Hashimoto: objawy, badania, leczenie

Choć nie boli, potrafi uprzykrzyć życie. Hashimoto to autoimmunologiczna choroba tarczycy, która zwykle prowadzi do rozwoju niedoczynności tego gruczołu. Objawy narastają wraz z postępem choroby, jednak mogą być skutecznie złagodzone przez leki regulujące pracę tarczycy. Dowiedz się, jakie objawy daje choroba oraz jak zdiagnozować hashimoto.

Co to jest hashimoto?

Hashimoto, zwane także przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy, jest chorobą autoimmunologiczną, podczas której układ odpornościowy wytwarza przeciwciała wyniszczające własną tarczycę.

Niedoczynność tarczycy a hashimoto

Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Choć dają takie same objawy, to jednak inne stany chorobowe.

W przypadku hashimoto układ odpornościowy błędnie rozpoznaje komórki tarczycy jako zagrożenie i wytwarza przeciwciała, które je niszczą. To uszkodzenie powoduje, że tarczyca staje się mniej zdolna do produkcji hormonów tarczycowych (tyroksyny - T4 i trijodotyroniny - T3).

W niedoczynności tarczycy tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów tarczycowych, które są kluczowe dla regulacji metabolizmu, temperatury ciała i wielu innych funkcji organizmu.

Objawy hashimoto

Objawy Hashimoto są początkowo trudne do zauważenia, jednak pogłębiają się wraz z rozwojem choroby. Zapalenie tarczycy może dawać objawy w różnych obszarach organizmu.

Objawy skórne hashimoto oraz wpływ na wygląd

• Opuchlizna na twarzy lub w skrajnych przypadkach także na szyi (wole);
• suchość skóry,
• blada skóra,
• zrogowaciała skóra na łokciach lub kolanach,
• łamliwe paznokcie,
• wypadanie włosów;
• przyrost masy ciała i trudności ze schudnięciem

Hashimoto – objawy neurologiczne

• Zwiększona wrażliwość na zimno;
• uczucie mrowienia, pieczenia lub drętwienia.

Hashimoto – objawy psychologiczne

• Tzw. osobowość Hashimoto, która idzie w parze np. z większym prawdopodobieństwem wystąpienia stanów lękowych lub depresji);
• zaburzenia pamięci;
• wahania nastroju;
• trudności ze skupieniem uwagi.

Pozostałe objawy hashimoto

• Zaburzenia cyklu miesiączkowego;
• problemy z płodnością;
• zaparcia;
• senność.

Jakie badania na hashimoto wykonuje się w diagnostyce?

W diagnostyce najważniejsze są badania krwi. Jakie badania na hashimoto należy wykonać?

1. TSH – badanie to nakreśli ogólny stan tarczycy. TSH produkowane jest przez przysadkę mózgową, która zwiększa wydzielanie tego hormonu kiedy stężenie hormonów tarczycy (T3 i T4) jest niskie.
2. FT3, FT4 – T3 (trójjodotyronina) oraz T4 (tyroksyna) to hormony produkowane przez tarczycę. Kontrolują większość tkanek w organizmie: wspierają przemianę materii i prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, pokarmowego, sercowo-naczyniowego, a nawet rozrodczego. W badaniach bierze się pod uwagę ich wolne frakcje (FT3, FT4), ponieważ są to formy aktywne. Kiedy wyniki wskazują na niedobór powyższych hormonów stwierdza się Hashimoto.
3. anty-TPO, anty-TG – charakterystyczne dla choroby Hashimoto jest obecność anty-TG i anty-TPO we krwi. To przeciwciała antytarczycowe – pojawiają się w krwi w sytuacji, gdy układ immunologiczny rozpoznaje własną tkankę tarczycy jako obcą.

Wszystkie te badania możesz wykonać uSiebie z uPacjenta. Wybierz Pakiet Badań na Tarczycę (rozszerzony) i sprawdź, czy masz hashimoto.

Jak zdiagnozować hashimoto? Wyniki badań przy przewlekłym zapaleniu tarczycy

Czy samo podwyższone TSH to hashimoto? A co w sytuacji, gdy obserwuje się wysokie anty-tpo, a reszta parametrów jest w normie? Odpowiada diagnosta laboratoryjny, mgr Agnieszka Okarmus:

Leczenie hashimoto

Niestety przy obecnym stanie wiedzy medycznej choroba Hashimoto uznawana jest za nieuleczalną. Leczenie hashimoto polega na przyjmowaniu syntetycznego hormonu tarczycy (tyroksyny lewoskrętnej). Taka terapia może złagodzić symptomy choroby i zahamować jej rozwój. Jednak osoba z chorobą Hashimoto musi przyjmować do końca życia leki, które powinny zostać dobrane indywidualnie — z uwzględnieniem wagi, wieku oraz aktualnych wyników badań.

Dobrą wiadomością jest, że hashimoto nie wpływa negatywnie na długość życia. Leczona choroba nie daje uciążliwych objawów, więc nie obniża również jakości życia.

Hashimoto — przyczyny

Dokładna przyczyna hashimoto nie jest aktualnie znana. Wyróżnia się jednak pewne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania.

1. Geny — przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy ma podłoże genetyczne. Zwykle w rodzinie osób chorych występowały już przypadki hashimoto bądź innych chorób autoimmunologicznych (np. choroby Gravesa-Basedowa). Hashimoto występuje też częściej wśród przedstawicieli rasy białej.
2. Płeć — aż 95% chorych na hashimoto to kobiety.
3. Hormony — ponieważ to kobiety częściej chorują, podejrzewa się istotny wpływ hormonów płciowych na wystąpienie hashimoto.
4. Wiek — częściej chorują osoby między 30. a 50. rokiem życia.
5. Promieniowanie i radioterapia — po wybuchu bomb atomowych w Japonii, jak również po katastrofie elektrowni atomowej w Czarnobylu zauważono wzrost zachorowań na dolegliwości tarczycy, dlatego ekspozycję na promieniowanie traktuje się jako czynnik ryzyka. Również podczas radioterapii u pacjentów cierpiących na raka krwi zauważono nieprawidłowości w pracy tarczycy. 
6. Wybrane pierwiastki wykorzystywane w leczeniu, np. lit, który blokuje produkcję hormonów przez tarczycę, lub radioaktywny jod, wykorzystywany w terapii nadczynności lub nowotworu tarczycy. 
7. Niektóre choroby
   Cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia lub toczeń są chorobami, które często poprzedzają wystąpienie hashimoto.

Nieleczone Hashimoto — możliwe powikłania

Hashimoto a ciąża lub zajście w ciążę

Wyrównanie niedoczynności tarczycy jest kluczowe dla kobiet w ciąży i planujących ciążę. Hormony tarczycy są niezwykle istotne dla prawidłowego miesiączkowania, jak również rozwoju dziecka, szczególnie umysłowego — odgrywają istotną rolę w kształtowaniu się mózgu i połączeń nerwowych. Dodatkowo przeciwciała produkowane w odpowiedzi na stan zapalny tarczycy (anty-TPO, anty-Tg) mogą zwiększać ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu.

Istnieje ryzyko, że dziecko matki z chorobą Hashimoto odziedziczy zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy, nie zawsze jednak tak się dzieje. Co prawda przeciwciała tarczycowe mogą przenikać barierę łożyskową i wpływać na tarczycę u płodu, jednak jest to przejściowe. Młode mamy powinny także pamiętać, że w Polsce obowiązują badania przesiewowe noworodków w kierunku niedoczynności tarczycy, w związku z czym ich dziecku, w przypadku wykrycia nieprawidłowości, zostanie udzielona specjalistyczna pomoc.

Anemia

Hormony tarczycy stymulują proces tworzenia erytrocytów — krwinek czerwonych, odpowiedzialnych za transport tlenu do tkanek. Przyczyniają się również do wytwarzania erytropoetyny — najważniejszego hormonu odpowiadającego za proces namnażania erytrocytów. W zależności od sytuacji pacjent z hashimoto może cierpieć na anemię normocytarną (np. aplastyczną — czyli będącą wynikiem nieprawidłowych reakcji autoimmunologicznych) lub anemię wynikającą z niedoborów. Wówczas to niedobory żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego pogarszają pracę gruczołu tarczycy. Dlatego to ważne, by ustalić, jakie są podłoża niedokrwistości u pacjenta oraz czy poprzedziła ona bądź wyniknęła z zaburzeń pracy tarczycy. Anemia przy hashimoto może również być powiązana z chorobami współistniejącymi: celiakią lub chorobami reumatycznymi.

Choroby sercowo-naczyniowe

Nieleczone zapalenie tarczycy może prowadzić do problemów sercowo-naczyniowych, w szczególności do zawału serca. Nawet niewielkie wahania hormonów tarczycy mają wpływ na czynność serca mięśniowego. Nieodpowiednie stężenie FT3, FT4 we krwi wpływa na gospodarkę lipidową, w tym na stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcję lipoprotein LDL. To sprzyja rozwojowi miażdżycy — najczęstszej przyczyny ataku serca.

Depresja

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy często współwystępuje z zaburzeniami depresyjnymi. Najczęściej obie przypadłości pojawiają się ona u kobiet we wczesnej ciąży, po porodzie lub w okresie okołomenopauzalnym. Przyczyna takiej korelacji nie jest jeszcze znana, jednak związek między tymi chorobami jest tak silny, że naukowcy z American Association of Clinical Endocrinologists zalecają, by każdy pacjent z depresją przeprowadzał badania tarczycy.

Encefalopatia hashimoto

Encefalopatia hashimoto to kolejne zaburzenie psychiczne, które w rzadkich przypadkach może pojawić się wraz z przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy. W encefalopatii występują: zaburzenia poznawcze (u ponad 80% chorych stanowi to pierwszy objaw), zmiany psychiatryczne, deficyt neurologiczny, incydenty udaropodobne. Podobnie jak w przypadku depresji, przyczyna występowania tej choroby współistniejącej nie jest jasna, pewne jest jednak, że z sukcesem można ją leczyć kortykosteroidami. 

Przełom tarczycowy hipometaboliczny

Przełom tarczycowy to rzadkie powikłanie, ale niebezpieczne dla życia pacjenta. Jest to stan znacznego i nagłego zmniejszenia czynności układu nerwowego zaistniałego w wyniku spadku poziomu hormonów tarczycy. Najczęściej pojawia się po zażyciu narkotyków, alkoholu lub nagłym urazie bądź infekcji.

Hashimoto a rak tarczycy

Choć obserwuje się niewyjaśnioną do tej pory korelację pomiędzy występowaniem hashimoto z rakiem tarczycy, nie musi to oznaczać złych wiadomości. W rzeczywistości zarówno badania American Thyroid Association, jak i research naukowców z Uniwersytetu w Kopenhadze potwierdziły, że rokowania pacjentów z hashimoto, u których stwierdzono również raka tarczycy, są lepsze niż osób o niestwierdzonym zapaleniu tarczycy. Eksperci sugerują, że w wyniku częstszych konsultacji endokrynologicznych szybciej zauważa się niepokojące zmiany na tarczycy, przez co w porę wprowadza się odpowiednie leczenie. Rodzi się również pytanie, czy z tego samego powodu diagnoza ta nie pada częściej (i wcześniej) u chorych na hashimoto. Pamiętajmy, że rak tarczycy często nie daje charakterystycznych objawów lub pojawiają się one dopiero w bardziej zaawansowanym stadium choroby.