącach od zakażenia. Symptom ten nie zawsze występuje, ale może też być jedynym objawem kiły drugorzędowej. Łysienie kiłowe jest bardzo charakterystyczne. Pojawia się na skroniach i potylicy.

Oprócz ww. objawów kile drugorzędowej mogą też towarzyszyć:

• gorączka,
• ból mięśni,
• ból gardła,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• brak apetytu i spadek masy ciała,
• złe samopoczucie,
• zapalenie opon mózgowych.

Kiła nabyta trzeciorzędowa (kiła późna) – objawy

Objawy pojawiają się kilka/kilkanaście lat od zakażenia. Na tym etapie kiła może mieć charakter utajony (na skórze pojawiają się charakterystyczne guzki – kilaki) lub objawowy. Wyróżnia się kilka rodzajów objawowej kiły trzeciorzędowej w zależności od lokalizacji zmian.

Kiła układu nerwowego – krętek blady atakuje mózg, układ nerwowy, oczy lub uszy. Wtedy objawy mogą obejmować:

• silny ból głowy;
• zawroty głowy;
• osłabienie mięśni;
• problemy z koncentracją;
• splątanie;
• zaburzenia osobowości;
• problemy z pamięcią i podejmowaniem decyzji;
• demencja,
• objaw Argylla Robertsona – brak reakcji źrenicy oka na światło;
• ból i zaczerwienienie oczu;
• zaburzenia widzenia, a nawet ślepota;
• szumy uszne;
• utrata słuchu.

Kiła układu krążenia – mówimy o niej, gdy zostaną zaatakowane naczynia krwionośne odżywiające ściany tętnic dużych. Prowadzi to do powstania tętniaka.

Kiła a ciąża

Jeśli ciężarna kobieta choruje na kiłę (nawet bezobjawowo), może zarazić dziecko poprzez łożysko lub w trakcie porodu. Krętek blady jest niebezpieczny dla dziecka. Zakażenie nim może doprowadzić do poronienia, obumarcia płodu lub urodzenia martwego dziecka. W przypadku żywych urodzeń u dziecka może rozwinąć się kiła wrodzona wczesna lub późna.

Kiła wrodzona wczesna u dziecka – kiedy objawy pojawią się przed ukończeniem 2. roku życia. Najczęściej są to:

• nos siodełkowaty – charakterystyczny objaw, który powstaje w wyniku uszkodzenia części kostnych nosa;
• sapka kiłowa – powstaje w wyniku owrzodzenia i uszkodzenia błony śluzowej nosa, utrudnia oddychanie;
• zapalenie kostno-chrzęstne;
• zajady (popękane kąciku ust);
• wysypka (osutka kiłowa) – obejmująca głównie dłonie i stopy;
• żółtaczka;
• marskość wątroby;
• powiększenie wątroby i śledziony;
• niedokrwistość;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• zapalenie śródmiąższowe różnych narządów  – serca, nerek, nadnerczy, trzustki i śledziony.

Kiła wrodzona późna u dziecka – kiedy objawy występują po ukończeniu 2. roku życia. Mogą obejmować:

• nos siodełkowaty lub lornetkowy (zmiany w przegrodzie nosowej);
• śródmiąższowe zapalenie rogówki prowadzące do ślepoty;
• blizny Parrota – powstające na skutek pękania zmian w okolicy odbytu i ust;
• triada Hutchinsona – charakterystyczny objaw kiły wrodzonej obejmujący zęby Hutchinsona (szeroki rozstaw siekaczy, nieprawidłowo wykształcone trzonowce), głuchotę związaną z uszkodzeniem nerwu wzrokowego oraz zapalenie miąższowe rogówki prowadzące do bielma;
• kiłowe zapalenie okostnej tzw. objaw Higoumenakisa –  jednostronne guzowate zgrubienie obojczyka w części przyśrodkowej;
• czoło olimpijskie;
• szablaste podudzia;
• kiłowe przewlekłe zapalenie opon miękkich.

Kiła – diagnostyka

Diagnostyka kiły zależy od stadium rozwoju choroby, a także od występujących objawów.

Najczęściej wykonuje się:

• test przesiewowy RPR/VDRL – jeśli wynik wyjdzie pozytywny, konieczne jest wykonanie testu potwierdzenia;
• test potwierdzenia (FTA, TPHA, VDRL, FTA ABS);
• oznaczenie przeciwciał IgG/IgM – dodatni wynik testu należy zweryfikować testami potwierdzającymi. Oznaczenie może dać wynik ujemny w przypadku zbyt wczesnego etapu choroby, u osób z obniżoną odpornością lub w stanie immunosupresji.

Ile się czeka na wyniki?

Czas oczekiwania na wynik w przypadku testu przesiewowego wynosi 1 dzień, testu potwierdzenia 1-9 dni, a oznaczenia przeciwciał 1-3 dni.

Leczenie kiły

Leczenie kiły wygląda nieco inaczej w zależności od stadium rozwoju choroby i objawów, jakie wywołuje. Najczęściej polega na domięśniowym przyjmowaniu antybiotyku — penicyliny. Nieraz wystarczy już jedna dawka antybiotyku, czasami zastrzyk trzeba wykonać 3-krotnie w tygodniowych odstępach czasowych. Jeśli z jakichś powodów pacjent nie może przyjmować tego leku, np. jest uczulony, stosuje się również erytromycynę, tetracyklinę lub doksycyklinę.

Po zakończeniu leczenia należy monitorować stan zdrowia. Pacjent powinien zgłaszać się na regularne kontrole do lekarza i wykonywać testy serologiczne – po 1, 3, 6 i 12 miesiącach od zakończenia antybiotykoterapii.

Czy kiła jest wyleczalna?

Tak, kiła jest w pełni wyleczalna. Pamiętaj, aby nigdy nie lekceważyć niepokojących objawów. Jeśli często zmieniasz partnerów seksualnych, pamiętaj też o regularnych badaniach w kierunku kiły i innych chorób intymnych. Wczesne wykrycie choroby i wprowadzenie leczenia uchroni Cię przed ciężkimi powikłaniami.

Kiła a HIV

Każdy, kto ma stwierdzone zakażenie krętkiem bladym, powinien być przebadany w kierunku HIV. Tak samo każda osoba zarażona wirusem HIV powinna być diagnozowana w kierunku kiły. Zaobserwowano, że osoby zakażone zarówno wirusem HIV, jak i krętkiem bladym są bardziej podatne na powikłania neurologiczne i okulistyczne.

Profilaktyka kiły

Jak zapobiegać kile? 

• Używaj prezerwatyw – prezerwatywy nie chronią w 100% przed zakażeniem, ale znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania;
• Pozostań w związku monogamicznym lub staraj się ograniczyć liczbę partnerów seksualnych.
• Jeśli jesteś w ciąży, koniecznie przebadaj się w kierunku zakażenia kiłą – jeśli okaże się, że jesteś zarażona krętkiem bladym, przejdziesz leczenie, dzięki czemu uchronisz swoje dziecko.
• Rozmawiaj z partnerem o zdrowiu intymnym i nie bój się pytać o liczbę poprzednich partnerów (-ek).
• Nie dziel się swoimi zabawkami erotycznymi i myj je po każdym użyciu. Dobrą praktyką jest nakładanie prezerwatyw na wibrator.