Reumatoidalne zapalenie stawów jest najczęstszą chorobą reumatyczną. W Polsce w 2019 roku zarejestrowano około 400 tysięcy chorych. Reumatoidalne zapalenie stawów jest podstępną dolegliwością – często rozwija się po cichu, równolegle siejąc spustoszenie w organizmie. Dobra wiadomość jest taka, że dzięki badaniom krwi można wykryć ją nawet na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Przeczytaj artykuł i zobacz, jakie mogą być objawy reumatoidalnego zapalenia stawów, jak wygląda leczenie i co możesz zrobić, by przynieść ulgę bolącym stawom.
Reumatoidalne zapalenie stawów – co to jest?
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest chorobą autoimmunologiczną o charakterze przewlekłym. To oznacza, że dolegliwość ta nie jest w pełni wyleczalna, ale poprzez podjęcie odpowiednich działań, można skutecznie złagodzić (a nawet wyciszyć na długi czas) objawy i zapobiec groźnym powikłaniom. RZS obejmuje tkankę łączną, ale nieleczone ma wpływ również na inne narządy i układy. Reumatoidalne zapalenie stawów potocznie nazywa się reumatyzmem lub gośćcem.
![zmiany reumatoidalne](https://upacjenta.pl/wp-content/uploads/2023/02/1-zmiany-reumatoidalne.jpg)
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy
Reumatoidalne zapalenie stawów przez wiele tygodni, miesięcy, a nawet lat może rozwijać się bezobjawowo. W rzadkich przypadkach symptomy choroby pojawiają się nagle. Początkowe objawy RZS często przypominają grypę i obejmują:
- ogólne osłabienie organizmu,
- zmęczenie i senność,
- gorączkę lub stan podgorączkowy,
- ból mięśni,
- brak apetytu,
- nieznaczny spadek masy ciała.
Z czasem pojawiają się typowe dla reumatoidalnego zapalenia stawów objawy takie jak:
- Obrzęk, sztywność i ból stawów – symptomy najczęściej występują rano po przebudzeniu oraz po aktywności fizycznej (nawet lekkiej).
- Zwiększona bolesność stawu w wyniku dotyku – na przykład, jeśli RZS dotyczy stawów dłoni, zwykły uścisk ręki na powitanie może być bardzo bolesny.
- Ograniczenie ruchomości stawów – chore stawy tracą sprawność, zmniejsza się ich zakres ruchu. Chory może mieć problem z wyprostowaniem ręki, nogi, palców, a chwycenie kubka z ulubionym napojem może stać się codziennym wyzwaniem.
- Deformacja stawów – w zaawansowanym stadium choroby dochodzi do trwałych zmian w stawach.
Objawy RZS najczęściej występują symetrycznie – jeśli zmianami dotknięty jest np. staw łokciowy jednej ręki, to jest wysoce prawdopodobne, że staw łokciowy drugiej ręki również zostanie zajęty.
![zwyrodnienie stawów rąk - choroby reumatyczne](https://upacjenta.pl/wp-content/uploads/2023/02/2-zmiany-reumatoidalne.jpg)
Objawy pozastawowe
RZS to choroba, która nie dotyka tylko stawy, ale w miarę postępu atakuje również inne narządy. U każdego chorego te „zaawansowane” symptomy mogą wyglądać inaczej – u jednych osób są łagodniejsze, u innych prowadzą do ciężkich powikłań, które, nieleczone, mogą skończyć się nawet zgonem. Zmiany pozastawowe obejmują:
- Guzki reumatoidalne – najczęściej pojawiają się w okolicy stawów łokciowych, na palcach rąk, ale mogą też występować na wielu narządach wewnętrznych.
- Kości – sama choroba, jak i leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów za pomocą niektórych leków (głównie glikokortykosteroidów) zwiększają ryzyko rozwoju osteoporozy.
- Oczy – RZS często powoduje zapalenie spojówek, zespół suchego oka, zapalenie twardówki i nadtwardówki.
- Nerki – przewlekły stan zapalny toczący się w organizmie w wyniku choroby oraz leki stosowane w terapii mogą uszkadzać nerki.
- Płuca – RZS sprzyja zachorowaniu na zapalenie opłucnej, zrostowe zapalenie oskrzelików, włóknienie płuc i pojawieniu się guzków reumatoidalnych w płucach.
- Układ krwionośny – reumatoidalne zapalanie stawów przyspiesza rozwój chorób serca i miażdżycy.
- Układ nerwowy – w RZS często występuje zespół cieśni nadgarstka oraz polineuropatia (głównie w przebiegu zapalenia naczyń).
RZS – ile się żyje?
Według badań osoby chorujące na reumatoidalne zapalenie stawów średnio żyją 10 lat krócej niż osoby zdrowe. Najczęściej jest to spowodowane zaawansowanym stadium choroby i powikłaniami, jakie są z tym związane. Aby choroba nie miała wpływu na długość życia, trzeba ją wykryć na bardzo wczesnym etapie. A jest to możliwe dzięki badaniom krwi.
Diagnostyka – jakie badania wykonać na reumatoidalne zapalenie stawów?
Najprostszym, najszybszym i przede wszystkim bezinwazyjnym sposobem na zdiagnozowanie RZS jest wykonanie badań krwi. Badania są niezbędnym elementem diagnostyki reumatoidalnego zapalenia stawów. Dzięki temu można szybko wdrożyć skuteczne leczenie, zapobiec groźnym powikłaniom i uniknąć niepełnosprawności!
Jakie badania wykonać na reumatoidalne zapalenie stawów?
- PPJ (ANA1) met.IIF – test przesiewowy na obecność przeciwciał przeciwjądrowych i antycytoplazmatycznych w surowicy. Dodatni wynik badania świadczy o stanie zapalnym tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym, co najczęściej ma miejsce w przypadku reumatyzmu.
- Morfologia krwi (pełna) – podstawowe badanie krwi, które daje wiele informacji na temat ogólnego stanu zdrowia.
- CRP (ilościowo) – podwyższony poziom CRP obserwowalny jest m.in. w chorobach autoimmunologicznych.
- OB (odczyn Biernackiego) – wysokie stężenie OB może świadczyć o różnych stanach zapalanych toczących się w organizmie, w tym RZS.
- Kwas moczowy – badanie różnicujące, pozwalające wykluczyć m.in.dnę moczanową, która również objawia się obrzękiem, bólem i stanem zapalnym w stawach.
- Proteinogram – nieprawidłowe wyniki świadczą o stanach zapalnych w organizmie.
- Borelioza IgM i IgG – badanie różnicujące. Zarówno na początkowym etapie boreliozy, jak i w jej zaawansowanym stadium może wystąpić boreliozowe zapalenie stawów, które objawia się podobnie jak RZS.
- RF (ilościowo) – jest to tzw. czynnik reumatoidalny (z ang. Rematoid Factor). Podwyższone stężenie RF obserwuje się nawet u 80% chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.
- ASO (ilościowo) – badanie różnicujące. Podwyższone wartości ASO obserwowalne są w przypadku zakażenia paciorkowcem Streptococcus pyogenes. Bakterie te mają właściwości reumatogenne.
- anty CCP – badanie służy diagnostyce RZS i różnicowaniu zapalnych chorób stawów.
Wszystkie ww. badania dostępne są w pakiecie badań Reumatyzm. Wybierając pakiet, zamiast pojedynczych badań, oszczędzasz!
![Pakiet badań na bolące stawy](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fupacjenta.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F01%2Fbolace-stawy-min.jpg&w=1500&q=90)
![Pakiet badań na bolące stawy](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fupacjenta.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F01%2Fbolace-stawy-min.jpg&w=1500&q=90)
Pakiet badań na bolące stawy
Zidentyfikuj przyczynę bólu stawów. W cenie: zestaw badań + możliwość konsultacji wyników
Cena pakietu:
329,00 zł
Suma pojedynczych badań:
556,73 zł
W przypadku podejrzenia RZS lekarz może zlecić także dodatkowe badania. Aby zlokalizować zmiany reumatoidalne, wykonuje się rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Natomiast jeśli zmiany są już widoczne, w celu oceny stopnia choroby wykonuje się RTG lub USG.
Kryteria diagnostyczne
W 2010 roku opracowano kryteria diagnostyczne, które pozwalają przyspieszyć diagnostykę RZS. Dzięki temu możliwe jest szybsze wdrożenie leczenia i zapobieganie destrukcji stawów.
Kryteria* wykorzystywane w diagnostyce reumatoidalnego zapalenie stawów:
- zajęcie stawów:
- 1 duży staw – 0,
- od 2 do 10 dużych stawów – 1,
- od 1 do 3 małych stawów (z zajęciem lub bez zajęcia dużych stawów) – 2,
- od 4 do 10 małych stawów (z zajęciem lub bez zajęcia dużych stawów) – 3,
- powyżej 10 stawów (w tym co najmniej jeden mały staw) – 5;
- testy serologiczne:
- RF i anty-CCP nieobecne – 0,
- niski poziom RF lub anty-CCP – 2,
- wysoki poziom RF lub anty-CCP – 3;
- wskaźniki ostrej fazy:
- prawidłowe wartości CRP i OB – 0,
- nieprawidłowe wartości CRP lub OB – 1;
- czas trwania zapalenia stawów:
- < 6 tygodni – 0,
- ≥ 6 tygodni – 1.
*Należy dodać wszystkie wartości. Suma powyżej 6 punktów świadczy o reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Obecnie nie można jednoznacznie wskazać konkretnych przyczyn reumatoidalnego zapalenia stawów. Naukowcy wyróżniają wiele czynników, które mogą mieć wpływ na rozwój choroby. Najważniejsze z nich to:
- płeć – kobiety chorują aż 3 razy częściej niż mężczyźni;
- wiek – chociaż chorobą mogą być dotknięte osoby w każdym wieku, ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem;
- podłoże genetyczne – dziecko rodzica chorego na RZS ma większą szansę zachorowania niż dziecko rodzica zdrowego;
- palenie tytoniu – nałogowe palenie papierosów znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów;
- stres – w niektórych przypadkach silny stres może być głównym czynnikiem wyzwalającym RZS;
- otyłość – im większa nadwaga, tym większe ryzyko zachorowania.
- niektóre zakażenia bakteryjnie i wirusowe.
Dlaczego bolą stawy?
W RZS powstaje stan zapalny wewnątrz danego stawu. W związku z tym dochodzi do powiększenia, a następnie niszczenia przylegających struktur takich jak chrząstki, kości, więzadła i ścięgna. Objawia się to obrzękiem i bólem stawów. Wraz z postępem choroby dochodzi do trwałego uszkodzenia stawu, utraty ruchomości i zmian zwyrodnieniowych.
![stawy dłoni - dlaczego bolą stawy](https://upacjenta.pl/wp-content/uploads/2023/02/3-zmiany-reumatoidalne-1.jpg)
Czy reumatoidalne zapalenie stawów jest dziedziczne?
RZS jest chorobą o podłożu genetycznym. To oznacza, że jeśli były odnotowywane przypadki zachorowań w rodzinie, kolejne pokolenie jest bardziej narażone na zachorowanie. Sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby. Dlatego jeśli rodzic(-e) cierpią na RZS, dziecko wcale nie musi zachorować.
Leczenie RZS
Czy reumatoidalne zapalenie stawów jest wyleczalne? Reumatoidalne zapalenie stawów jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną. To oznacza, że nie można jej w pełni wyleczyć. Jednak wdrożenie leczenia i przestrzeganie ogólnych zasad zdrowego stylu życia skutecznie łagodzi nieprzyjemne objawy i wycisza chorobę na długi czas.
Leki na reumatoidalne zapalenie stawów
Leki na reumatoidalne zapalenie stawów obejmują:
- Konwencjonalne leki syntetyczne – stanowią podstawę leczenia RZS. Łagodzą objawy choroby i zapobiegają niszczeniu stawów. W porównaniu do innych leków stosowanych w leczeniu RZS mają niewiele skutków ubocznych. Leki te znacznie poprawiają sprawność chorego i umożliwiają normalne codzienne funkcjonowanie. Do tej grupy leków należą: metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, chlorochina i chydrksychlorochina.
- Leki biologiczne w formie zastrzyków – należą do najnowszych leków na reumatoidalne zapalenie stawów. Do tej grupy zaliczają się inhibitory TNF, inhibitory Il-6, inhibitory limfocytów B i T. Leki te skutecznie łagodzą objawy RZS i zatrzymują proces niszczenia stawów. Najczęściej stosuje się: adalimumab, abatacept, etanercept, certolizumab, golimumab, tocilizumab, rytuksymab. Leki te podaje się w formie zastrzyków — domięśniowo lub dożylnie.
- Glikokortykosteroidy – najczęściej stosuje się je na początku leczenia, gdy inne grupy leków jeszcze nie zaczną działać. Szybko łagodzą stan zapalny i zapobiegają niszczeniu stawów. Nie mogą być jednak stosowane na dłuższą metę, gdyż mają wiele działań niepożądanych. Niektóre glikokortykosteroidy (np. Prednizolone, Metyloprednizolon) stosuje się w formie zastrzyków lub maści.
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – działają wyłącznie objawowo. Łagodzą symptomy zapalenia stawów, ale nie hamują rozwoju choroby. Do NLPZ należą m.in. ibuprofen, ketoprofen i naproksen.
- Leki przeciwbólowe – jeśli wyżej wymienione leki nie uśmierzają bólu w wystarczającym stopniu, lekarz może przepisać paracetamol lub leki z grupy opioidów.
Domowe sposoby na reumatoidalne zapalenie stawów
Ciepłe lub zimne okłady
Zarówno ciepło, jak i zimno może przynieść ulgę bolącym stawom. Obserwuj, jak Twoje stawy reagują na różne temperatury. Niektórzy lepiej reagują na ciepłe kompresy, inni odczuwają poprawę po zastosowaniu zimnych okładów. Możesz tu skorzystać z kostek lodu lub termoforu wypełnionego ciepłą wodą. W aptekach są też gotowe żele, które można zarówno chłodzić w lodówce, jak i rozgrzewać w gorącej wodzie. Na bolące stawy możesz też przyklejać specjalistyczne plastry o właściwościach rozgrzewających.
Kąpiele
Dodatkiem do tradycyjnego leczenia mogą być także kąpiele. Bolącym stawom ulgę przyniesie balneoterapia, czyli kąpiel w leczniczej wodzie. Dobra wiadomość jest taka, że aby skorzystać z prozdrowotnych właściwości tego rodzaju terapii, nie trzeba iść do SPA. Leczniczą kąpiel można przygotować w domu i użyć w tym celu np. soli magnezowej (EPSOM). Do wanny wypełnionej ciepłą wodą wystarczy dodać 2-3 filiżanki soli, a następnie cieszyć się kąpielą przez przynajmniej 15 minut.
Ogólnopolski Program Profilaktyki Pierwotnej i Wczesnego Wykrywania Reumatoidalnego Zapalenia Stawów
W Polsce od momentu zgłoszenia się pacjenta do lekarza do momentu postawienia diagnozy RZS mija średnio 35 tygodni! Europejska Liga do Walki z Reumatyzmem zaleca, aby proces diagnostyczny trwał maksymalnie 12 tygodni. Bo tylko szybkie podjęcie działań i wdrożenie skutecznego leczenia zapobiega groźnym powikłaniom RZS i umożliwia pacjentom normalne funkcjonowanie. Aby przyspieszyć diagnozę, w Polsce powstał Program profilaktyki wczesnego wykrywania reumatoidalnego zapalenia stawów.
Zobacz, czy spełniasz kryteria kwalifikujące do programu i dowiedz się, gdzie w swojej okolicy możesz uzyskać pomoc.
Zalecenia w RZS – jak złagodzić objawy i jak zminimalizować ryzyko nawrotu choroby?
- Zdrowo się odżywiaj – postaw na dietę przeciwzapalną, która nie tylko złagodzi objawy RZS, ale także zwiększy odporność Twojego organizmu i opóźni proces starzenia! Zobacz, w jakie produkty powinna obfitować dieta przeciwzapalna, a jakich składników lepiej unikać.
- Korzystaj z pomocy fizjoterapeuty – masaże oraz zabiegi takie jak krioterapia, ultradźwięki czy balneoterapia (z wykorzystaniem wód leczniczych) zmniejszają napięcie mięśni i łagodzą ból stawów. Pamiętaj jednak, aby nigdy nie podejmować się tego typu zabiegów na własną rękę. Zawsze omów je ze swoim lekarzem prowadzącym lub fizjoterapeutą.
- Wykonuj odpowiednie ćwiczenia fizyczne – niektórzy chorzy całkowicie rezygnują z aktywności fizycznej, co tylko nasila objawy RZS. Brak ruchu osłabia mięśnie, zmniejsza ruchomość stawów i powoduje przykurcze. Oczywiście, nie każdy wysiłek fizyczny jest możliwy i rekomendowany u osób chorych na RZS. Jednak dostosowana aktywność fizyczna znacznie łagodzi dolegliwości bólowe. Porozmawiaj z fizjoterapeutą i dowiedz się, jakie ćwiczenia będą dla Ciebie odpowiednie.
- Odpoczywaj – nieodłącznym elementem choroby jest przewlekłe zmęczenie, które jest jeszcze bardziej dokuczliwe w aktywnym okresie choroby. Zadbaj o zdrowy sen i nie przeforsowuj się w ciągu dnia.
- Jeśli palisz, to koniecznie pożegnaj się z nałogiem – palenie papierosów nie tylko zwiększa ryzyko zachorowania na RZS, ale także sprawia, że przebieg choroby jest znacznie cięższy. Dowiedz się, jak rzucić palenie i dlaczego warto to zrobić.
- Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne – reumatoidalne zapalenie stawów wiąże się bólem i znacznym osłabieniem. Do tego czasami dochodzi deformacja stawów, co prowadzi do upośledzenia sprawności i przekłada się na wygląd zewnętrzny. Takie objawy wpływają na codzienne funkcjonowanie, mogą obniżać samoocenę, a nawet wywołać depresję. Nie pozwól, aby choroba przejęła kontrolę nad Twoim życiem! Rozmawiaj o niej i o swoich obawach z bliskimi. Nie bój się prosić o pomoc. Jeśli potrzebujesz pomocy specjalisty, udaj się do psychologa lub psychoterapeuty.
![Bio photo](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fupacjenta.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2022%2F09%2FAgnieszkaKonieczna.png&w=200&q=90)
Agnieszka Konieczna
Absolwentka biotechnologii na Politechnice Wrocławskiej i studiów podyplomowych z content marketingu na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. Interesuje ją wszystko, co związane ze zdrowym stylem życia i psychologią. Autorka tekstów o tematyce medycznej i well-beingowej.
Pokaż więcej
![Karolina Karabin, dr n. med.](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fupacjenta.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2022%2F03%2Fkarolina-karabin.png&w=200&q=90)
dr n. med. Karolina Karabin
Biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, szkoleniowiec. Jej pasją jest dietetyka i tematy związane ze zdrowiem przewodu pokarmowego. Szczególnie interesuje ją wpływ szeroko pojętego współczesnego stylu życia na procesy molekularne zachodzące w organizmie i długowieczność.
Pokaż więcej
Zdrowie zaczyna się uCiebie
Zaplanuj badania
Dobierz badania w katalogu badań uPacjenta.
Zbadaj się u Siebie
Kiedy Ci wygodnie, wtedy gdy tego potrzebujesz.
Skonsultuj wyniki online
Porozmawiaj ze specjalistą medycznym uPacjenta.
Ciesz się lepszym zdrowiem
Zastosuj porady eksperta i obserwuj poprawę samopoczucia.
Rozwiń
![Image](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fupacjenta.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F01%2Fbolace-stawy-min.jpg&w=1500&q=90)
329,00 zł
PAKIET BADAŃ NA BOLĄCE STAWY
Wykonaj badania i dowiedz się, dlaczego bolą Cię stawy.