Zapalenie pęcherza moczowego – objawy, leczenie, profilaktyka

Zapalenie pęcherza – co to jest?

Zapalenie pęcherza moczowego to stan, w którym bakterie przedostają się przez cewkę moczową i wywołują stan zapalny. 

U zdrowego człowieka drogi moczowe są całkowicie jałowe – nie znajdują się w nich żadne bakterie, wirusy ani grzyby. Ze względu na różnice w budowie kobiety znacznie łatwiej ulegają infekcji dróg moczowych. Cewka moczowa u kobiet jest krótsza, przez co bakterie mają krótszą drogę do pęcherza. Ponadto u kobiet cewka moczowa zlokalizowana jest blisko pochwy i odbytu. Dzięki temu bakterie łatwo mogą zawędrować do ujścia cewki moczowej. 

Samo zapalenie pęcherza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Wymaga jednak odpowiedniego leczenia, aby nie doszło do zakażenia nerek. Infekcja nerek jest znacznie trudniejsza do wyleczenia i może być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia chorego.

W skrajnych przypadkach infekcja z nerek przechodzi do krwi i wywołuje sepsę.

Zapalenie pęcherza – objawy

• Ból przy oddawaniu moczu,
• ciągłe uczucie parcia na pęcherz,
• częste oddawanie moczu w niewielkiej ilości,
• mętny i żółty mocz o intensywnym zapachu,
• ból w dolnej części brzucha,
• u kobiet często występuje ból w okolicach kości łonowej a u mężczyzn ból penisa,
• u obu płci może pojawić się ból podczas stosunku.

Objawy zapalenia pęcherza moczowego u dzieci

• ból brzucha,
• podwyższona temperatura,
• brak apetytu,
• zmęczenie,
• złe samopoczucie,
• drażliwość,
• moczenie nocne.

Gdzie boli pęcherz moczowy?

Zapalenie pęcherza moczowego u mężczyzn

Ryzyko infekcji dróg moczowych u mężczyzn wzrasta wraz z wiekiem. U starszych panów dochodzi do powiększenia prostaty. Powiększony gruczoł uciska cewkę moczową i utrudnia swobodny przepływ moczu. Przez to pęcherz moczowy nie wypróżnia się do końca i powstają sprzyjające warunki do rozwoju bakterii.

Czy zapalenie pęcherza jest zaraźliwe?

Tak. Infekcje dróg moczowych wywoływane są przez bakterie, które do pęcherza trafią przez cewkę moczową. Najłatwiej jest się nimi zarazić w trakcie stosunku płciowego.

Zapalenie pęcherza moczowego – jakie badania wykonać?

W przypadku podejrzenia infekcji dróg moczowych lekarz zleci ogólne badanie moczu oraz posiew bakteriologiczny. Na podstawie wyników badań specjalista będzie mógł dobrać leczenie. Dzięki ogólnemu badaniu moczu dodatkowo można wykluczyć lub potwierdzić chorobę nerek, a także uzyskać wiele cennych informacji o stanie całego organizmu.

Zobacz, kiedy jeszcze warto wykonać ogólne badanie moczu.

Czy badanie moczu wykryje zapalenie pęcherza?

Jednym z oznaczanych parametrów podczas badania moczu są leukocyty. Ich podwyższona wartość najczęściej świadczy o stanie zapalnym w drogach moczowych. Sprawdź, o czym jeszcze mogą świadczyć leukocyty w moczu. 

Również erytrocyty w moczu i obecność białka może świadczyć o infekcji. Natomiast obecność azotynów świadczy o obecności bakterii w układzie moczowym, które są weryfikowane przez wykonanie badania osadu moczu. Aby jednak zidentyfikować konkretny szczep odpowiedzialny za infekcje, a także dokładną ilość drobnoustrojów, konieczne jest wykonanie posiewu.

Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego – jakie badania?

W przypadku częstych, nawracających infekcji dróg moczowych lekarz może zlecić dodatkowe badania takie jak USG nerek i dróg moczowych, RTG miednicy, a nawet tomografię komputerową. Dwa ostanie badania najczęściej wykonuje się, jeśli istnieje podejrzenie występowania dodatkowych chorób, które mogą być zarówno przyczyną infekcji, jak i skutkiem występujących już schorzeń np. kamicy nerkowej czy zapalenia nerek.

Czy zapalenie pęcherza widać na USG?

Badanie ultrasonograficzne pęcherza moczowego nie tylko potwierdzi infekcję, ale także pokaże jej zasięg. W przypadku przewlekłych stanów zapalnych badanie USG pomoże zidentyfikować przyczynę.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli:

• pierwszy raz w życiu masz objawy zapalenia pęcherza moczowego;
• podejrzewasz zapalenie pęcherza u swojego dziecka;
• jesteś w ciąży;
• jesteś po zabiegu chirurgicznym;
• od wystąpienia pierwszych objawów minęły 2 dni i nie widzisz poprawy;
• niedawno leczyłeś się z powodu zapalenia pęcherza moczowego, ale objawy wróciły;
• jesteś mężczyzną i ukończyłeś 50 rok życia.

Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży

Zmiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie kobiety w trakcie ciąży, zwiększają ryzyko zapalenia pęcherza. Dodatkowo u ciężarnych jest większe ryzyko, że infekcja rozprzestrzeni się także na nerki. Dlatego jeśli jesteś w ciąży i podejrzewasz u siebie zapalenie pęcherza, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem. Specjalista ustali skuteczne i bezpieczne leczenie. Niektóre antybiotyki na zapalenie pęcherza mogą być również stosowane w trakcie ciąży. 

U ciężarnych tak ważne jest szybkie wdrożenie leczenia, ponieważ nieleczona infekcja dróg moczowych może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie Twoje i Twojego dziecka. Konsekwencjami mogą być:

• przedwczesny poród,
• niska masa urodzeniowa,
• znaczny wzrost ciśnienia krwi, który może prowadzić nawet do stanu przedrzucawkowego.

Nawracające (przewlekłe) zapalenie pęcherza

Niekiedy infekcja dróg moczowych ma charakter przewlekły. Mówimy wtedy o nawracającym zapaleniu pęcherza. Diagnostyka trwa bardzo długo i nie zawsze udaje się znaleźć przyczynę choroby. A jeśli nie wiadomo, co wywołuje chorobę, trudno jest dobrać skuteczne leczenie. O przewlekłym zapaleniu pęcherza mówimy w sytuacji, kiedy pomimo wdrożonego leczenia, infekcja powraca przynajmniej kilka razy w roku.

Częste zapalenie pęcherza moczowego może być spowodowane:

• innymi chorobami np. kamicą nerkową,
• zmianami hormonalnymi – ciążą lub menopauzą,
• wysoką aktywnością seksualną – bakterie mają więcej okazji do kontaktu z cewką moczową i kolonizacji pęcherza,
• predyspozycjami genetycznymi,
• nieprawidłową budową układu moczowego.

Leczenie zapalenia pęcherza

Zapalenie pęcherza moczowego – leki

W leczeniu zapalenia pęcherza najczęściej stosuje się tabletki bez recepty, które dostępne w każdej aptece oraz antybiotyki.

Silny lek na zapalenie pęcherza bez recepty: furagina

Furagina to najczęściej stosowane tabletki na zapalenie pęcherza bez recepty.  Substancją czynną leku jest furazydyna – związek o działaniu bakteriostatycznym, który hamuje namnażanie się bakterii. Działa na bakterie gram dodatnie i gram ujemne. Furagina stosowana jest głównie w przypadku zakażenia pałeczkami okrężnicy (Escherichia Coli). Jest nieskuteczna wobec niektórych szczepów Proteus spp. oraz Pseudomonas aeruginosa. Furagina nie jest antybiotykiem.

Antybiotyki na zapalenie pęcherza

Aby dobrać antybiotyk na zapalenie pęcherza, konieczne jest wykonanie posiewu z moczu. Jeśli zostanie stwierdzona obecność bakterii, w celu ich identyfikacji wykonuje się antybiogram. Jest to badanie mikrobiologiczne, które pozwala na dobranie skutecznego antybiotyku. 

W przypadku braku wykonania posiewu moczu, przy konieczności zastosowania antybiotykoterapii, lekarz najczęściej przepisuje antybiotyk, który jest skuteczny w większości przypadków zakażeń pęcherza moczowego.

Najczęściej stosowane antybiotyki w leczeniu zapalenia pęcherza:

• nitrofurantoina,
• sulfonamidy,
• amoksycylina,
• cefalosporyny,
• fosfomycyna,
• cyprofloksacyna (Cipronex),
• trimetoprim.

Leczenie antybiotykami nie zawsze jest konieczne. O ich wdrożeniu do leczenia decyduje lekarz.

Niektóre objawy zapalenia pęcherza moczowego takie jak ból podbrzusza czy stan podgorączkowy u dzieci, mogą budzić chęć sięgnięcia po leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne dostępne bez recepty. Mogą one przynieść chwilową ulgę, ale nie wyleczą przyczyny infekcji, dlatego nie powinno się ich stosować podczas zapalenia pęcherza. Przypominamy, że silny ból brzucha i wysoka gorączka wymagają pilnej interwencji lekarskiej, ponieważ mogą świadczyć o chorobie nerek.

❌ Ibuprom na zapalenie pęcherza

To niesteroidowy lek przeciwzapalny o działaniu przeciwbólowym. Nie stosuj go przy zapaleniu pęcherza bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, bo możesz sobie tylko zaszkodzić. Ibuprofen może złagodzić dolegliwości bólowe, ale infekcja będzie się nadal rozwijać. Stosowanie ibuprofenu jest szczególnie niebezpieczne dla osób z niewydolnością nerek.

Dowiedz się, kiedy jeszcze nie należy stosować ibuprofenu.

❌ Nimesil na zapalenie pęcherza

Nimesil jest silnym lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym wydawanym na receptę. Nie stosuje się go w leczeniu zapalenia pęcherza moczowego.

❌ Amol na zapalenie pęcherza moczowego

Amol jest ziołowym produktem leczniczym stosowanym w leczeniu przeziębienia i dolegliwości trawiennych. Amol nie ma zastosowania w leczeniu zapalenia pęcherza.

Domowe sposoby na zapalenie pęcherza

Poza lekami na zapalenie pęcherza istnieją też domowe sposoby, które są równie skuteczne – ich działanie zostało potwierdzone badaniami.

Soda na zapalenie pęcherza

Stosowanie sody oczyszczonej podczas infekcji dróg moczowych może złagodzić objawy choroby i przyspieszyć proces leczenia. W jakiej ilości ją spożywać? Raz dziennie wystarczy wypić szklankę wody z dwoma łyżeczkami sody. Uwaga: tę metodę leczenia warto skonsultować ze swoim lekarzem. Inne badania pokazują bowiem, że u niektórych osób picie roztworu sody oczyszczonej może zaburzać równowagę elektrolitową w organizmie i wywoływać skutki uboczne.

Żurawina na zapalenie pęcherza

Żurawina, a konkretnie sok z jej owoców, jest naturalnym i skutecznym lekiem na zapalenie pęcherza. Owoce żurawiny są bogate w witaminę C (200 mg/kg świeżych owoców) i antyoksydanty. O jej prozdrowotnych właściwościach wiedzieli już rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej, którzy używali żurawiny do leczenia infekcji dróg moczowych. Naukowcy początkowo uważali, że antybakteryjne właściwości żurawiny wynikają z jej niskiego (kwaśnego) pH, które zabija bakterie (pH czystego soku z żurawiny wynosi zaledwie 2,5). Jednak okazało się, że żurawina zawiera substancję, która powstrzymuje bakterie od przylegania do wewnętrznej ściany pęcherza moczowego. Dzięki temu bakterie nie mogą się namnażać i zostają wydalone wraz z moczem.

Ile jeść żurawiny na zapalenie pęcherza?

Badania pokazują, że wypijanie jednej szklanki soku z żurawiny dziennie (240 ml) znacznie zmniejsza ryzyko infekcji dróg moczowych. Pamiętaj tylko, aby zwrócić uwagę na skład soku. Wiele produktów dostępnych w sklepach spożywczych zawiera bardzo dużo cukru. Wybieraj te o możliwie niskiej jego zawartości. Możesz też jeść suszone owoce żurawiny, na przykład dodawać garść owoców do owsianki, jogurtu, sałatki itp. Jeżeli nie przemawia do Ciebie ani sok z żurawiny, ani suszone owoce, możesz też zaopatrzyć się w żurawinę w tabletkach.

Zioła na zapalenie pęcherza

Podczas infekcji dróg moczowych zioła można zarówno pić, jak i robić z nich nasiadówki. Przy zapaleniu pęcherza sprawdzą się takie zioła jak: 

• liście brzozy,
• liście ortosyfonu,
• nagietek, 
• rumianek
• nawłoć, 
• pokrzywa, 
• skrzyp polny,
• kora dębu.

Część ziół (liście brzozy, ortosyfonu, pokrzywa, nawłoć, skrzyp polny) działa moczopędnie. Częste korzystanie z toalety sprawia, że bakterie częściej są wypłukiwane z pęcherza moczowego. Zioła stosuj zgodnie z zaleceniami podanymi na opakowaniu.

Jak zrobić nasiadówkę na zapalenie pęcherza?

Do nasiadówek sprawdzą się rumianek i kora dębu. Zioła te działają przeciwzapalnie i antybakteryjnie. Zaparz szklankę rumianku lub kory dębu. Poczekaj aż napar nieco ostygnie, a potem wlej go do miski z wodą. Przygotowana woda powinna mieć temperaturę około 36℃. Nasiadówki najlepiej wykonywać 2 razy dziennie przez 15 minut.

Nasiadówki to też sprawdzony sposób na hemoroidy lub grzybicę pochwy.

Ile trwa zapalenie pęcherza moczowego?

Po prawidłowym wdrożeniu leczenia objawy powinny złagodnieć już po 1-2 dniach. Całkowity czas leczenia zależy od stopnia nasilenia infekcji, rodzaju leczenia i indywidualnych predyspozycji chorego. U kobiet objawy całkowicie ustępują najczęściej po 5 dniach, a u mężczyzn po 7 dniach. W rzadkich przypadkach zapalenie pęcherza moczowego ma charakter przewlekły – wtedy leczenie trwa nawet kilka tygodni.

Jak odróżnić zapalenie pęcherza od zapalenia pochwy?

Zapalenie pęcherza moczowego od zapalenia pochwy łatwo odróżnić, ponieważ objawy obu dolegliwości znacznie różnią się od siebie. W przypadku infekcji dróg moczowych występuje ból i pieczenie podczas oddawania moczu, uczucie ciągłego parcia na pęcherz oraz częste oddawanie moczu w niewielkiej ilości. Te objawy nie występują w przypadku infekcji pochwy. Najczęstszymi symptomami zapalenia pochwy są: ból i pieczenie pochwy (zwłaszcza w trakcie stosunku), zaczerwienienie sromu, upławy o białej lub żółtej barwie i nieprzyjemnym zapachu. Czasami występują też plamienia pomiędzy miesiączkami.

Przyczyny zapalenia pęcherza moczowego

Najczęstszą przyczyną zapalenia pęcherza moczowego są bakterie, które przedostają się przez cewkę moczową. Infekcję wywołują głównie pałeczki okrężnicy (Escherichia Coli). Choroby przenoszone drogą płciową takie jak chlamydia, rzeżączka, opryszczka również mogą odpowiadać za infekcję pęcherza.

Czynniki zwiększające ryzyko infekcji u kobiet:

• Wysoka aktywność seksualna – kobiety aktywne seksualnie częściej chorują na zapalenie pęcherza niż kobiety mało aktywne.
• Ciąża i menopauza – w obu przypadkach w organizmie kobiety zachodzą zmiany hormonalne, co sprawia, że są bardziej podatne na infekcje.
• Nieodpowiednia bielizna – noszenie bielizny wykonanej ze sztucznych materiałów oraz stringów zwiększa ryzyko infekcji.
• Nieprawidłowy sposób podmywania się – myjąc się, kobiety powinny wykonywać ruch ręką od wzgórka łonowego do odbytu. Mycie w przeciwnym kierunku powoduje przenoszenie bakterii z okolic odbytu do pochwy.
• Nieodpowiednie środki higieny – zarówno stosowanie niewłaściwych preparatów do mycia okolic intymnych, jak i zapachowych środków do prania bielizny zwiększa ryzyko zakażeń bakteryjnych.
• Antykoncepcja – stosowanie antykoncepcji hormonalnej w postaci krążków dopochwowych i globulek plemnikobójczych może zwiększać ryzyko infekcji pęcherza.

Czynniki zwiększające ryzyko zapalenia pęcherza bez względu na płeć:

• Antybiotykoterapia – podczas leczenia antybiotykami układ odpornościowy ulega osłabieniu, co sprawia, że organizm jest bardziej podatny na różne infekcje.
• Cewnikowanie – wymiana cewnika to doskonała okazja dla bakterii, aby przez cewkę moczową przedostać się do pęcherza. Nawet jednorazowe założenie cewnika zwiększa ryzyko zakażenia, które znacząco wzrasta z każdym kolejnym dniem. U pacjentów, którzy byli cewnikowani przez około miesiąc, w badaniach moczu są wykrywane bakterie.
• Niektóre choroby jak np. kamica nerkowa, w której dochodzi do zablokowania przewodów moczowych.
• Cukrzyca – z artykułu opublikowanego na Urology Care Foundation wynika, że diabetycy są bardziej podatni na zakażenia dróg moczowych.
• Chemioterapia – podczas leczenia onkologicznego pacjenci są osłabieni, ich odporność spada i zwiększa się ryzyko infekcji.
• Wypijanie niewystarczającej ilości płynów w ciągu dnia. Sprawdź, ile wody dziennie powinieneś pić.
• Nieprzestrzeganie zasad higieny.

Jak zapobiegać zapaleniu pęcherza?

Zapalenie pęcherza – profilaktyka:

• Dbaj o optymalne nawodnienie – wypijanie odpowiedniej ilości płynów oznacza częstsze korzystanie z toalety, a to pozwoli usunąć ewentualne bakterie, które dostaną się do cewki moczowej.
• Nie powstrzymuj się od oddania moczu.
• Dbaj o higienę osobistą – codziennie zmieniaj bieliznę i dbaj o to, aby Twoje narządy płciowe były czyste i suche.
• Wybierz prysznic zamiast kąpieli.
• Zwróć uwagę na rodzaj stosowanej antykoncepcji – prezerwatywy pokryte środkiem plemnikobójczym, globulki oraz krążki dopochwowe zwiększają ryzyko infekcji.
• Noś luźniejszą i przewiewną bieliznę wykonaną z naturalnych materiałów – bielizna z materiałów syntetycznych nie przepuszcza powietrza, przez co tworzy środowisko sprzyjające bakteriom.
• Ogranicz ilość spożywanego cukru – im więcej cukru w diecie, tym lepsze warunki dla rozwoju bakterii.
• Zadbaj o ogólną odporność organizmu – spożywaj produkty bogate w witaminę C, a w sezonie jesienno-zimowym dodatkowo suplementuj witaminę D. Witaminę C znajdziesz między innymi w owocach cytrusowych, truskawkach, kiwi, papryce, porzeczkach, ziemniakach, natce pietruszki, żurawinie i owocach dzikiej róży. Obie witaminy pozytywnie wpływają na układ odpornościowy i wspierają organizm w walce z infekcjami. Przeczytaj, jak jeszcze możesz zwiększyć odporność swojego organizmu.

Dodatkowe zalecenia dla kobiet:

• jeśli się podmywasz albo wycierasz, pamiętaj o zachowaniu odpowiedniego kierunku – zawsze wykonuj ruch od wzgórka łonowego w stronę odbytu;
• przywiązuj szczególną wagę do higieny podczas menstruacji – często zmieniaj podpaskę/tampon;
• jeśli podczas miesiączki używasz wielorazowych środków higienicznych (podpasek, majtek menstruacyjnych, kubeczka), przed każdym cyklem zdezynfekuj je – kubeczek możesz wygotować a wielorazowe podpaski i majtki wyprać w przeznaczonym do tego celu środku;
• unikaj noszenia obcisłej bielizny, spodni i stringów;
• zadbaj, aby po każdym praniu bielizna została dokładnie wypłukana, nie używaj płynów do płukania;
• używaj kosmetyków o prostym i naturalnym składzie;
• nie stosuj dezodorantów intymnych;
• opróżnij pęcherz po stosunku – dzięki temu bakterie, które ewentualnie dostaną się do cewki moczowej, zostaną wypłukane.

Objawy infekcji dróg moczowych nie należą do przyjemnych i mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Jednak stosując się do kilku prostych zasad, możemy nie tylko przyspieszyć leczenie, ale i uniknąć infekcji w przyszłości.