Badania w ciąży: kalendarz, interpretacja wyników

Badania w 1. – 10. tygodniu ciąży

Pierwszy trymestr to czas najbardziej intensywnego rozwoju płodu, co czyni ten okres najbardziej wrażliwym na wszelkie nieprawidłowości w organizmie matki. Dlatego kompleksowy przegląd zdrowia przyszłej mamy w tym czasie jest obowiązkowy. Pierwsze badania krwi w ciąży należy wykonać do 10. tygodnia. Na Twojej liście powinny znaleźć się:

• morfologia,
• badanie moczu,
• pomiar glukozy we krwi,
• TSH.

Badania te mają na celu sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia i upewnienie się, że Twój organizm funkcjonuje na tyle poprawnie, by zapewnić rozwijającemu się dziecku wszystko, co potrzebne. Wczesne wykonanie tych badań umożliwi również wprowadzenie leczenia, jeśli okaże się, że grozi Ci cukrzyca ciążowa lub Twoja tarczyca nie funkcjonuje poprawnie. Oba te stany mogą mieć wpływ na rozwój płodu: cukrzyca w ciąży sprzyja wadom serca, a nieodpowiedni poziom hormonów tarczycy opóźnieniem rozwoju neuropsychicznego. Im wcześniej rozpoczniesz terapię tych schorzeń, tym bardziej redukujesz ryzyko powikłań.

Badaniami nieobowiązkowymi, ale szczególnie wartymi uwagi, są badanie żelaza oraz ferrytyny, które ocenią ryzyko anemii z niedoboru żelaza. Pierwiastek ten jest szczególnie ważny dla płodu, ponieważ żelazo wspomaga transport tlenu, który z kolei potrzebny jest do prawidłowego podziału komórek i rozwoju narządów dziecka. Ponadto niedobór żelaza utrudnia przejście przez poród. Kiedy w Twoim organizmie będzie go za mało, szybciej się zmęczysz. Pamiętaj, że poród związany jest z utratą pewnej ilości krwi – zapasy żelaza pomagają poradzić sobie z krwawieniem, przyspieszą również powrót do formy w czasie połogu.

To jednak nie wszystko. Infekcje wirusowe także mogą zaburzyć poprawny podział komórek, a co za tym idzie: wpłynąć negatywnie na rozwój płodu. Dlatego do swojej listy musisz również dopisać badania pozwalające wykryć choroby zakaźne w ciąży:

• HIV;
• HCV;
• CMV;
• VDRL (WR), czyli kiłę;
• różyczkę;
• toksoplazmozę.

💡 Czy wiesz, że… wszystkie wymienione wyżej badania możesz wykonać w domu? Umów przyjazd mobilnego specjalisty medycznego, który pobierze Ci krew w komfortowych warunkach domowych! Jeśli boisz się igieł lub trudno wygospodarować Ci czas na dojazd do punktu pobrań – to rozwiązanie idealne dla Ciebie!

Ponadto, jeśli w ciągu ostatniego półrocza nie robiłaś cytologii, na swojej pierwszej wizycie u ginekologa w ciąży lekarz pobierze materiał do analizy. Specjalista może również zdecydować się już teraz na badanie USG. Na tym etapie ciąży wykonuje się USG dopochwowe. Jest ono w pełni bezpieczne.

Lekarz sprawdzi też Twoje ciśnienie krwi. 5 – 6% ciężarnych ma nadciśnienie ciążowe, czyli takie, które pojawiło się dopiero w trakcie ciąży. Zwykle leczy się je dopiero po porodzie, jednak wymaga stałego monitorowania, ponieważ nadciśnienie ciążowe zwiększa ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Mamy z nim do czynienia w sytuacji, gdy po 20. tygodniu ciąży ciśnienie jest wyższe niż 140/90 mm Hg, a w moczu pojawia się więcej niż 0,3 g białka. Jeśli jednak już przed ciążą mierzyłaś się z nadciśnieniem, lekarz dopasuje dawkę i rodzaj leków bezpieczny dla Ciebie i dziecka.

Twoja waga również zostanie zmierzona. Warto monitorować ją w miarę regularnie. Odpowiednie przybieranie na masie powiązane jest z bezpieczeństwem ciąży. Jeśli przyrost masy jest zbyt mały, należy sprawdzić, czy dziecko rozwija się poprawnie. Jeśli dodatkowych kilogramów będzie za dużo, stwarza to ryzyko rozwoju wspomnianego nadciśnienia tętniczego oraz cukrzycy ciążowej. Poprawny przyrost masy ciała w ciąży mieści się w przedziale 10 – 12,5 kg. Szczegółowe wytyczne dotyczące wagi ciężarnej znajdziesz w Kalendarzu ciąży, który możesz pobrać w tym wpisie!

Specjalista zaleci także wizytę u stomatologa – nawet jeśli wizyta na fotelu u dentysty budzi w Tobie lęk, nie lekceważ tego zalecenia! Ciężarne są bardziej narażone na choroby przyzębia: CDC podaje, że 60 – 75% z nich znajduje się w początkowym stadium tej dolegliwości, co wynika ze zmian hormonalnych w organizmie kobiety. Nieleczone zęby mogą przyczynić się do przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka. Są również zagrożeniem dla zdrowia matki: choroby przyzębia pozostawione same sobie tworzą ryzyko utraty uzębienia w wyniku osłabienia kości w sąsiedztwie zębów.

Badania w 11. – 14. tygodniu ciąży

To czas na badanie połówkowe oraz badania prenatalne.

Badanie połówkowe to inaczej badanie USG. Jest ono obowiązkowe i ma na celu ocenę rozwoju narządów wewnętrznych dziecka. Pozwala też wykryć wady genetyczne: trisomię chromosomów odpowiedzialnych za zespół Downa, zespół Edwardsa i zespół Patau. Badanie USG według Standardów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników powinno się wykonać minimum 4 razy w trakcie ciąży.

Inne badania prenatalne to przede wszystkim badania krwi: test PAPP-A wraz z beta-HCG lub szersze pakiety badań krwi, np. SANCO. Nie są one obowiązkowe, jednak zaleca się je ciężarnym:

• po 35. r.ż.;
• ze stwierdzoną cukrzycą ciążową lub stanem przedrzucawkowym w poprzednich ciążach;
• które doświadczyły zaburzeń przebiegu ciąży (poronienia, martwe urodzenia) w poprzednich ciążach;
• ze stwierdzoną obecnością zrównoważonej translokacji Robertsonowskiej, zwiększającej ryzyko wystąpienia u płodu trisomii 21 lub 13;
• których partner ma stwierdzoną obecnością zrównoważonej translokacji Robertsonowskiej;
• z przypadkami chorób genetycznych w rodzinie.

Dowiedz się więcej o badaniach prenatalnych.

Poza tym wykonaj badanie moczu oraz stale monitoruj swoje ciśnienie. Ułatwi Ci to Dzienniczek pomiaru ciśnienia – pobierz go już teraz!

Badania w 15. – 20. tygodniu ciąży

To kolejny moment, w którym powinnaś zrobić rutynowe badania krwi w ramach obowiązkowej kontroli zdrowia. Wykonaj:

• morfologię krwi,
• badanie moczu.

Ponadto lekarz zmierzy Ci ciśnienie i sprawdzi masę ciała. Jeśli też do tej pory nie miałaś wykonanej cytologii, specjalista pobierze materiał do analizy. Kolejnym badaniem w gabinecie ginekologicznym jest również badanie czystości pochwy oraz USG.

Dodatkowymi badaniami, jakie możesz wykonać w ramach badań prenatalnych, są badania:

• beta-HCG,
• estriol,
• AFP.

Badania w 21. – 26. tygodniu ciąży

Po 20. tygodniu ciąży zleca się wykonanie kolejnego USG. Dzięki niemu będziesz mogła zobaczyć swoje dziecko lub nawet, w zależności od ułożenia, jego płeć! USG wykonane w tym czasie dostarcza informacji o większej liczbie nieprawidłowościach rozwojowych, między innymi o wrodzonych wadach serca. Na tym etapie rozpoczyna się również monitorowanie czynności serca płodu.

W przypadku ciężarnych znajdujących się w grupie ryzyka stanu przedrzucawkowego lub wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu wykonuje się badania przepływu Dopplerowskiego. To inna forma badania USG, co oznacza, że badanie jest bezbolesne, nieinwazyjne oraz bezpieczne dla dziecka. Dzięki niemu lekarz ocenia przepływ krwi w łożysku oraz w pępowinie.

Badania krwi, które trzeba wykonać między 21. a 26. tygodniem ciąży to:

• krzywa cukrowa (OGTT),
• badanie ogólne moczu,
• grupa krwi,
• badanie na toksoplazmozę (jeśli w 1. trymestrze wynik był ujemny).

Dodatkowo sprawdza się ciśnienie ciężarnej.

Badania w 27. – 32. tygodniu ciąży

To kolejny okres, w którym trzeba sprawdzić swoje zdrowie poprzez badania krwi. Zapisz się na morfologię i badanie moczu. Warto również wykonać badanie żelaza i ferrytyny, dzięki którym ocenisz warunki dla prawidłowego natlenienia organizmu w czasie porodu.

Jeśli nie wykonywałaś badania na grupę krwi w ciąży, teraz jest ostatni moment, by to zrobić! Badanie to powinien wykonać także ojciec dziecka, aby móc ocenić ryzyko konfliktu serologicznego. Jeśli Wasze grupy krwi będą miały inne antygeny D (oznaczane symbolem „+” lub „-” przy samym oznaczeniu grupy), istnieje ryzyko komplikacji porodowych. Można temu zapobiec dzięki leczeniu immunoglobiną anty-D. Najlepiej zdecyduj się na badanie grupy krwi z wyrobieniem Karty Identyfikacyjnej Grupy Krwi – w sytuacji rozpoczęcia akcji porodowej w nieplanowanym terminie i okolicznościach, karta ta stanowi ważny dokument, który może skrócić czas oczekiwania na pomoc przy porodzie.

Pozostałe badania to:

• USG,
• pomiar ciśnienia krwi,
• ocena czynności serca płodu.

Badania w 33. – 37. tygodniu ciąży

Zbliża się termin porodu, dlatego ponownie lista zalecanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników jest dłuższa. Wszystko po to, by poród przeszedł jak najłagodniej i bez powikłań. Obowiązkowo wykonaj:

• morfologię krwi,
• badanie moczu,
• badanie na antygen HBs,
• test na HIV,
• ponowne badania na HCV oraz kiłę (tylko jeśli znajdujesz się w grupie ryzyka).

Z kolei w gabinecie ginekologicznym zalecanymi badaniami są:

• Posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących (inaczej: badanie GBS) – Streptococcus agalactiae to bakterie odpowiedzialne za większość wczesnych zakażeń noworodków. Dotyka 10 – 30% ciężarnych i zwykle przebiega bezobjawowo, dlatego badanie na ich obecność w ciąży jest obowiązkowe.
• USG oceniające czynności serca i ruchów płodu.
• Badanie położnicze i pomiar ciśnienia. Badania położnicze polegają na zmierzeniu obwodu brzucha, miednicy, stan pęcherza moczowego oraz rozwarcie szyjki macicy.

Badania w 38. – 39. tygodniu ciąży

Poród tuż-tuż, wykonaj morfologię krwi i badanie ogólne moczu, by na sali porodowej pojawić się z aktualnymi wynikami. Lekarz prowadzący przygląda się czynnościom serca płodu i jego ruchom. Dzięki USG zyskujesz wiedzę, czy dziecko jest odpowiednio ułożone i gotowe do wyjścia na świat.

Badania po 40. tygodniu ciąży

Jeśli Twój termin porodu już minął, konieczne jest jak najszybsze wykonanie badania KTG. Polega na monitorowaniu rytmu serca dziecka i skurczów macicy przyszłej mamy za pomocą specjalnego aparatu. Jest to badanie bezbolesne i niewymagające specjalnego przygotowania. Podczas wizyty lekarz umieści na Twoim brzuchu pasy z czujnikami, które wykryją aktywność płodu oraz skurczy macicy.

W tym czasie równie ważne co KTG jest badanie USG. Dzięki niemu lekarz oceni stopień starzenia się łożyska, ilość wód płodowych i przepływ krwi przez pępowinę do płodu, a także ruchy i ułożenie dziecka.

Ponadto stale monitoruje się ciśnienie, wykonuje się również badanie położnicze.

Badania do porodu

W torbie do szpitala schowaj nie tylko ubrania, jedzenie i rzeczy dla dziecka, ale również wyniki ostatnich badań krwi! To powinnaś mieć ze sobą:

• potwierdzenie grupy krwi lub Kartę Identyfikacyjną Grupy Krwi;
• ostatnie wyniki badań (morfologia, mocz, HBsAg, WR oraz inne istotne dla przebiegu ciąży);
• wynik badania wymazu z dróg rodnych w kierunku nosicielstwa GBS.

Inne badania, które lekarz może zlecić w trakcie ciąży

W zależności od kondycji przyszłej matki lekarz może zlecić inne badania, związane ściśle z dolegliwościami, które dotykają kobietę. Pamiętaj, że lekarze to specjaliści po wielu latach zdobywania wiedzy, często już z dużym doświadczeniem w pracy z pacjentami. Wiedzą, które badania są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Dlatego jeśli zastanawiasz się, czy EKG, rezonans magnetyczny czy gastroskopia są bezpieczne w ciąży, odpowiedź brzmi: tak, są to metody badania niezagrażające zdrowiu matki i dziecka.

Jakie badania są niewskazane w ciąży?
Wszystkie badania oraz metody leczenia przy użyciu promieniowania jonizującego, czyli: rentgen lub radiografia. Bezpieczną alternatywą jest rezonans magnetyczny lub USG.

Wyniki badań krwi w ciąży – co powinno niepokoić, a co jest normalne?

Ciąża mąci w kobiecych hormonach i niektórych parametrach krwi. Dla części badań normy stężeń poszczególnych parametrów są zupełnie inne dla ciężarnych! Które wyniki są częścią naturalnych zmian w organizmie, a które powinny niepokoić? Sprawdź!

1. Analizując wyniki morfologii w ciąży, pamiętaj, że obowiązują Cię inne normy. Krwinki białe (w tym monocyty), płytki krwi, jak również hematokryt i hemoglobina przyjmują inne wartości niż u nieciężarnych. Dowiedz się, jak interpretować wyniki morfologii.
2. W badaniu moczu normy u kobiet ciężarnych nie różnią się od innych. Zwraca się przede wszystkim uwagę na:
   1. Glukozę w moczu w ciąży – jeśli jej poziom jest podwyższony, może to świadczyć o cukrzycy ciążowej.
   2. Białko w moczu w ciąży – jego nadmiar może być oznaką infekcji dróg moczowych, uszkodzenia nerek lub w późniejszym etapie ciąży: stanu przedrzucawkowego.
   3. Ketony w moczu w ciąży – badanie to zleca się szczególnie w przypadku, gdy w ciąży nie opuszczają Cię wymioty lub nudności. Wysoki poziom ketonów w moczu może być wskazaniem do wprowadzenia terapii mającej na celu zrównoważenie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu.
   4. Bakterie w moczu w ciąży – na samym początku ciąży sprawdza się je przede wszystkim po to, by wyeliminować przypuszczenie infekcji dróg moczowych. O ile nie będąc w ciąży takie infekcje trudno przeoczyć, o tyle w trakcie ciąży częściej przebiegają bezobjawowo. Nieleczone infekcje bakteryjne mogą doprowadzić do zapalenia nerek, które z kolei może być w późniejszym stadium zaleceniem do hospitalizacji.
   5. Krew w moczu w ciąży może być oznaką wspomnianych infekcji dróg moczowych.
   6. Bilirubinę w moczu w ciąży również najczęściej jest powiązana z infekcjami dróg moczowych, czasami może też wskazywać na uszkodzenie wątroby.
3. TSH, czyli hormon stymulujący powstawanie hormonów tarczycy, ma inne wartości referencyjne dla kobiet w ciąży. Sprawdź normy dla kobiet w ciąży i umów badanie TSH w domu. Skok TSH na początku ciąży
4. OB w ciąży jest naturalnie podwyższone. Ciąża powoduje stan zapalny w organizmie matki. OB to wskaźnik takiego stanu, dlatego w konsekwencji normy OB w ciąży są wyższe. W 3. trymestrze wynik OB może wynosić nawet 100 mm/h!
5. Cholesterol w ciąży może wzrosnąć nawet o połowę! Wzrost powinien być stabilny i powolny – nagły skok powinien być powodem do pogłębienia diagnostyki.

Mamy nadzieję, że pomogliśmy Ci zaplanować najbliższe badania krwi w ciąży. Pamiętaj, że możesz wykonać je we własnym domu. Zaoszczędzony czas poświęcisz na przygotowania do nowej roli. To również świetne rozwiązanie w przypadku, gdy przebieg ciąży wymaga od Ciebie ograniczenia wysiłku fizycznego. Życzymy dużo zdrowia i pomyślnego rozwiązania!