Jakie badania warto wykonać po 50. roku życia?

Badania krwi po 50. roku życia — co należy zbadać?

1. Morfologia

Morfologia to podstawowe badanie krwi, którego nie może zabraknąć w profilaktyce 50 plus. Dzięki morfologii możliwe jest wykrycie wielu niedoborów, stanów zapalnych, niektórych nowotworów i anemii. Badanie jest szczególnie ważne dla osób dojrzałych, gdyż wraz z wiekiem wzrasta ryzyko niedokrwistości. Zestawiając wyniki morfologii z innymi badaniami krwi, możliwe jest uzyskanie szerokiego wglądu w stan zdrowia swojego organizmu.

2. Poziom glukozy

Pięćdziesięciolatkowie są bardziej narażeni na cukrzycę, dlatego przynajmniej raz w roku zbadaj poziom glukozy we krwi. Nieleczona cukrzyca może powodować choroby serca, niewydolność nerek i problemy ze wzrokiem. Im wcześniej lekarz ją zdiagnozuje, tym większa szansa, że uda Ci się uniknąć negatywnych konsekwencji zdrowotnych.

Dowiedz się więcej na temat cukrzycy.

3. Lipidogram

Badanie lipidogramu obejmuje oznaczenie frakcji cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL tzw. dobrego cholesterolu, cholesterolu LDL „złego cholesterolu” oraz trójglicerydów. Cholesterol wpływa na funkcjonowanie mózgu i wspomaga komórki nerwowe. Kiedy jest go za dużo, odkłada się w ściankach naczyń krwionośnych i blokuje przepływ tlenu. Zbyt wysoki cholesterol może nie dawać żadnych objawów, jednocześnie prowadząc do poważnych problemów z sercem. Podobnie jest w przypadku trójglicerydów – ich wysoki poziom w organizmie często jest niezauważalny. Nieleczony lub niekontrolowany wysoki poziom trójglicerydów we krwi zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu i zapalenia trzustki.

4. Próby wątrobowe

Dieta bogata w wysokoprzetworzone produkty, nadużywanie leków i suplementów diety, spożywanie alkoholu, a także zakażenie wirusem HCV i HBV – to czynniki, które negatywnie wpływają na stan wątroby. Jeśli wątroba ma z nimi do czynienia regularnie przez wiele lat, dochodzi do uszkodzenia narządu, co z czasem może prowadzić nawet do marskości. Próby wątrobowe, czyli oznaczenie stężenia enzymów wątrobowych daje szeroki obraz stanu zdrowia tego ważnego narządu. Badanie warto wykonywać profilaktycznie raz do roku.

5. U kobiet: witamina D, fosfor i wapń całkowity

W okolicach 50 r.ż. większość kobiet przechodzi menopauzę. W wyniku zmian hormonalnych zostaje zaburzony metabolizm wapnia i fosforu, co zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy.  Brak podjętego leczenia może prowadzić do złamań kości, silnego bólu, powikłań zatorowo-zakrzepowych, a nawet kalectwa. Dlatego kobiety po 50 r.ż. powinny regularnie wykonywać badania na osteoporozę, które obejmują m.in. oznaczenie poziomu witaminy D, wapnia i fosforu.

U kobiet po 50 r.ż. warto też wykonać badania hormonalne, gdyż ich niski poziom odpowiada za wiele objawów menopauzy.

6. TSH

TSH to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, który stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna). Oznaczenie poziomu TSH jest podstawowym badaniem diagnostycznym chorób i zaburzeń pracy tarczycy.

Nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy może być źródłem wielu uciążliwych dolegliwości, takich jak: osłabienie, omdlenia, przyspieszenie rytmu serca, problemy z metabolizmem czy wzrost lub utrata wagi.

7. Kreatynina

Kreatynina to podstawowy parametr oceniający pracę nerek. Nieprawidłowy poziom kreatyniny wskazuje na zaburzenia w funkcjonowaniu układu moczowego. Jej regularne oznaczanie jest bardzo ważne, bo większość chorób nerek w początkowej fazie rozwoju nie daje o sobie znać! Niepokojące objawy pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium. A według najnowszych badań nawet 4 mln Polaków może mieć problemy z nerkami, a tylko 4% o tym wie!

8. Elektrolity (Na, K)

Wraz z wiekiem spada uczucie pragnienia, co może prowadzić do odwodnienia i wzrostu stężenia sodu i potasu we krwi. Nieprawidłowy poziom elektrolitów zwiększa ryzyko chorób serca i nerek.

8. Kwas moczowy

Oznaczenie poziomu kwasu moczowego we krwi to badanie, które warto dodać do badań okresowych po 50. r.ż. Podwyższony kwas moczowy często towarzyszy wielu chorobom cywilizacyjnym takim jak: cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca i otyłość oraz niektórym nowotworom. Jego wysoki poziom może być też skutkiem stosowania niektórych leków. Te wszystkie czynniki sprzyjają rozwojowi dny moczanowej – choroby objawiającej się ostrym napadowym zapaleniem stawów. Wraz z wiekiem rośnie ryzyko zachorowania na dnę, przy czym u mężczyzn choroba występuje aż 7-krotnie częściej niż u kobiet. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy regularnie badać poziom kwasu moczowego – warto je wykonywać raz w roku.

9. Ogólne badanie moczu

To kolejne po morfologii badanie, które dostarcza kompleksowych informacji na temat funkcjonowania organizmu. Pomaga w rozpoznaniu chorób dróg moczowych, nerek, wątroby czy nadnerczy. Wykonuje się je w diagnostyce żółtaczki, zapalenia trzustki czy nadnerczy. Dodatkowo ogólne badanie moczu pozwala ocenić predyspozycje do powstawania kamieni w obrębie dróg moczowych.

10. Badania na jelita

Po 50 r.ż. warto też bliżej przyjrzeć się swoim jelitom. Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. W Polsce jest to 2. najczęściej występujący nowotwór. Co roku diagnozuje się około 19 tysięcy przypadków zachorowań, a liczba chorych z roku na rok wzrasta. Diagnostykę warto rozpocząć od najmniej inwazyjnego badania na krew utajoną w kale. Pozwala ono wykryć nawet niewielkie krwawienia z przewodu pokarmowego. Dodatni wynik może wskazywać na stany zapalne jelit, hemoroidy czy celiakię i jest wskazaniem do pogłębienia diagnostyki w kierunku raka jelita grubego i wykonania kolonoskopii. Badanie na krew utajoną w kale należy wykonywać co roku po ukończeniu 50 r.ż. Kolonoskopię zaleca się wykonywać raz na 5 lat.

11. Badania po 50 dla mężczyzn: poziom PSA

Określenie poziomu PSA pomaga wykryć raka prostaty. Po ukończeniu 50. roku życia panowie poziom PSA powinni badać co roku. W przypadku, gdy w rodzinie stwierdzono raka prostaty, regularne sprawdzanie PSA powinno się rozpocząć już w wieku 40 lat. Dowiedz się więcej o badaniach prostaty.

Profilaktyka 50 plus – co jeszcze warto zbadać?

1. Ciśnienie krwi

Jakie jeszcze badania profilaktyczne po 50 wykonać? Ciśnienie krwi określa siłę, z którą krew oddziałuje na ściany tętnic. Jest to bardzo istotny parametr, który definiuje stan zdrowia serca. Im wyższe ciśnienie krwi, tym większe prawdopodobieństwo chorób serca, oczu oraz nerek. Jednak odpowiednio szybka diagnostyka może Cię przed nimi ustrzec. Sprawdzaj ciśnienie przynajmniej raz w roku!

2. EKG – aktywność serca

EKG rejestruje aktywność serca, by sprawdzić, czy jego rytm jest prawidłowy. Badanie to pozwala zdiagnozować przebyty zawał serca, zaburzenia poziomu elektrolitów i nieprawidłowości w przewodzeniu impulsów elektrycznych w sercu. Powinno się je wykonywać raz w roku.

3. Stan skóry

W Polsce co roku odnotowujemy 50 tysięcy nowych zachorowań na złośliwy nowotwór skóry. Nieleczony rak skóry może doprowadzić do czerniaka, którego diagnozuje się zwykle u osób w okolicach 60. roku życia. Jeśli masz na ciele pieprzyki i zauważasz, że zmienia się ich rozmiar, kształt lub kolor – przy okazji badań dla 50-latków, skonsultuj się z dermatologiem.

4. Wzrok

Po 40. roku życia zaczyna się naturalny proces twardnienia soczewki, dlatego z wiekiem Twój wzrok może nie być tak ostry, jak dawniej. Po ukończeniu 50 lat pogorszenie wzroku często nasila się jeszcze bardziej. Słaby wzrok może stanowić szczególne zagrożenie podczas jazdy samochodem. Dlatego dla bezpieczeństwa swojego oraz innych użytkowników dróg raz na dwa lata wykonaj badania kontrolne.

5. Test gęstości kości

WHO uznało osteoporozę za chorobę cywilizacyjną. Wraz z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo jej występowania. W wyniku osteoporozy kości mają mniejszą masę, stają się słabsze i bardziej podatne na złamania. Gęstość kości powinieneś zbadać raz na dwa lata.

6. Szczepienia

Wykonując bilans 50-latka, poproś lekarza o zaktualizowanie wszystkich niezbędnych szczepień. Osoby powyżej 50. roku życia powinny co roku otrzymywać szczepionkę na grypę – dzięki niej nawet jeśli zachorujesz, przejdziesz chorobę znacznie łagodniej. Co 5-10 lat należy również wykonać szczepienia przypominające przeciw tężcowi, błonicy oraz krztuścowi. 

7. Badania po 50 dla kobiet: badanie miednicy i cytologia

Każda kobieta raz na dwa lata powinna udać się do ginekologa, aby zbadać miednicę i wykonać cytologię. Badania te pomagają wykryć raka szyjka macicy, który stanowi 13% wszystkich zachorowań na nowotwory u kobiet. Odpowiednio wcześnie wykryty rak szyjki macicy może być całkowicie wyleczalny, co jest bardzo dobrą wiadomością. 

8. Badania po 50 dla kobiet: mammografia

W wieku 50 lat kobiety powinny rozpocząć regularne badania mammograficzne. Mammografia nie chroni przed zachorowaniem, ale pozwala wykryć wczesne objawy raka piersi. Badanie to daje 95% szans na wykrycie zmian nowotworowych i należy je powtarzać co dwa lata. 

Profilaktyczne badania po 50. r.ż. mogą zapewnić zdrowie oraz przedłużyć życie. Bardzo ważne, by podczas ich wykonywania wziąć pod uwagę choroby występujące dotychczas w rodzinie. Przeanalizuj historię chorób wśród swoich najbliższych, a następnie udaj się do lekarza, by wspólnie z nim ustalić plan badań po 50. roku życia.