Mononukleoza u dzieci i dorosłych. Objawy choroby pocałunków

Czy wiesz, że nawet 95% ludzi jest nosicielami wirusa EBV, odpowiedzialnego za mononukleozę? Zazwyczaj wirus drzemie w organizmie w utajonej formie i nie jest groźny, jednak czasami uaktywnia się i osłabia organizm na jakiś czas. Na zakażenie najbardziej narażone są dzieci, jednak u nich choroba uzewnętrznia się w mniej niż 10% przypadków. Częściej objawy mononukleozy można zaobserwować u nastolatków i młodych dorosłych, którzy zarazili się podczas całowania lub wskutek nieprawidłowej higieny. Przeczytaj więcej o chorobie pocałunków!

Co to jest mononukleoza

Mononukleoza to choroba zakaźna określana również jako choroba pocałunków, wywoływana głównie przez wirusa Epsteina-Barr (EBV). Przyczyną mononukleozy jest kontakt ze śliną nosiciela wirusa. Dzieci najczęściej zarażają się, biorąc do ust różne przedmioty (nierzadko takie, które jeszcze przed chwilą były w buzi innego dziecka ze żłobka), a nastolatkowie i dorośli podczas pocałunków lub wskutek nietrzymania się zasad higieny. Rzadszą, choć wciąż możliwą, drogą zakażenia jest przetoczenie krwi lub przeszczep narządów. Nie jest to choroba groźna - powikłania występują bardzo rzadko.

Mononukleoza objawy

Mononukleoza rozwija się powoli: okres wylęgania to 30-50 dni. Dopiero wtedy pojawiają się pierwsze objawy, dlatego łatwo zapomnieć o ewentualnej przyczynie zakażenia. Same objawy mononukleozy trwają 7-14 dni. Choroba może też przebiegać bezobjawowo.

Mononukleoza — objawy u dzieci

Mononukleoza u najmłodszych dzieci zwykle przechodzi bezobjawowo. Jeśli jednak nie możesz wyleczyć dziecka z objawów grypy lub anginy, możliwe, że masz do czynienia mononukleozą zakaźną. Długo utrzymująca się gorączka to tylko jeden z objawów mononukleozy u dzieci. Ponadto zaobserwować można:

• powiększenie węzłów chłonnych,
• nieżyt nosa,
• obrzęk powiek górnych (szczególnie u małych dzieci).

Do rzadszych objawów mononukleozy u dzieci zalicza się czerwoną, odropopodobną wysypkę, której ryzyko wystąpienia zwiększa się w momencie zastosowania leków zawierających penicylinę półsyntetyczną — czyli antybiotyki takie jak amoksycylina lub ampicylina. Zwykle dzieje się tak, gdy mononukleoza zostanie pomylona z anginą. W rzadkich przypadkach można zaobserwować również powiększenie śledziony.

Mononukleoza — objawy u dorosłych

Pierwsze objawy mononukleozy u dorosłych to kilkudniowe złe samopoczucie, brak apetytu, bóle mięśniowo-stawowe oraz dreszcze.

Późniejsze objawy mononukleozy u dorosłych są zbliżone do anginy. Pacjent doświadcza zatem:

• zapalenia gardła,
• powiększenia węzłów chłonnych i migdałków (na których pojawia się charakterystyczny nalot),
• długo utrzymującej się gorączki,
• trudności z połykaniem.

Młodzi dorośli częściej też skarżą się na owrzodzenia narządów płciowych. U dorosłych również istnieje ryzyko wystąpienia wysypki w przypadku pomylenia mononukleozy z anginą. Rzadkim objawem jest też powiększenie śledziony.

Wymienione wyżej objawy mononukleozy u osób dorosłych zwykle trwają 2 - 3 tygodni.

Mononukleoza a angina

Mononukleozę łatwo pomylić z objawami anginy, dlatego warto znać różnice między tymi dwoma chorobami.

W mononukleozie węzły chłonne są ogólnie opuchnięte, podczas gdy w przypadku anginy opuchnięte są miejscowo. Najprościej jednak odróżnić mononukleozę od anginy po trwaniu gorączki: w chorobie pocałunków utrzymuje się ona nawet 10 - 14 dni. Mononukleoza objawia się też katarem, dlatego zatkany nos może stanowić wyróżnik.

Leczenie mononukleozy

Leczenie mononukleozy u dorosłych oraz dzieci jest objawowe i polega na stosowaniu leków przeciwgorączkowych, przyjmowaniu witamin oraz miejscowym odkażaniu gardła. Sprawdź domowe sposoby na ból gardła lub katar, które mogą okazać się pomocne w przypadku choroby pocałunków!

Ponieważ w przebiegu mononukleozy istnieje ryzyko powiększenia śledziony, zaleca się ograniczanie aktywności fizycznych, zwłaszcza sportów kontaktowych takich jak sztuki walki lub wszelkie gry zespołowe, a także podnoszenia ciężarów, aby nie dopuścić do pęknięcia narządu. Do treningów wróć najlepiej ok. 4 tygodnie po przechorowaniu.

Ze względu na osłabienie organizmu, zalecany jest odpoczynek i duża dawka snu. Przez czas infekcji wyjście na dwór nie jest zalecane.

Dieta przy mononukleozie

Pomocna może okazać się dieta bogata w witaminy i mikroelementy. Ważne, żeby posiłki były lekkostrawne i opierały się przede wszystkim na gęstoodżywczych produktach. Chorzy na mononukleozę zakaźną często skarżą się na brak apetytu i trudności z przełykaniem, dlatego dla wielu z nich jedzenie nawet skromnych posiłków może być problemem. Pamiętaj jednak, że bez jedzenia nie będą mieli oni siły na walkę z wirusem.

Ważne będzie również odpowiednie nawodnienie organizmu.

Czy mononukleoza powraca?

Raz przebyta mononukleoza zostawia trwały ślad odpornościowy — objawy pojawiają się tylko raz. Jednak wirus EBV nie znika z organizmu, lecz przechodzi w stan latencji. Oznacza to, że wirus nie ulega replikacji (rozprzestrzenianiu), ale pozostaje w organizmie. W sprzyjających warunkach może się uaktywnić i przenosić dalej się na inne osoby. Podobnie dzieje się np. w przypadku wirusa opryszczki, które może powracać raz na jakiś czas. Jednak w związku z tym, że po przebyciu mononukleozy nabywamy na nią odporność i nie przejawiamy żadnych objawów, trudno stwierdzić, kiedy wirus się uaktywnia.

Innymi słowy: nawet po przejściu mononukleozy potencjalnie możesz zarazić bliską osobę wirusem EBV.

Powikłania mononukleozy

Mononukleoza zakaźna nie jest chorobą niebezpieczną — groźne powikłania występują bardzo rzadko. Jednak kiedy się pojawią, mogą przyjmować wyjątkowo poważną formę. Możliwe konsekwencje choroby pocałunków mogą dotknąć wiele obszarów naszego organizmu, w tym:

• układ oddechowy, w obrębie którego może wystąpić: obturacja, nacieki tkanki płucnej lub zapalenie nagłośni;
• układ krwionośny, który może zostać dotknięty niedokrwistością, małopłytkowością, granulocytopenią, zespółem hemofagocytarnym;
• układ neurologiczny, w efekcie czego może dojść do porażenia nerwu VII, zespołu Guillaina-Barrego, psychozy;
• układ sercowy, co skutkuje np. zapaleniem mięśnia sercowego, zapaleniem osierdzia lub blokami przedsionkowo-komorowymi.

Ponadto może też dojść do pęknięcia śledziony po niewielkim urazie lub wtórnego zakażenia bakteryjnego np. gardła, płuc, przewodu pokarmowego.

W przypadku wystąpienia takich powikłań potrzebna będzie hospitalizacja.

Mononukleoza w ciąży

Mononukleoza zwykle nie wpływa na przebieg ciąży, jednak kiedy gorączka utrzymuje się zbyt długo, rośnie ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu. Ryzyko przeniesienia choroby na dziecko jest niskie. Jeśli już do tego dojdzie — zwykle niemowlę nie przejawia objawów.

Badania na mononukleozę

Przy diagnozowaniu mononukleozy lekarz może wziąć wyniki morfologii — w szczególności zwracając uwagę na liczbę i parametry białych krwinek. W zdecydowanej większości przypadków przy mononukleozie w morfologii krwi obserwowany jest umiarkowany wzrost leukocytów do 20 000/ul z dużym odsetkiem limfocytów (>50%). Dodatkowo limfocyty mają charakterystyczny, nietypowy wygląd w rozmazie krwi — luźną chromatynę oraz ekscentrycznie położone jądro. By potwierdzić diagnozę, można przeprowadzić specjalistyczne badanie krwi, jakim jest badanie przesiewowe na obecność wirusa EBV w organizmie lub test na przeciwciała charakterystyczne dla przebytej infekcji.

Czy po mononukleozie można się całować?

Mononukleoza a COVID

Wstępne badanie z udziałem 185 pacjentów z COVID-19 skupiające się na osobach ciężko przechodzących infekcję SARS-COV-2 sugeruje, że koronawirus może przyczyniać się do reaktywacji wirusa EBV, odpowiedzialnego za mononukleozę (którego nosicielami, przypomnijmy, jest nawet 95% populacji). To z kolei ma pogarszać objawy u chorych na koronawirusa oraz przyczyniać się do tzw. długiego ogona COVID-19.

Dalsze badania są potrzebne, by w pełni zrozumieć mechanizm oraz potwierdzić zależność obu infekcji na większej grupie badanych.

Zapobieganie mononukleozie

Niestety współczesna medycyna nie opracowała jeszcze skutecznej metody na przeciwdziałanie mononukleozie. Choć prace nad szczepionką wciąż trwają, nie przyniosły jeszcze oczekiwanego efektu.

Najprostszym sposobem na zachowanie zdrowia jest dbanie o higienę. Warto też pamiętać o starej zasadzie, by nie dzielić się z nikim swoją szklanką, słomką, czy szczoteczką do zębów.