Osteoporoza – objawy, leczenie, badania

Osteoporoza – co to za choroba?

Osteoporoza jest chorobą polegającą na stopniowym zaniku kości, aż w zaawansowanym stopniu te zaczynają przypominać gąbkę. Nazywa się ją „cichym złodziejem kości”, ponieważ rozpoczyna się często bezboleśnie, a stopniowo wyniszcza szkielet pacjenta. Dotyka głównie osoby starsze, częściej kobiety.

Czy osteoporoza jest groźna?

Tak, osteoporoza może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Złamania kości, których początkowo pacjent może nawet nie odczuć, mogą przyczynić się do szeregu powikłań takich jak trwałe unieruchomienie, zatorowość płucna, większa podatność na zakażenia, czy zanik mięśni.

Czy osteoporoza to rak kości?

Nie, osteoporoza i nowotwór kości to dwa odmienne stany chorobowe. W osteoporozie ilość masy kostnej jest zmniejszona, a struktura kostna jest porowata, co prowadzi do ryzyka złamań nawet przy niewielkich urazach. Nowotwór kości jest złośliwy i rozwija się w komórkach kostnych. Jest to wynik niekontrolowanego wzrostu i podziału komórek nowotworowych w obrębie kości.

Osteoporoza – objawy

Niestety, osteoporoza nie boli, co czyni ją wyjątkowo podstępną chorobą, ponieważ długo nie daje żadnych objawów. Często dopiero w momencie złamania pacjenci dowiadują się o chorobie.

Pierwszym objawem osteoporozy, na który warto zwrócić uwagę, może być tzw. wdowi garb, który można zaobserwować najczęściej na wysokości karku. To efekt załamujących się kręgów, które zaczynają uciskać nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego. Choć sama osteoporoza nie daje objawów bólowych, to wdowi garb przyczynia się do bólów pleców i szyi, co może być jedynym objawem bólowym przed zdiagnozowaniem osteoporozy. Wykształcenie wdowiego garbu może wpływać również na problemy z oddychaniem.

Badania na osteoporozę

Jakie badania na osteoporozę wykonuje się przy diagnostyce choroby? Głównym badaniem na osteoporozę jest densytometria. Analizuje ona gęstość kości za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Badanie wygląda jak prześwietlenie przy złamaniach kości i jest zwykle przeprowadzane w pozycji leżącej pacjenta.

Można także wykonać badanie na osteoporozę z krwi. Możesz je zrobić nawet we własnym domu, decydując się na Pakiet Badań na Osteoporozę uPacjenta. Badanymi parametrami krwi pod kątem osteoporozy są:

• Wapń całkowity — jest ważnym składnikiem kości, odpowiadającym za ich gęstość. Co ważne: jego niski poziom nie stanowi jeszcze diagnozy osteoporozy!
• Fosfor nieorganiczny — odpowiedzialny jest za wchłanianie wapnia.
• Witamina D — wspomaga przyswajanie wapnia i fosforu.
• Fosfataza zasadowa izoenzym kostny – wzrost stężenia tego parametru świadczy o zmianie metabolizmu tkanki kostnej, jaki obserwowany jest m.in. w osteoporozie.
• Parathormon – nieprawidłowe wartości tego parametru świadczą o hipokalcemii (niskim poziomie wapnia we krwi) lub hiperkalcemii (wysokim poziomie wapnia we krwi).

Odczytanie wyników badania krwi pod kątem osteoporozy powinno zostać skonsultowane ze specjalistą medycznym. Ten może zalecić badania uzupełniające, np. badanie moczu lub USG.

Osteoporoza – leczenie

Czy osteoporoza jest wyleczalna?
Niestety na ten moment osteoporoza jest nieuleczalna. Zdiagnozowana wcześniej pozwala na odpowiednie leczenie, mające na celu spowolnienie zmian kostnych, które trwają już do końca życia.

W terapii osteoporozy wykorzystuje się leki:

• z grupy bisfosfonianów, które spowalniają destrukcję kości;
  selektywne modulatory receptora estrogenowego, które działają na kości jak estrogen i wspomagają ich odbudowę;
• hormonalne — w szczególności przyjmowanie estrogenów;
• denosumab — przeciwciała, które wspomagają gęstość kości.

Dodatkowo lekarze zalecają zmianę trybu życia, polegającą na wprowadzeniu aktywności fizycznej jako element rutyny oraz uzupełnianiu diety o istotne z perspektywy budowy kości składniki takie jak wapń, fosfor i witamina D.

Osteoporoza – dieta

Dieta przy osteoporozie powinna być bogata w witaminę D, fosfor, wapń oraz białko – czyli składniki, które biorą udział w budowie szkieletu. Co zatem jeść przy osteoporozie? Bone Health & Osteoporosis Foundation zaleca te produkty:

• Nabiał i produkty mleczne takie jak mleko z niską zawartością tłuszczu, sery i jogurty – to bogate źródła wapnia. Ponadto wiele z nich jest dodatkowo uzupełniania witaminą D.
• Tłuste ryby takie jak tuńczyk, łosoś, makrela czy sardynki – kolejne źródła witaminy D i wapnia.
• Owoce (zarówno świeże, jak i suszone). Owocami szczególnie zalecanymi przy osteoporozie są:
  • Banany, suszone śliwki i rodzynki – źródło magnezu, który wspomaga wchłanianie wapnia, bierze udział w regulacji aktywności komórek kościotwórczych oraz pomaga w przekształcaniu witaminy D w jej biologicznie aktywną formę.
  • Pomarańcze, grejpfruty, truskawki, papaja, ananasy – są bogate w witaminę C, która również wspomaga wchłanianie wapnia (choć w mniejszym stopniu niż witamina D).
  • Śliwki, które dostarczają witaminy K, wzmacniającej integralność kości poprzez wsparcie syntezy kolagenu, który poprawia ich elastyczność.
• Warzywa liściaste, np. sałata, rukola, brokuły, kapusta, kalafior, kukurydza, marchew, pietruszka, kalarepa, cebula, rzodkiewki, fasola szparagowa – zawierają magnez i witaminę K.

Produkty zakazane przy osteoporozie

Czego nie jeść przy osteoporozie? Bone Health & Osteoporosis Foundation proponuje unikać lub ograniczać przede wszystkim produkty, które ograniczają wchłanianie wapnia, np.:

• fasolę i podobne rośliny strączkowe;
• szpinak i inne produkty zawierające szczawiany (np. buraki, rabarbar, niektóre rodzaje fasoli);
• otręby pszenne;
• nadmiernej ilości soli (5 g/dzień to maksimum);
• kawy;
• alkoholu;
• nadmiernej ilości herbaty (maksymalnie 3 filiżanki dziennie).

Osteoporoza – przyczyny

Przyczyną osteoporozy jest najczęściej obniżenie poziomu estrogenu w organizmie. Estrogeny chronią kości, pomagają utrzymać ich odpowiednią gęstość. Stymulują też aktywność komórek, które są odpowiedzialne za tworzenie nowej tkanki kostnej oraz wpływają na wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.

Innymi możliwymi przyczynami osteoporozy są m.in.:

• choroby, które negatywnie wpływają na rozwój kości, takie jak cukrzyca, zaburzenia odżywiania lub niektóre nowotwory;
• zabiegi medyczne, np. resekcja żołądka;
• leki blokujące odbudowę kości, np. leki steroidowe, heparyna;
• niedobór wapnia w dzieciństwie, który wpłynął na nieprawidłowy rozwój kości;
• uwarunkowania genetyczne (osoby drobne są bardziej narażone na osteoporozę);
• niedobory witaminy D;
• nadczynność tarczycy;
• palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu.

Osteoporoza – profilaktyka

Odpowiednia dieta (opisana wyżej), ograniczanie używek i regularne ćwiczenia to droga do silnych, zdrowych kości.

Ćwiczenia zapobiegające osteoporozie to przede wszystkim ćwiczenia z ciężarami — nawet małymi. Jeśli nie masz w domu sprzętu do ćwiczeń, wykorzystaj butelki z wodą. Innymi propozycjami są codzienne spacery, nordic walking, bieganie, jazda na rowerze lub pływanie.

Osteoporozie można zapobiec, myśląc o niej jeszcze zanim wystąpią objawy. Nie łam się i już dziś wprowadź do swojego życia odpowiednie zmiany: od regularnych ćwiczeń, po dietę, na profilaktycznych badaniach krwi kończąc.