Witamina D – rola w organizmie, objawy niedoboru, suplementacja
Zdrowie

Witamina D – rola w organizmie, objawy niedoboru, suplementacja

Witamina D (kalcyferol) jest składnikiem odżywczym, który powstaje w skórze pod wpływem słońca. W organizmie pełni wiele bardzo ważnych funkcji m.in. reguluje gospodarkę wapnia i fosforu, wspiera układ odpornościowy, a nawet wpływa na nastrój. Życie w strefie klimatu umiarkowanego i spędzanie coraz więcej czasu wewnątrz budynków sprzyja jej niedoborom. Szacuje się, że niedobór witaminy D dotyczy ponad 90% Polaków! Dowiedz się, za co odpowiada witamina D, jakie są objawy jej niedoboru i jak wygląda suplementacja.

Witamina D – rola w organizmie

Główną funkcją witaminy D jest utrzymanie w organizmie prawidłowego poziomu wapnia i fosforu. Wpływa ona także na prawidłowy rozwój kości oraz utrzymanie ich w dobrej formie. Pobudza również komórki do wytwarzania przeciwciał chroniących układ odpornościowy oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia nadciśnienia, nowotworów i chorób autoimmunologicznych. Jest także pomocna w utrzymaniu zdrowych mięśni i stawów.

Niedobór witaminy D

Niedobór witaminy D może powodować krzywicę u dzieci i osteoporozę u dorosłych. Może mieć też związek z wysokim ciśnieniem krwi i większym ryzykiem alergii. U kobiet w ciąży może przyczyniać się do cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego czy przedwczesnego porodu.

Jeśli niski poziom witaminy D w organizmie utrzymuje się przez dłuższy czas, może prowadzić to do chorób układu krążenia, autoimmunologicznych, neurologicznych, a także infekcji.

Niedobór witaminy D – objawy:

  • osłabienie i skurcze mięśni;
  • ból i częste złamania kości z powodu ich demineralizacji;
  • chroniczne zmęczenie;
  • problemy ze snem;
  • obniżenie nastroju, a nawet stany depresyjne;
  • wypadanie włosów → sprawdź, jakie jeszcze mogą być przyczyny utraty owłosienia;
  • częste infekcje;
  • powolne gojenie się ran;
  • krzywica (u dzieci).
wit d
wit d

Przewlekłe zmęczenie, bezsenność, częste infekcje?

To mogą być objawy niedoboru witaminy D. Sprawdź jej poziom bez wychodzenia z domu.

Nadmiar witaminy D

Nadmiar witaminy D w organizmie jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. U osób zdrowych praktycznie nie jest możliwe rozwinięcie się hiperwitaminozy. Dieta bogata w witaminę D, częste przebywanie na słońcu, a także prawidłowa suplementacja nie doprowadzą do nadmiernego gromadzenia się witaminy D w organizmie. Do hiperwitaminozy może dojść u osób, które są nadwrażliwe na witaminę D lub u których występuje mutacja genu odpowiedzialnego za jej metabolizm.

Wysoki poziom witaminy D powoduje wzrost stężenia wapnia w organizmie. Nieleczona hiperwitaminoza może prowadzić do tworzenia się złogów wapniowych i nieodwracalnych zmian w tkankach serca, płuc i nerek.

Nadmiar witaminy D – objawy:

  • suchość w ustach;
  • metaliczny posmak w ustach;
  • bóle głowy;
  • brak apetytu;
  • nudności i wymioty;
  • biegunki lub zaparcia;
  • problemy z koncentracją;
  • wielomocz;
  • senność.

Witamina D a inne choroby

Witamina D a depresja

Wiele badań wykazało związek między niedoborem witaminy D a depresją. Naukowcy stojący za metaanalizą z 2013 r. zauważyli, że uczestnicy badania cierpiący na depresję mieli również niski poziom witaminy D. Ta sama analiza wykazała, że ​​statystycznie osoby z niską zawartością witaminy D były znacznie bardziej narażone na rozwój tej choroby.

W badaniach wykazano, że zarówno niedobór (stężenie ≤20 ng/ml), jak i stężenie określane jako suboptymalne (21-29 ng/ml) metabolitu 25(OH)-witaminy D mogą wiązać się z podwyższonym ryzykiem rozwoju depresji oraz z pogorszeniem skuteczności leczenia przeciwdepresyjnego.

Witamina D jest ważna dla zdrowego funkcjonowania mózgu, dlatego niewystarczające poziomy składników odżywczych mogą odgrywać rolę w depresji i innych chorobach psychicznych. Wcześniejsze badanie zidentyfikowało receptory witaminy D w tych samych obszarach mózgu, które odpowiadały za rozwój depresji.

Witamina D a COVID

Czy witamina D pomaga w leczeniu SARS-CoV-2? W ciągu kilku lat pandemii naukowcy zdążyli przeprowadzić wiele badań, które pokazują związek pomiędzy stężeniem witaminy D w organizmie a infekcją. Według tych opublikowanych na portalu Frontiersin.org, osoby z niedoborem witaminy D są o 80% bardziej narażone na zakażenie COVID-19 w porównaniu do pacjentów z wystarczającym stężeniem tej witaminy we krwi. Natomiast według badań opublikowanych w Endocrine Society Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, ponad 80% z 200 pacjentów ze szpitala w Hiszpanii, u których stwierdzono pozytywny wynik zakażenia COVID-19, miało jednocześnie niedobory witaminy D.

Witamina D a osteoporoza

Witamina D uczestniczy w procesie wchłaniania wapnia i fosforu. Pierwiastki te są niezbędne, aby utrzymać kości w dobrej kondycji. Niski poziom witaminy D przekłada się na mniejszą wchłanialność wapnia i fosforu przez kości. Niedobór witaminy D jest jedną z przyczyn osteoporozy. Kobiety po 50 r.ż. i mężczyźni po 60 r.ż. z powodu zmian hormonalnych są szczególnie narażeni na zachorowanie, dlatego warto przebadać się w tym kierunku.

Dowiedz się więcej na temat osteoporozy.

Czynniki ryzyka, czyli kto jest szczególnie narażony na niedobór witaminy D

Na niedobór witaminy D najbardziej narażeni są mieszkańcy strefy klimatu umiarkowanego i okołobiegunowego. Jednak niedobory także mogą dotyczyć osób, które zamieszkują pozostałe strefy, gdzie słońce świeci przez większość dni w roku. Wynika to z faktu, że coraz więcej czasu spędzamy wewnątrz budynku. Kiedy już wychodzimy na zewnątrz, stosujemy kremy z filtrem i często osłaniamy ciało przed słońcem. Dlatego niedobór witaminy D staje się powszechnym problemem i może dotknąć wszystkich ludzi bez względu na miejsce zamieszkania, rasę, wiek i płeć. Ponadto istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają szansę niedoboru. Najczęściej są to choroby takie jak:

Normy witaminy D

Wykonując badanie poziomu witaminy D, oznacza się poziom jej metabolitu 25(OH)D zwanego także kalcydiolem.

Oznaczenie stężenia witaminy D 25(OH)D (kalcydiolu) w surowicy krwi. Źródło: Medycyna Praktyczna.

Status zaopatrzenia w witaminę D

Stężenie kalcydiolu (ng/ml)

Ciężki niedobór

0-10

Znaczny niedobór

10-20

Stężenie suboptymalne

20-30

Stężenie optymalne

30-50

Wysokie stężenie

50-100

Stężenie toksyczne

>100

Badanie poziomu witaminy D

Objawy niedoboru witaminy D nie zawsze są charakterystyczne, co oznacza, że mogą być również symptomami różnych chorób. Ponadto w przypadku niewielkiego niedoboru objawy te nie muszą występować w ogóle. Dlatego przed planowaną suplementacją warto wykonać badanie krwi i oznaczyć poziom witaminy D. Następnie wynik należy skonsultować z lekarzem. Na podstawie otrzymanego wyniku oraz wywiadu lekarskiego specjalista medyczny będzie mógł dobrać optymalną dawkę witaminy D.

Czy badanie poziomu witaminy D3 jest refundowane?

Badanie poziomu witaminy D jest refundowane tylko w sytuacji, jeśli zostanie zlecone przez lekarza specjalistę np. endokrynologa.

Ile kosztuje badanie poziomu witaminy D?

Decydując się na domowe pobranie krwi, cena badania witaminy D metabolitu 25(OH) zaczyna się od 46,55 zł plus koszt dojazdu.

Sentence-neutral card icon
Pamiętaj, że na jednej wizycie możesz zbadać aż 3 osoby, a za dojazd płacisz tylko raz. Zbadaj siebie i swoich bliskich, dzięki czemu oszczędzisz czas i pieniądze. Chcesz zbadać poziom witaminy D u małego dziecka? To żaden problem. Nasi specjaliści medyczni mają olbrzymie doświadczenie w pobieraniu krwi u niemowląt i małych dzieci. U nich krew może być pobrania z piętki lub z palca. Szybkie ukłucie i po sprawie!
wit d
wit d

Sprawdź poziom witaminy D bez wychodzenia z domu!

Przebadaj siebie i swoją rodzinę na jednej domowej wizycie specjalisty.

Źródła witaminy D

Ludzki organizm wytwarza witaminę D pod wpływem światła słonecznego, dlatego w ciepłych miesiącach pozyskanie niezbędnej dawki jest łatwe. W sezonie letnim wystarczy spędzać minimum 15 minut dziennie na słońcu w godzinach 10:00-15:00 z odsłoniętymi przedramionami i nogami (czyli odkryć około 20% powierzchni ciała). W naszym klimacie w pozostałych miesiącach pozyskanie witaminy D ze słońca jest znacznie trudniejsze, dlatego warto wówczas włączyć do swojej diety produkty, które pomogą uzupełnić jej niedobór, a także rozważyć suplementację.

W czym jest witamina D?

Zawartość witaminy D w niektórych produktach żywnościowych. Źródło: Medycyna Praktyczna.

Produkt

Zawartość witaminy D

węgorz świeży

1200 IU/100 g

łosoś świeży dziki

600-1000 IU/100 g

śledź w oleju

808 IU/100 g

śledź marynowany

480 IU/100 g

łosoś (gotowany/pieczony)

540 IU/100 g

łosoś świeży hodowlany

100-250 IU/100 g

ryby z puszki (tuńczyk/sardynki)

200 IU/100 g

makrela (gotowana/pieczona)

152 IU/ 100 g

dorsz świeży

40 IU/100 g

grzyby shiitake

100 IU/100 g

żółtko jaja

54 IU/100 g

ser żółty

7,6-28 IU/100 g

pokarm kobiecy

1,5-8 IU/100 ml

pokarm kobiecy przy suplementacji witaminą D

20 IU/ 100 ml

mleko krowie

0,4-1,2 IU/100 ml

mleko modyfikowane

40-80 IU/100 ml

Suplementacja witaminy D

Ile witaminy D dziennie przyjmować? Dawkowanie witaminy D zależy m.in. od wieku, masy ciała, ekspozycji na słońce i stosowanej diety. Czytaj artykuł dalej i zobacz, jaka jest dzienna dawka witaminy D w poszczególnych grupach wiekowych.

Witamina D dla noworodków i niemowląt

Witaminę D podaje się niemowlętom w formie aerozolu lub kropli. Dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia zalecana dawka wynosi 400 IU/dobę. Jest ona wskazana wszystkim małym dzieciom bez względu na to, czy są one karmione piersią, czy mlekiem modyfikowanym.

Dla niemowląt między 6. a 12. miesiącem życia zaleca się witaminę D w dawce 400-600 IU/dobę. W tej grupie wiekowej suplementację witaminy D należy skonsultować z pediatrą, ponieważ ostateczna dawka zależy od rodzaju przyjmowanych pokarmów.

Witamina D dla dzieci

Dzieci pomiędzy 1. a 10. r.ż. przebywające regularnie na zewnątrz w okresie od maja do września mogą, ale nie muszą, suplementować witaminy D. W pozostałych miesiącach, a także u dzieci, które nie przebywają wystarczająco długo na słońcu w okresie letnim, zaleca się suplementację witaminy D w dawce 600–1000 IU/dobę. Dla dzieci z nadwagą i otyłych zalecana dawka jest większa i wynosi 1600–4000 IU/dobę.

Witamina D dla młodzieży, dorosłych i seniorów

W okresie od października do kwietnia zalecana dawka dla tej grupy wiekowej wynosi 800-2000 IU/dobę. U osób z nadwagą i otyłych zalecana dawka to 1600-4000 IU/dobę. Od maja do września, w przypadku odpowiedniej ekspozycji na słońce, suplementacja nie jest konieczna.

Suplementacja witaminy D

Grupa wiekowa

Zalecana dawka witaminy D

Uwagi

Noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia

400 IU/dobę

dawka dla wszystkich maluszków zarówno tych karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym

Niemowlęta od 6 do 12 miesiąca życia

400-600 IU/dobę

dawka zależy od rodzaju przyjmowanych pokarmów

Dzieci pomiędzy 1. a 10. r.ż.

600-1000 IU/dobę 1600-4000 IU/dobę (u osób z nadwagą i otyłych)

dawkę dobiera lekarz

Młodzież (11-18 lat), dorośli (18-65 lat), seniorzy (65-75 lat)

800–2000 IU/dobę 1600–4000 IU/dobę (u osób z nadwagą i otyłych)

dawka zależy od rodzaju przyjmowanych pokarmów, masy ciała i ekspozycji na słońce

Seniorzy > 75 r.ż.

2000–4000 IU/dobę 4000–8000 IU/dobę (u osób z nadwagą i otyłych)

dawka zależy od rodzaju przyjmowanych pokarmów, masy ciała i ekspozycji na słońce

Przesuń w bok aby zobaczyć więcej informacji

Kiedy przyjmować witaminę D – rano czy wieczorem?

Nie ma znaczenia, o jakiej porze przyjmiesz witaminę D. Witaminę D najlepiej przyjmować w ciągu dnia wraz z posiłkiem – do śniadania lub obiadu. Witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach i dobrze jest ją spożyć ją w towarzystwie tłuszczów – to zwiększy jej wchłanianie.

Chociaż niedobór witaminy D może dotyczyć większości Polaków, przed podjęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem. Tylko dobranie odpowiedniej dawki pozwoli na skuteczne pokrycie niedoborów i zniwelowanie objawów niskiego poziomu witaminy D w organizmie.

Nie wiesz, jakie suplementy w ogóle brać pod uwagę? Na rynku jest bardzo wiele produktów, jednak warto zawęzić poszukiwania do tych, których skład został sprawdzony i zweryfikowany przez niezależne laboratoria. Suplementy diety sprawdzisz np. na tej stronie.

Bio photo
Autor wpisu
Agnieszka Konieczna

Absolwentka biotechnologii na Politechnice Wrocławskiej i studiów podyplomowych z content marketingu na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. Interesuje ją wszystko, co związane ze zdrowym stylem życia i psychologią. Autorka tekstów o tematyce medycznej i well-beingowej.

Pokaż więcej

Bio photo
Konsultacja merytoryczna
mgr Karolina Wojtkowska

Dietetyk kliniczny, ze specjalizacją z psychodietetyki. W swojej pracy łączy wiedzę kliniczną i psychologiczną. Głównym obszarem zainteresowań są zaburzenia odżywiania, w tym także zmiana błędnych przekonań na temat odżywiania i towarzyszących schematów poznawczych. Na co dzień pomaga osobom w wyjściu z błędnego koła odchudzania, poprzez zrozumienie działań, które ów cykl napędzają.

Pokaż więcej

our-process-widget-default-icon
Badania krwi w Twoim domu
  • Zamów badania online

    Podaj datę, która Ci pasuje. O wyznaczonej porze przyjedzie do Ciebie specjalista, który pobierze krew.

  • Wykonaj badanie w ulubionym fotelu

    Zamiast stać w kolejce, oczekuj specjalisty medycznego w ulubionym fotelu! Zapewniamy komfort i bezpieczeństwo pobrania.

  • Pobierz wyniki online

    Wyniki odbierasz online, w tramwaju, pracy lub domu. Jeżeli będziesz mieć problem z interpretacją wyników - pomożemy.