Co to jest białaczka?
Białaczka (leukemia) to nowotwór narządów krwiotwórczych. Przy białaczce układ białokrwinkowy (leukocytowy) rozrasta się w nieprawidłowy sposób: we krwi liczba niedojrzałych leukocytów jest na wysokim poziomie. W zdrowym organizmie białe krwinki walczą z wirusami i bakteriami, które przedostają się do organizmu. U pacjentów chorych na białaczkę organizm, mimo znacznej liczby leukocytów, nie ma sił na walkę z infekcjami, ponieważ komórki te są zbyt młode. Ponadto ich liczba zaczyna dominować nad populacją krwinek czerwonych (transportujących tlen do narządów) i płytek krwi (odpowiadających za gojenie się ran i regenerację organizmu).
Białaczka – objawy
Wczesne objawy białaczki
W początkowych fazach choroby pacjenci mogą nie mieć żadnych objawów. W innych przypadkach objawy są niespecyficzne i obejmują:
- bóle głowy,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia widzenia,
- duszności,
- ogólne zmęczenie.
Ponadto w zależności od tego, czy mamy do czynienia z białaczką ostrą, czy przewlekłą obserwuje się niżej opisane objawy.
Późniejsze objawy białaczki
Wymieniane często wśród objawów „siniaki przy białaczce” to często wybroczyny, czyli plamki na nogach o fioletowym, brązowym lub czerwonym kolorze, które mogą kojarzyć się z siniakami. Wybroczyny towarzyszą leukemii o ostrym przebiegu. Z kolei białaczka limfatyczna wiąże się ze skłonnością do siniaków. Jeśli przyjrzysz się obrazkowi poniżej, zrozumiesz, że wbrew pozorom łatwo rozróżnić siniaki, nawet te powstałe w wyniku „lekkiego dotknięcia”, od wybroczyn.

Białaczka u dzieci
Niestety białaczka u dzieci ma najczęściej ostry przebieg. Objawy białaczki u dzieci są takie same jak u dorosłych.
Jakie wyniki krwi obserwuje się przy białaczce?
Białaczkę, szczególnie przewlekłą, często obserwuje się przypadkiem podczas rutynowego badania morfologicznego krwi. Wyniki krwi przy białaczce informują przede wszystkim o:
- podwyższonych leukocytach,
- małej liczbie erytrocytów i/lub hemoglobiny (anemii),
- niskim poziomie płytek krwi (małopłytkowości).
Dlaczego warto wybrać pobranie krwi w domu z uPacjenta?
97%
poleca uPacjenta innym
12 minut
średni czas trwania wizyty
250 000
pacjentów miesięcznie
Same podwyższone leukocyty nie oznaczają białaczki. Taki wynik może za to świadczyć o niektórych zakażeniach bakteryjnych, np. kiłą, gruźlicą lub toksoplazmozą, bądź wirusowych, np. odry, świnki czy różyczki. Alarmująca jest jednak wysoka liczba leukocytów w połączeniu z niskim poziomem krwinek czerwonych i płytek krwi. Jeśli u pacjenta pojawiają się takie wyniki, lekarz zleca dodatkowo manualny rozmaz krwi.
Dowiedz się więcej o tym, jak interpretować wyniki morfologii krwi.
Małopłytkowość oraz anemia a białaczka
Zarówno małopłytkowość (czyli niski poziom płytek krwi), jak i anemia (obniżony poziom hemoglobiny w krwi) zwykle towarzyszą białaczce. Jeśli jednak masz anemię lub cierpisz na małopłytkowość, nie jest to jednoznaczne z tym, że masz (lub będziesz mieć) białaczkę. Jeśli na swoich wynikach morfologii krwi liczba białych krwinek jest w normie – prawdopodobnie nie masz co się martwić. Oba stany mogą istnieć samodzielnie.
Co może być powodem anemii lub małopłytkowości?
- Nieprawidłowa dieta, uboga w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy;
- defekty genetyczne w procesie wytwarzania komórek krwi (tzw. aplazja szpiku);
- choroby tarczycy, nerek lub wątroby;
- niektóre infekcje wirusowe;
- leczenie onkologiczne.
Inne badania na białaczkę
Jeśli wyniki morfologii krwi sugerują problem z narządami krwiotwórczymi, lekarz może dodatkowo zlecić:
- badanie moczu,
- badanie szpiku kostnego,
- RTG klatki piersiowej,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny,
- USG,
- biopsję węzłów chłonnych,
- punkcję odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Białaczka – rodzaje
W zależności od charakteru przebiegu choroby wyróżniamy białaczkę ostrą (która rozwija się w pełnoobjawową, zagrażającą życiu chorobę zaledwie w kilka tygodni) lub przewlekłą (która rozwija się latami). Z kolei ze względu na typ komórek, z których powstaje, mówi się o białaczce:
- limfatycznej – związanej z nieprawidłowościami linii limfoidalnej (z podwyższoną liczbą limfocytów we krwi);
- szpikowej – związanej z nieprawidłowościami linii mieloidalnej produkującej komórki krwi (granulocyty, erytrocyty i płytki krwi).
W związku z powyższym istnieją 4 rodzaje białaczki:
- Przewlekła białaczka limfatyczna (CLL) – najczęstsza postać leukemii. Dotyka przede wszystkim dorosłych, najczęściej po 65. roku życia.
- Przewlekła białaczka szpikowa (CML) – dotyka starsze osoby (po 65. r.ż.), ale może także występować u młodszych osób.
- Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) – jest jednym z najczęstszych nowotworów u dzieci, cierpią na nią przeważnie młode osoby: nastolatkowie i dorośli do 39. r.ż.
- Ostra białaczka szpikowa (AML) – to najczęstsza ostra forma ostrej leukemii u dorosłych. Może także występować u dzieci.
Białaczka – rokowania
National Cancer Institute podaje, że średnia 5-letnia przeżywalność od diagnozy białaczki to 65,7%. Ponadto dobrą wiadomością jest fakt, że śmiertelność z powodu białaczki z roku na rok spada. Jednak to, jak długo można żyć z leukemią, zależy od rodzaju nowotworu, na który cierpi pacjent, a także stopnia zaawansowania choroby w momencie diagnozy i wieku pacjenta – im starszy, tym szanse zmniejszają się ze względu na częste współistnienie innych chorób, np. serca czy cukrzycy. Wpływ na rokowania ma również rodzaj zastosowanego leczenia.
Długość życia z przewlekłą białaczką limfatyczną (CLL) to według szacunków nawet 10 lat – o ile pacjent dobrze reaguje na leczenie.
Z kolei długość życia z przewlekłą białaczką szpikową (CML) nie różni się wiele od osób zdrowych! Jeśli pacjent odpowiada na leczenie, daje to niemal 100% szans na normalne życie. Jak podaje portal Medycyna Praktyczna, większość zgonów pacjentów z CML nie jest związana z nowotworem.
Długość życia z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL) jest również bardzo obiecująca:
u chorych remisję choroby uzyskuje się w 70–90% przypadków, zależnie od intensywności leczenia i podtypu leukemii. Natomiast odsetek 5-letnich przeżyć u chorych z ALL wynosi 45–50%.
Długość życia z ostrą białaczką szpikową (AML) jest szacunkowo najkrótsza względem innych białaczek. 5 lat od diagnozy przeżywa 29,5% pacjentów. Pod względem stopnia śmiertelności jest to „najgorsza” z białaczek. Jednak wszystko zależny od podtypu leukemii, ponieważ nawet wśród AML mogą zdarzyć się podtypy łagodniejsze, które bardzo dobrze reagują na leczenie.
Źródło: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4365-leukemia
Przyczyny białaczki
Dokładna przyczyna białaczki nie jest jeszcze znana. Wśród możliwych czynników zwiększających ryzyko zachorowania wymienia się:
- palenie papierosów (szczególnie związane z typem AML);
- ekspozycję na promieniowanie lub chemikalia (w szczególności benzen, wykorzystywany do produkcji rozpuszczalników i tworzyw sztucznych oraz aldehyd mrówkowy znajdujący się np. w lakierach przemysłowych);
- wcześniejsze przechodzenie przez chemioterapię lub radioterapię;
- przypadki leukemii w rodzinie;
- niektóre choroby genetyczne, np. zespół Downa.
Leczenie białaczki
Czy białaczka jest uleczalna? Trudno odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie, ponieważ w przypadku leukemii nie da się na ten moment ze stuprocentową pewnością stwierdzić, że po odbytym leczeniu komórki nowotworowe całkowicie zniknęły z organizmu. Jednak wielu pacjentom udaje się osiągnąć stan remisji choroby i żyć lata bez objawów choroby.
Możliwe opcje leczenia to:
- chemioterapia, czyli stosowanie leków, które zabijają komórki nowotworowe;
- radioterapia, czyli napromieniowanie ciała, by wyniszczyć komórki nowotworowe;
- immunoterapia, czyli wspieranie i wzmacnianie odpowiedzi układu odpornościowego poprzez leki;
- leczenie celowane, czyli stosowanie leków, które blokują aktywność nieprawidłowego genu, odpowiedzialny za formację nowotworu;
- przeszczepienie szpiku, czyli zastąpienie komórek szpiku pacjenta zdrowymi komórkami dawcy;
- operacja usunięcia śledziony – wykonuje się nią, gdy komórki nowotworowe zajęły ten narząd, przez co wywiera on nacisk na okoliczne organy.
Ile trwa chemioterapia w leczeniu białaczki?

Biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, szkoleniowiec
dr n. med. Karlina Karabin
Leczenie białaczki o ostrym przebiegu
Terapia białaczek ostrych podzielone jest na 4 fazy:
- Faza: przygotowawcza. Powinna trwać najkrócej, jak to możliwe, gdyż czas w przebiegu ostrej białaczki nie jest sprzymierzeńcem. W tej fazie należy wyleczyć wszelkie infekcje, z którymi dodatkowo zmaga się organizm pacjenta, a także anemię i zaburzenia krzepliwości krwi.
- Faza: indukcji remisji. Jej celem jest zabicie jak największej liczby komórek białaczki, by uzyskać stan remisji choroby, czyli sytuacji, w której liczba białych krwinek wraca do normalnego poziomu i nie zauważa się nowych komórek nowotworowych, a objawy ustępują. Zwykle trwa 4 – 6 tygodni.
- Faza: konsolidacyjna (lub intensyfikacji). Skupia się na zabijaniu wcześniej niewykrytych komórek nowotworowych, które pozostały w organizmie, aby zapobiec nawrotowi choroby. Zwykle odbywa się w kilku cyklach, które odbywają się w ciągu 4 – 6 miesięcy.
- Faza: stabilizująca (leczenie pokonsolidacyjne). To najdłuższy etap leczenia: trwa ok. 2 lat. Jego celem jest usuwanie komórek białaczki, które mogły przetrwać mimo poprzednich cykli leczenia, i tym samym zapobiegać nawrotowi choroby. Na tym etapie może być rozważone przeszczepienie szpiku.
Co zrobić po zakończeniu leczenia?
Białaczka, jak wiele nowotworów, może nawracać. Dlatego ważne są rutynowe badania kontrolne:
- morfologia krwi (co 1 – 3 miesiące przez pierwsze 2 lata od zakończenia leczenia, później co 3 – 6 miesięcy),
- badania szpiku kostnego,
- badania moczu i funkcji nerek,
- badania na wątrobę,
- kontrola pracy układu nerwowego.
Dokładny harmonogram badań po leczeniu onkologicznym nakreśli lekarz prowadzący.
Badaj krew bez wychodzenia z domu

Pakiet Kompleksowych Badań Stanu Zdrowia

Pakiet Badań Dla Każdego (rozszerzony)

Pakiet Badań na Anemię
Jak żyć z białaczką?
Jeśli zostałeś(-aś) zdiagnozowany z białaczką, powinieneś blisko współpracować ze swoim lekarzem prowadzącym i informować go o każdych doświadczanych objawach lub skutkach ubocznych leczenia, które – niestety – są nieuniknione. Co robić, jeśli chorujesz?
- Dbaj o zdrową dietę i lecz anemię. Zwróć uwagę na obecność żelaza, witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Przeczytaj artykuł o anemii i dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta na niedokrwistość.
- Stawiaj sobie małe, proste cele i staraj się je osiągać. Zastanów się, co jest dla Ciebie ważne i spróbuj to wykonać. Jednocześnie nie bój się prosić o pomoc!
- Podejmuj lekkie ćwiczenia fizyczne. Najlepiej skonsultuj swój plan działania ze specjalistą, który oceni, co możesz robić. To dobre nie tylko dla Twojej głowy, ale także dla ogólnego zdrowia fizycznego.
- Dbaj o higienę snu – choć wielu pacjentów z leukemią ma problemy ze snem, możesz próbować poniższych sposobów, by ułatwić sobie zasypianie:
-
-
- relaksuj się przed snem, np. poprzez relaksującą kąpiel, spokojną muzykę, jogę lub medytację;
- ustaw odpowiednią temperaturę w sypialni: nie powinna być zbyt wysoka;
- unikaj kofeiny, alkoholu oraz mocno słodzonych napoi, zwłaszcza przed pójściem spać;
- nie sprawdzaj internetu, nie graj w gry wideo, ani nie oglądaj telewizji przed snem – minimum 2 h przed zaśnięciem wyłącz wszystkie ekrany w pobliżu;
- chodź spać każdego dnia o tej samej porze.
-
- Myśl o sobie nie tylko w kontekście choroby – dalej jesteś osobą, która ma pasje i zainteresowania. Jeśli Twoje zdrowie na to pozwala, nie rezygnuj z nich. Rób to, co sprawia Ci przyjemność i pomoże odciągnąć na chwilę myśli od choroby. Obejrzyj serial, sprawdź portal plotkarski, maluj, dziergaj, śpiewaj, spaceruj – co tylko lubisz!
- Podziel się swoimi obowiązkami – w trakcie leczenia będziesz osłabiony(-a). Zrzuć ze swoich barków część prac domowych – rodzina z pewnością to zrozumie i pomoże!
- Prowadź dziennik – wielu pacjentom pomaga spisywanie swoich myśli i emocji. Może i Ty poczujesz się lepiej, prowadząc dziennik?
- Sięgnij po wsparcie – diagnoza i perspektywa leczenia mogą przytłaczać. Czasami też niektóre środki farmakologiczne potęgują objawy psychiczne. Strach, wstyd, smutek, złość – nie warto tłumić tych emocji, ani izolować się od innych. Dobrą praktyką jest chodzenie z bliską osobą na wizyty u lekarza. Wielu specjalistów zauważa, że towarzystwo podczas konsultacji medycznych to nie tylko wyraz wsparcia, ale też pomoc w dogłębnym zrozumieniu procesu leczenia. Poza tym poszukaj pomocy psychologicznej lub porozmawiaj z osobami, które mają podobne doświadczenia, co Ty. Gdzie szukać takich grup? Na przykład tutaj:
Pamiętaj, że regularne badanie morfologiczne krwi może wykryć nowotwór jeszcze zanim da objawy, jak również zauważyć inne choroby krwi: chłoniaka lub szpiczaka. Teraz jest to jeszcze bardziej wygodne: pobranie krwi możesz wykonać we własnym domu. Jeśli nie lubisz przychodni, kolejek i nerwów związanych z oczekiwaniem na ukłucie, to świetne rozwiązanie. Umów badanie krwi już dziś.

Autor wpisu
Natalia Kryger

Konsultacja medyczna