Witamina D – rola w organizmie, objawy niedoboru, suplementacja

Witamina D – rola w organizmie

Główną funkcją witaminy D jest utrzymanie w organizmie prawidłowego poziomu wapnia i fosforu. Wpływa ona także na prawidłowy rozwój kości oraz utrzymanie ich w dobrej formie. Pobudza również komórki do wytwarzania przeciwciał chroniących układ odpornościowy oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia nadciśnienia, nowotworów i chorób autoimmunologicznych. Jest także pomocna w utrzymaniu zdrowych mięśni i stawów.

Niedobór witaminy D

Niedobór witaminy D może powodować krzywicę u dzieci i osteoporozę u dorosłych. Może mieć też związek z wysokim ciśnieniem krwi i większym ryzykiem alergii. U kobiet w ciąży może przyczyniać się do cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego czy przedwczesnego porodu.

Jeśli niski poziom witaminy D w organizmie utrzymuje się przez dłuższy czas, może prowadzić to do chorób układu krążenia, autoimmunologicznych, neurologicznych, a także infekcji.

Niedobór witaminy D – objawy:

• osłabienie i skurcze mięśni;
• ból i częste złamania kości z powodu ich demineralizacji;
• chroniczne zmęczenie;
• problemy ze snem;
• obniżenie nastroju, a nawet stany depresyjne;
• wypadanie włosów → sprawdź, jakie jeszcze mogą być przyczyny utraty owłosienia;
• częste infekcje;
• powolne gojenie się ran;
• krzywica (u dzieci).

Nadmiar witaminy D

Nadmiar witaminy D w organizmie jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. U osób zdrowych praktycznie nie jest możliwe rozwinięcie się hiperwitaminozy. Dieta bogata w witaminę D, częste przebywanie na słońcu, a także prawidłowa suplementacja nie doprowadzą do nadmiernego gromadzenia się witaminy D w organizmie. Do hiperwitaminozy może dojść u osób, które są nadwrażliwe na witaminę D lub u których występuje mutacja genu odpowiedzialnego za jej metabolizm.

Wysoki poziom witaminy D powoduje wzrost stężenia wapnia w organizmie. Nieleczona hiperwitaminoza może prowadzić do tworzenia się złogów wapniowych i nieodwracalnych zmian w tkankach serca, płuc i nerek.

Nadmiar witaminy D – objawy:

• suchość w ustach;
• metaliczny posmak w ustach;
• bóle głowy;
• brak apetytu;
• nudności i wymioty;
• biegunki lub zaparcia;
• problemy z koncentracją;
• wielomocz;
• senność.

Witamina D a inne choroby

Witamina D a depresja

Wiele badań wykazało związek między niedoborem witaminy D a depresją. Naukowcy stojący za metaanalizą z 2013 r. zauważyli, że uczestnicy badania cierpiący na depresję mieli również niski poziom witaminy D. Ta sama analiza wykazała, że ​​statystycznie osoby z niską zawartością witaminy D były znacznie bardziej narażone na rozwój tej choroby.

W badaniach wykazano, że zarówno niedobór (stężenie ≤20 ng/ml), jak i stężenie określane jako suboptymalne (21-29 ng/ml) metabolitu 25(OH)-witaminy D mogą wiązać się z podwyższonym ryzykiem rozwoju depresji oraz z pogorszeniem skuteczności leczenia przeciwdepresyjnego.

Witamina D jest ważna dla zdrowego funkcjonowania mózgu, dlatego niewystarczające poziomy składników odżywczych mogą odgrywać rolę w depresji i innych chorobach psychicznych. Wcześniejsze badanie zidentyfikowało receptory witaminy D w tych samych obszarach mózgu, które odpowiadały za rozwój depresji.

Witamina D a COVID

Czy witamina D pomaga w leczeniu SARS-CoV-2? W ciągu kilku lat pandemii naukowcy zdążyli przeprowadzić wiele badań, które pokazują związek pomiędzy stężeniem witaminy D w organizmie a infekcją. Według tych opublikowanych na portalu Frontiersin.org, osoby z niedoborem witaminy D są o 80% bardziej narażone na zakażenie COVID-19 w porównaniu do pacjentów z wystarczającym stężeniem tej witaminy we krwi. Natomiast według badań opublikowanych w Endocrine Society Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, ponad 80% z 200 pacjentów ze szpitala w Hiszpanii, u których stwierdzono pozytywny wynik zakażenia COVID-19, miało jednocześnie niedobory witaminy D.

Witamina D a osteoporoza

Witamina D uczestniczy w procesie wchłaniania wapnia i fosforu. Pierwiastki te są niezbędne, aby utrzymać kości w dobrej kondycji. Niski poziom witaminy D przekłada się na mniejszą wchłanialność wapnia i fosforu przez kości. Niedobór witaminy D jest jedną z przyczyn osteoporozy. Kobiety po 50 r.ż. i mężczyźni po 60 r.ż. z powodu zmian hormonalnych są szczególnie narażeni na zachorowanie, dlatego warto przebadać się w tym kierunku.

Dowiedz się więcej na temat osteoporozy.

Czynniki ryzyka, czyli kto jest szczególnie narażony na niedobór witaminy D

Na niedobór witaminy D najbardziej narażeni są mieszkańcy strefy klimatu umiarkowanego i okołobiegunowego. Jednak niedobory także mogą dotyczyć osób, które zamieszkują pozostałe strefy, gdzie słońce świeci przez większość dni w roku. Wynika to z faktu, że coraz więcej czasu spędzamy wewnątrz budynku. Kiedy już wychodzimy na zewnątrz, stosujemy kremy z filtrem i często osłaniamy ciało przed słońcem. Dlatego niedobór witaminy D staje się powszechnym problemem i może dotknąć wszystkich ludzi bez względu na miejsce zamieszkania, rasę, wiek i płeć. Ponadto istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają szansę niedoboru. Najczęściej są to choroby takie jak:

• cukrzyca,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroba niedokrwienna serca,
• hashimoto,
• astma, 
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• atopowe zapalenie skóry,
• niewydolność wątroby lub nerek,
• stłuszczenie wątroby.

Normy witaminy D

Wykonując badanie poziomu witaminy D, oznacza się poziom jej metabolitu 25(OH)D zwanego także kalcydiolem.

Badanie poziomu witaminy D

Objawy niedoboru witaminy D nie zawsze są charakterystyczne, co oznacza, że mogą być również symptomami różnych chorób. Ponadto w przypadku niewielkiego niedoboru objawy te nie muszą występować w ogóle. Dlatego przed planowaną suplementacją warto wykonać badanie krwi i oznaczyć poziom witaminy D. Następnie wynik należy skonsultować z lekarzem. Na podstawie otrzymanego wyniku oraz wywiadu lekarskiego specjalista medyczny będzie mógł dobrać optymalną dawkę witaminy D.

Czy badanie poziomu witaminy D3 jest refundowane?

Badanie poziomu witaminy D jest refundowane tylko w sytuacji, jeśli zostanie zlecone przez lekarza specjalistę np. endokrynologa.

Ile kosztuje badanie poziomu witaminy D?

Decydując się na domowe pobranie krwi, cena badania witaminy D metabolitu 25(OH) zaczyna się od 46,55 zł plus koszt dojazdu.

Źródła witaminy D

Ludzki organizm wytwarza witaminę D pod wpływem światła słonecznego, dlatego w ciepłych miesiącach pozyskanie niezbędnej dawki jest łatwe. W sezonie letnim wystarczy spędzać minimum 15 minut dziennie na słońcu w godzinach 10:00-15:00 z odsłoniętymi przedramionami i nogami (czyli odkryć około 20% powierzchni ciała). W naszym klimacie w pozostałych miesiącach pozyskanie witaminy D ze słońca jest znacznie trudniejsze, dlatego warto wówczas włączyć do swojej diety produkty, które pomogą uzupełnić jej niedobór, a także rozważyć suplementację.

W czym jest witamina D?

Suplementacja witaminy D

Ile witaminy D dziennie przyjmować? Dawkowanie witaminy D zależy m.in. od wieku, masy ciała, ekspozycji na słońce i stosowanej diety. Czytaj artykuł dalej i zobacz, jaka jest dzienna dawka witaminy D w poszczególnych grupach wiekowych.

Witamina D dla noworodków i niemowląt

Witaminę D podaje się niemowlętom w formie aerozolu lub kropli. Dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia zalecana dawka wynosi 400 IU/dobę. Jest ona wskazana wszystkim małym dzieciom bez względu na to, czy są one karmione piersią, czy mlekiem modyfikowanym.

Dla niemowląt między 6. a 12. miesiącem życia zaleca się witaminę D w dawce 400-600 IU/dobę. W tej grupie wiekowej suplementację witaminy D należy skonsultować z pediatrą, ponieważ ostateczna dawka zależy od rodzaju przyjmowanych pokarmów.

Witamina D dla dzieci

Dzieci pomiędzy 1. a 10. r.ż. przebywające regularnie na zewnątrz w okresie od maja do września mogą, ale nie muszą, suplementować witaminy D. W pozostałych miesiącach, a także u dzieci, które nie przebywają wystarczająco długo na słońcu w okresie letnim, zaleca się suplementację witaminy D w dawce 600–1000 IU/dobę. Dla dzieci z nadwagą i otyłych zalecana dawka jest większa i wynosi 1600–4000 IU/dobę.

Witamina D dla młodzieży, dorosłych i seniorów

W okresie od października do kwietnia zalecana dawka dla tej grupy wiekowej wynosi 800-2000 IU/dobę. U osób z nadwagą i otyłych zalecana dawka to 1600-4000 IU/dobę. Od maja do września, w przypadku odpowiedniej ekspozycji na słońce, suplementacja nie jest konieczna.

Kiedy przyjmować witaminę D – rano czy wieczorem?

Nie ma znaczenia, o jakiej porze przyjmiesz witaminę D. Witaminę D najlepiej przyjmować w ciągu dnia wraz z posiłkiem – do śniadania lub obiadu. Witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach i dobrze jest ją spożyć ją w towarzystwie tłuszczów – to zwiększy jej wchłanianie.

Chociaż niedobór witaminy D może dotyczyć większości Polaków, przed podjęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem. Tylko dobranie odpowiedniej dawki pozwoli na skuteczne pokrycie niedoborów i zniwelowanie objawów niskiego poziomu witaminy D w organizmie.

Nie wiesz, jakie suplementy w ogóle brać pod uwagę? Na rynku jest bardzo wiele produktów, jednak warto zawęzić poszukiwania do tych, których skład został sprawdzony i zweryfikowany przez niezależne laboratoria. Suplementy diety sprawdzisz np. na tej stronie.