Zapalenie wątroby – objawy, badania, leczenie

Zapalenie wątroby może mieć wiele przyczyn, a choroba często rozwija się bezobjawowo. To bardzo podstępny przeciwnik. Przez lata po cichu niszczy narząd i ujawnia się dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Dobra wiadomość jest taka, że zapalenie wątroby można wykryć za pomocą badań krwi już na wczesnym etapie choroby. Dowiedz się, jakie badania wykonać, jakie są objawy i jak wygląda leczenie zapalenia wątroby.

Zapalenie wątroby – co to jest?

Zapalenie wątroby obejmuje grupę chorób, które mają różną przyczynę, ale ich cechą wspólną jest stan zapalny występujący w obrębie narządu. W chorobie dochodzi do stopniowego uszkodzenia wątroby. Nieleczone może prowadzić do marskości i nowotworu. Choroba może mieć charakter ostry, w którym szybko dochodzi do martwicy komórek wątroby oraz przewlekły – rozwija się w przypadku, kiedy ostre zapalenie nie zostanie do końca wyleczone.

Zapalenie wątroby – objawy

Objawy zapalenia wątroby różnią się nieco między sobą w zależności od tego, co jest jego przyczyną, ale w każdym przypadku mogą pojawić się :

• gorączka;
• żółtaczka;
• ciemny kolor moczu;
• jasne stolce;
• powiększenie wątroby;
• bóle brzucha, szczególnie w jego górnej części, po prawej stronie;
• niestrawność;
• nudności i wymioty;
• ogólne osłabienie organizmu;
• zmęczenie;
• senność.

Zapalenie wątroby u dzieci – objawy

U dzieci objawy zapalenia wątroby są podobne jak u dorosłych :

• żółtaczka;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, biegunka, zaparcia, jasne stolce;
• ciemny kolor moczu;
• osłabienie organizmu;
• objawy grypopodobne: gorączka, bóle mięśni i stawów, zmęczenie;
• brak apetytu i utrata masy ciała.

Rodzaje zapalenia wątroby

Ze względu na przyczynę wyróżnia się kilka typów zapalenia wątroby:

• wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C, D i E;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• alkoholowe zapalenie wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby potocznie nazywane jest żółtaczką, ale nie jest to do końca prawidłowe określenie. Żółtaczka może być objawem różnych chorób wątroby (np. marskości) i charakteryzuje się zażółceniem skóry, błon śluzowych i gałek ocznych. 

Wyróżnia się kilka rodzajów wirusowego zapalenia wątroby. Większość z nich wywoływana jest przez wirusy hepatotropowe – wirusy zapalenia wątroby typu A, B, C, D i E. Jednak choroba może być też wywołana przez wirusy niehepatotropowe (rzadko), do których należą:

• adenowirusy,
• enterowirusy,
• wirus grypy,
• wirus świnki,
• wirus różyczki,
• wirus ospy wietrznej i półpaśca ,
• wirus opryszczki ,
• wirus mononukleozy ,
• wirus żółtej gorączki,
• wirus odry,
• wirus Ebola,
• wirus dengi,
• parwowirus B19, wirus cytomegalii .

Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Wirus zapalenia wątroby typu A odpowiada za wystąpienie tzw. żółtaczki pokarmowej. Choroba ściśle związana jest z nieprzestrzeganiem higieny osobistej. Do zakażenia dochodzi też poprzez spożywanie skażonej żywności i wody, kontakty płciowe (zwłaszcza analne) oraz w wyniku kontaktu z krwią chorego (najczęściej poprzez stosowanie narkotyków, bardzo rzadko poprzez zanieczyszczone igły i transfuzję krwi).

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – objawy:

• osłabienie,
• senność,
• bóle głowy,
• bóle brzucha,
• jadłowstręt, szczególnie do potraw tłustych;
• wymioty,
• bóle mięśni i stawów;
• gorączka.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B)

Wirusowe zapalenie wątroby typu B ma charakter ostry (występuje częściej) lub przewlekły. Latami może rozwijać się bezobjawowo. Nieleczone prowadzi do marskości wątroby i śmierci. Na zakażenie szczególnie narażeni są pracownicy służby zdrowia, osoby poddawane inwazyjnym procedurom diagnostycznym i leczniczym (np. leczenie preparatami krwi, hemodializa), osoby stosujące dożylne środki odurzające oraz wykazujące ryzykowne zachowania seksualne (seks bez zabezpieczeń, częsta zmiana partnerów). Obecnie w Polsce szczepienia przeciwko WZW B są obowiązkowe u wszystkich niemowląt. Osobom dorosłym, które nie były w przeszłości zaszczepione, a znajdują się w grupie ryzyka, szczepienie jest jedynie zalecane.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – objawy:

• ostre zapalenie wątroby typu B:
• • brak apetytu,
  • nudności i wymioty,
  • gorączka,
  • bóle mięśni,
  • ciemny kolor moczu,
  • żółtaczka,
  • świąd skóry.
• przewlekłe zapalenie wątroby typu B – najczęściej przebiega bezobjawowo i prowadzi do marskości wątroby. Na tym etapie mogą pojawić się:
• • brak apetytu,
  • spadek masy ciała,
  • ogólne osłabienie organizmu,
  • przewlekłe zmęczenie,
  • wodobrzusze,
  • żółtaczka,
  • wybroczyny na skórze,
  • siniaki,
  • powiększenie wątroby i śledziony.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – jak można się zarazić?

• Podczas kontaktu seksualnego z nosicielem wirusa;
• w wyniku naruszenia ciągłości skóry i jej kontaktu z niewysterylizowanymi narzędziami np. podczas wizyty u fryzjera, kosmetyczki, w studio tatuażu;
• poprzez zanieczyszczone strzykawki przy dożylnym stosowaniu narkotyków;
• podczas przetaczania krwi;
• podczas porodu – wirus może przejść z matki na dziecko.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C)

Wirusowe zapalenie wątroby typu C ma charakter ostry lub przewlekły (występuje częściej). Ten typ zapalenia wątroby również często przebiega bezobjawowo i w konsekwencji powoduje marskość, a nawet raka wątroby. Obecnie niestety nie istnieje szczepionka przeciwko WZW C, ale na szczęście dostępne są leki, które są w pełni refundowane.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – objawy:

• ostre zapalenie wątroby typu C:
• • brak apetytu,
  • chudnięcie,
  • mdłości,
  • zmęczenie,
  • bóle brzucha,
  • bóle mięśni i stawów.
• przewlekłe zapalenie wątroby typu C – może przebiegać całkowicie bezobjawowo i prowadzić do marskości lub nowotworu wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – jak można się zarazić?

Drogi zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C są takie same jak w przypadku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B.

Wirusowe zapalenie wątroby typu D i E

Wirusowe zapalenie wątroby typu D (WZW D) jest chorobą współistniejącą – może wystąpić tylko razem z wirusowym zapaleniem wątroby typu B, nigdy nie pojawia się samodzielnie. Przebieg WZW D jest taki sam jak WZW B.

Wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E) w Polsce występuje niezmiernie rzadko. Choroba jest ściśle związana z brakiem higieny. Przebieg choroby jest taki sam, jak w przypadku WZW A.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

Do autoimmunologicznego zapalenia wątroby dochodzi w sytuacji, kiedy komórki odpornościowe organizmu niszczą komórki wątroby. Na zachorowanie bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni. Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Występowanie innych chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów , Hashimoto , cukrzyca czy łuszczyca zwiększa ryzyko zachorowania na autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Alkoholowe zapalenie wątroby

Alkohol spożywany w nadmiernych ilościach jest trucizną, a to właśnie wątroba w głównej mierze odpowiada za jej metabolizm. Długotrwałe spożywanie alkoholu prowadzi do alkoholowego zapalenia wątroby, które może skończyć się marskością, nowotworem wątroby, a nawet doprowadzić do śmierci. Poznaj 6 objawów uzależnienia od alkoholu.

Zapalenie wątroby – diagnostyka

Zapalenie wątroby można wykryć nawet na wczesnym etapie, wykonując badania krwi. Pakiet Badań na Wątrobę uPacjenta ocenia funkcje wątroby i pozwala wykryć wiele chorób narządu, zanim jeszcze wystąpią objawy. Zawiera wszystkie badania krwi, które wykonuje się w diagnostyce zapalenia wątroby, czyli:

• Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP) – podwyższony poziom tych parametrów może świadczyć o stanie zapalnym narządu.
• Proteinogram  – badanie ocenia całkowite stężenie białka w surowicy i jego poszczególnych frakcji. Nieprawidłowy wynik proteinogramu może wskazywać na stan zapalny wątroby.
• Albumina – niskie stężenie może świadczyć o uszkodzeniu wątroby.
• Przeciwciała HCV – badanie pozwala wykryć ewentualne zakażenie wirusem. HCV przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, dlatego nazywany jest on cichym zabójcą. Mimo braku symptomów uszkadza wątrobę, prowadząc do marskości i/lub nowotworu. Wczesne wykrycie pozwala na wyleczenie zapalenia wątroby i zapobiega groźnym powikłaniom.
• Przeciwciała HBs – badanie ocenia nabytą odporność w wyniku szczepienia HBV lub pokazuje, w jakim stadium jest choroba w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B.
• Antygen HBs – badanie pozwala rozpoznać ostre lub przewlekłe zapalenie wątroby typu B.

Zapalenie wątroby – leczenie

Leczenie zapalenia wątroby wygląda inaczej w zależności od przyczyny choroby.

Wirusowe zapalenie wątroby – leczenie

Wirusowe zapalenie wątroby typu A i E leczy się wyłącznie objawowo. Chorym zaleca się odpoczynek, pozostanie w łóżku i spożywanie lekkostawnych potraw. Jeśli występują biegunki, należy zapobiegać odwodnieniu . W przypadku dokuczliwego swędzenia skóry można stosować leki przeciwświądowe. Ostre zapalenie wątroby typu B i C leczy się w ten sam sposób. Przewlekłe postacie wirusowego zapalenia wątroby typu B i C leczy się lekami przeciwwirusowymi, interferonem alfa, rybawiryną.

Alkoholowe zapalenie wątroby – leczenie

Podstawą leczenia alkoholowego zapalenia wątroby jest całkowite zaprzestanie spożywania alkoholu. Chory powinien też zmienić swój styl życia i zwracać uwagę na to, co je. Zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, unikać innych używek i spożywać takie produkty, które sprzyjają regeneracji wątroby.

Czy alkoholowe zapalenie wątroby jest wyleczalne?

Jeśli nie doszło do marskości, alkoholowe zapalenie wątroby jest wyleczalne. Aby wątroba mogła się w pełni zregenerować, konieczne jest całkowite zaprzestanie spożywania alkoholu. Wątroba alkoholika potrzebuje od kilku tygodniu do kilku miesięcy na powrót do zdrowia. Wszystko zależy od tego, jak rozległe są uszkodzenia i jakie działania zostały podjęte w celu przywrócenia jej funkcji. Pozytywna wiadomość jest taka, że wątroba uszkodzona nawet w 90% jest w stanie sama się odbudować.

Leki na zapalenie wątroby

Leki stosuje się tylko w przypadku przewlekłego zapalenia wątroby typu B i C. W pozostałych przypadkach nie ma leku, który szybko i skutecznie wyleczyłby wątrobę. Proces leczenia zapalenia wątroby jest bardzo długi i wymaga od pacjenta cierpliwości oraz ścisłego stosowania się do zaleceń lekarza. 

W leczeniu pomocne mogą być zioła na wątrobę, czy to w postaci naparów, czy suplementów. Najbardziej popularna jest sylimaryna – wyciąg z ostropestu plamistego. Wspomaga ona leczenie zapalenia wątroby, ale jej skuteczność nadal nie została w pełni poznana . Sylimaryna wykazuje właściwości przeciwzapalne, silnie odtruwające wątrobę, regenerujące i ochronne. Działa też żółciotwórczo i żółciopędnie.

W niektórych sytuacjach stosuje się też glikokortykosteroidy.

Zapalenie wątroby – jak długo trwa leczenie?

Długość leczenia zależy od kilku czynników: przyczyny zapalenia wątroby, stopnia uszkodzenia narządu oraz stosowania się do zaleceń lekarza. Jeśli pacjent trzyma się ustalonego leczenia, wątroba zregeneruje się w czasie od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Profilaktyka zapalenia wątroby

Zobacz, co możesz zrobić, aby zadbać o swoją wątrobę:

• Sprawdź, czy jesteś zaszczepiony przeciwko WZW B – jeśli nie, zapytaj o szczepionkę swojego lekarza rodzinnego.
• Jeśli jesteś w grupie ryzyka, zaszczep się przeciw WZW A.
• Dokładnie myj owoce i warzywa przed spożyciem.
• Przestrzegaj higieny osobistej i często myj ręce – ZAWSZE po skorzystaniu z toalety i przed posiłkiem.
• Unikaj ryzykownych kontaktów seksualnych – podczas stosunku zawsze używaj prezerwatyw.
• Zdrowo się odżywiaj – postaw na lekkostawną dietę, bogatą w witaminy B i C, ogranicz tłuste, smażone i ciężkostrawne potrawy.
• Nie pal papierosów.
• Całkowicie zrezygnuj z alkoholu lub pij go tylko okazjonalnie.
• Dbaj o aktywność fizyczną (minimum 150 minut w tygodniu).
• Nie nadużywaj leków takich jak paracetamol i aspiryna, ponieważ mogą one uszkadzać wątrobę.

Regularnie wykonuj badania krwi , bez względu na to, czy przeszedłeś zapalenie wątroby, czy też nie – profilaktyka to podstawa!