Dna moczanowa – objawy, przyczyny, leczenie

Dna moczanowa to choroba stawów, która dotyka znacznie częściej mężczyzn niż kobiety. Jest chorobą przewlekłą z okresami ostrych napadów zapalenia stawów oraz niemal całkowitej remisji. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy dny moczanowej oraz jak wygląda leczenie. W artykule podpowiadamy też, jakie badania z krwi możesz wykonać, aby wykryć dnę moczanową lub inne choroby reumatyczne na wczesnym etapie ich rozwoju. Sprawna diagnostyka umożliwia szybkie wprowadzenie działań, które uchronią stawy przed destrukcją, a Ciebie przed niepełnosprawnością!

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa, nazywana jest też artretyzmem lub skazą moczanową, to choroba reumatyczna, w której dochodzi do stanu zapalnego w obrębie stawów. Objawy dny występują w formie epizodów pod postacią ostrego zapalenia stawów – nagłego napadu silnego bólu i obrzęku. Jeśli symptomy dotykają tylko dużego palca stopy (a tak jest w połowie przypadków), wtedy nazywana jest również podagrą.

Dna moczanowa – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną dny moczanowej jest odkładanie się kryształów moczanu sodu w stawach, ścięgnach i sąsiadujących tkankach. Kryształy powstają w wyniku wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi – mówimy wtedy o hiperurykemii. Dochodzi do niej w sytuacji, kiedy w organizmie zaburzony jest metabolizm kwasu moczowego – nadmierna produkcja lub zbyt małe wydalanie. Hiperurykemia nie zawsze oznacza dnę moczanową. Tylko u co 5. osoby z wysokim stężeniem kwasu moczowego we krwi dojdzie do rozwoju choroby. Naukowcy i lekarze nadal do końca nie wiedzą, dlaczego tak jest, ale wiadomo, że są pewne czynniki, które znacznie zwiększają ryzyko zachorowania. Najczęściej są to:

• nadwaga i otyłość – u osób z nadmierną masą ciała dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi;
• płeć – mężczyźni chorują aż 7 razy częściej niż kobiety;
• wiek – choroba praktycznie nie występuję u osób poniżej 30. roku życia, u kobiet pojawia się najczęściej po menopauzie;
• dieta – spożywanie dużej ilości pokarmów zawierających puryny (czerwone mięso, podroby, owoce morza) i kolorowych napojów słodzonych powoduje wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi;
• alkohol – zwłaszcza piwo i mocne alkohole;
• uwarunkowania genetyczne – jeśli w rodzinie występowała dna moczanowa, istnieje większe ryzyko, że choroba dotknie także kolejnych pokoleń;
• spożywanie niektórych leków:
  • aspiryny w małej dawce – stosowanej w celu zmniejszenia ryzyka powstawania zakrzepów;
  • cyklosporyny – stosowanej w leczeniu chorób takich jak łuszczyca;
  • niacyny –  w leczeniu hipercholesterolemii (wysokiego poziomu cholesterolu we krwi);
  • moczopędnych (odwadniających) – obniżających wysokie ciśnienie krwi lub regulujących gospodarkę wodno-elektrolitową w organizmie;
  • części chemioterapeutyków –  stosowanych w leczeniu nowotworów;
• odwodnienie -> dowiedz się, jak zapobiegać odwodnieniu;
• choroby cywilizacyjne takie jak: cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca i choroby nerek zwiększają ryzyko zachorowania na dnę moczanową;
• przebyta operacja, zabieg chirurgiczny mogą wywołać lub nasilić objawy choroby.

Dna moczanowa – objawy

Typowe objawy dny moczanowej pojawiają się nagle, najczęściej w nocy i trwają kilka godzin. Po tym czasie ustępują i powracają w kolejnej dobie. Objawy te nazywa się ostrym napadem zapalenia stawów i najczęściej jest nie dłuższy niż 10 dni. Może minąć wiele tygodni, miesięcy, a nawet lat, zanim znowu wystąpią symptomy. Ostre napadowe zapalenie stawów najczęściej obejmuje:

• silny ból stawu, który nasila w ciągu kilku godzin i jest bardzo trudny do zniesienia;
• obrzęk, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry w okolicy chorego stawu;
• gorączkę;
• dreszcze;
• uczucie ogólnego rozbicia.

Podagra – objawy

Jeśli symptomy dotyczą tylko stawu śródstopno-paliczkowego dużego palca u stopy, wtedy mówimy o podagrze – objawy są takie same. Dodatkowo może wystąpić ból pięty, który promieniuje do łydki.

Nietypowe objawy dny moczanowej

W początkowym stadium choroby nie zawsze występują charakterystyczne objawy dny moczanowej. Zmęczenie, gorączka, ból w okolicy stawów może być mylony z grypą lub inną infekcją. Jeśli jesteś aktywny fizycznie, objawy dny możesz po prostu zbagatelizować i uznać je za przetrenowanie. Bądź czujny! Jeśli objawy utrzymują się przez długi czas, skonsultuj się z lekarzem lub wykonaj podstawowe badania krwi w tym kierunku.

Przebieg choroby

Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą, a jej przebieg charakteryzuje się okresami zaostrzenia i remisji objawów. Z tego względu wyróżnia się 4 etapy choroby:

• Bezobjawowa hiperurykemia – w krwi pacjenta stwierdza się podwyższone stężenie kwasu moczowego, ale nie występują żadne fizyczne objawy. Po wielu latach może rozwinąć się pełnoobjawowa dna moczanowa. Ryzyko rozwoju postaci objawowej zależy od nasilenia hiperurykemii rośnie z wiekiem.
• Ostre napady zapalenia stawów – nagle, najczęściej w nocy, pojawiają się typowe objawy dny moczanowej, które trwają kilka godzin. Ból jest nie do zniesienia i uniemożliwia choremu normalne funkcjonowanie. Bez podjęcia leczenia ataki powtarzają się przez kolejne 7-14 nocy. W tej fazie choroby stężenie kwasu moczowego we krwi może być w normie, natomiast obserwuje się podwyższone wartości OB, CRP i leukocytów. Jeśli ostre napady występują u kobiet w okresie przedmenopauzalnym, zwykle mają podłoże genetyczne.
• Okresy międzynapadowe – jeśli nie zostało podjęte leczenie, po ok. 10 latach od wystąpienia pierwszych objawów rozwija się przewlekła dna moczanowa. Okresy międzynapadowe trwają od kilku tygodni do nawet kilku lat. Na początku są dłuższe, z czasem, wraz z postępem choroby ulegają skróceniu. W tej fazie występuje trwały obrzęk stawów, a ból między napadami nie ustępuje. 

Dna przewlekła (zaawansowana) – brak odpowiedniego leczenia i prowadzenie niehigienicznego stylu życia (palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, tłusta dieta itp.) może prowadzić do przewlekłej postaci choroby i trwałej zmiany w stawach. Na tym etapie dochodzi do uszkodzenia kości i stawów. Prowadzi to do zmniejszenia ruchomości, a nawet niepełnosprawności. Z czasem, w wyniku postępującego wzrostu kwasu moczowego we krwi, może dojść do niewydolności nerek.

Diagnostyka dny moczanowej

Dna moczanowa – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli podejrzewasz u siebie dnę moczanową, w pierwszej kolejności skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Internista przeprowadzi z Tobą wywiad i jeśli potwierdzi Twoje podejrzenia, następnie skieruje do reumatologa. Według portalu Świat Przychodni obecnie na wizytę u reumatologa czeka się średnio 122 dni (dane z dnia 23.11.22 r.), a w niektórych regionach nawet 10 miesięcy. W schorzeniach reumatycznych szczególnie ważna jest sprawna diagnostyka, bo tylko szybkie wdrożenie leczenia zapobiega trwałemu zniszczeniu stawów. Co zatem możesz zrobić?

Wykonaj badania krwi, które umożliwiają diagnozę i wykluczają inne ewentualne choroby reumatyczne takie jak: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń czy zwyrodnieniowe zapalenie stawów. Jeśli wyniki nie będą w normie, wtedy będziesz mógł(-a) skonsultować się z lekarzem prywatnie.

Jakie zrobić badania krwi na dnę moczanową?

Podstawowym badaniem laboratoryjnym wykonywanym w diagnostyce dny moczanowej jest oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi. Objawy choroby mogą przypominać inne dolegliwości reumatologiczne, dlatego także ważne jest ich wykluczenie. Pakiet Badań na Bolące Stawy oznacza 11 parametrów, które wspierają diagnostykę i umożliwiają rozróżnienie chorób reumatycznych.

Dna moczanowa – leczenie

Leczenie dny moczanowej zależy od tego, na jakim etapie choroby jest pacjent. Bezobjawowa hiperurykemia wymaga „jedynie” zmiany stylu życia, regularnych badań krwi (szczególnie oznaczania stężenia kwasu moczowego) i obserwacji lekarskiej. Podczas ostrego napadu objawów stosuje się leki na dnę moczanową. Najczęściej są to kortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz kolchicyna. Na tym etapie najważniejsze jest złagodzenie silnego bólu i zredukowanie stanu zapalnego.

W okresie międzynapadowym należy utrzymywać stężenie kwasu moczowego na niskim poziomie. Można to osiągnąć poprzez prowadzenie odpowiedniego stylu życia (patrz: profilaktyka dny moczanowej) oraz poprzez stosowanie leków obniżających stężenie kwasu moczowego (alopurynol, febuksostat). Leki te stosuje się tylko w przypadku zaleceń lekarza (nie zawsze jest to konieczne). Ponadto mogą je stosować tylko osoby ze zdrowymi nerkami – nie można ich zażywać w przypadku niewydolności nerek.

W przypadku dny przewlekłej najważniejsze jest zahamowanie postępu choroby, leczenie powikłań oraz ewentualnych chorób współistniejących, które mogą nasilać objawy dny. Najczęściej stosuje się takie same leki jak w okresie międzynapadowym. Oprócz tego pacjenci często stosują leki, które zmniejszają poziom złego cholesterolu i trójglicerydów oraz leki na nadciśnienie.

Jak szybko wyleczyć dnę moczanową?

Niestety nie ma szybkiego domowego sposobu na dnę moczanową. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia ostrego napadu objawów, należy przestrzegać zaleceń lekarskich. Natomiast jeśli już dojdzie do ataku, należy stosować leki przepisane przez lekarza.

Czy dna moczanowa jest wyleczalna?

Niestety dna moczanowa nie jest w pełni wyleczalna. Można skutecznie złagodzić objawy i zatrzymać postęp choroby, ale często wymaga to stałego zażywania leków i ścisłego przestrzegana zaleceń lekarza.

Wcześnie wykryta dna moczanowa, wprowadzenie odpowiedniego leczenia i zmiana stylu życia tak, aby wyeliminować jak najwięcej czynników ryzyka, umożliwia wyciszenie objawów i normalne funkcjonowanie.

Czy dna moczanowa jest śmiertelna?

Dna moczanowa nie jest chorobą śmiertelną. Jednak nieleczona może prowadzić do upośledzenia sprawności, a nawet trwałego kalectwa.

Profilaktyka dny moczanowej

Co możesz zrobić, aby zapobiec dnie moczanowej?

• Utrzymuj prawidłową masę ciała;
• zdrowo się odżywiaj – przede wszystkim ogranicz czerwone mięso, podroby, owoce morza i słodkie napoje;
• ogranicz spożywanie alkoholu;
• zrezygnuj z palenia papierosów;
• regularnie uprawiaj jakiś sport;
• kontroluj ciśnienie krwi;
• dbaj o optymalne nawodnienie organizmu → sprawdź, ile powinieneś(-aś) pić wody dziennie;
• wykonuj regularne badania krwi takie jak kwas moczowy, lipidogram, glukoza – te parametry służą diagnostyce i monitorowaniu schorzeń, które często współistnieją z dną moczanową i zwiększają ryzyko jej wystąpienia.