Dopiero gdy zrozumiemy, że nasze psychiczne odczucia nie są czymś oderwanym od ciała, istniejącymi w jakimś abstrakcyjnym umyśle, tylko raczej wytworem pracy fizycznego organu, możemy naprawdę zrozumieć, dlaczego psychika tak mocno wpływa na nasze zdrowie fizyczne i na odwrót.
Wpływ zdrowia fizycznego na zdrowie psychiczne
Relacja między zdrowiem fizycznym a psychicznym jest silnie dwustronna. Zacznijmy jednak od tego, jak ciało (w uproszczeniu nazywając zdrowie fizyczne) wpływa na umysł (dla uproszczenia - zdrowie psychiczne).
Przypomnij sobie sytuację, gdy doświadczyłeś/aś silnego bólu. Jak się wtedy czułeś/aś? Zapewne towarzyszyła Ci złość, rozdrażnienie, smutek lub rezygnacja. Im dłużej odczuwamy dyskomfort lub nawet cierpienie, tym silniejsze i bardziej wyczerpujące są te emocje.
Wszelkie choroby, schorzenia i zaburzenia związane z pracą ciała mogą na dłuższą metę skutkować obniżeniem nastroju i/lub silnym stresem, co w rezultacie może doprowadzić do depresji, zaburzeń lękowych lub innych problemów ze zdrowiem psychicznym. Poniżej znajdziesz przykłady różnych chorób i zaburzeń, które w dłuższym terminie mogą stać się przyczyną trudnych problemów psychicznych.
Wpływ zdrowia psychicznego na zdrowie fizyczne
O tyle, o ile wpływ chorób fizycznych na psychikę i emocje jest nam dość łatwo zrozumieć, bo większość z nas jest w stanie sobie przypomnieć przykłady ze swojego życia, o tyle relacja w drugą stronę jest dla niektórych mniej oczywista.
Najbardziej widoczny wpływ psychiki na ciało możemy zaobserwować na przykładzie stresu. Gdy stresujemy się jakimś ważnym lub trudnym dla nas wydarzeniem, przeważnie czujemy też, że się mocno pocimy, drżą nam ręce, mamy „nogi jak z waty”, czy też sucho w ustach. Gdy stres trwa dłużej i dotyczy jakiegoś okresu w naszym życiu, np. wymagająca praca, możemy zacząć odczuwać takie skutki w ciele, jak napięcie mięśni (np. szyi, ramion), problemy z zaśnięciem, bóle głowy, zaburzenia układu pokarmowego.
Niektóre choroby psychiczne, np. depresja, mogą też manifestować się wyłącznie w postaci objawów somatycznych (ciała). Dotyczy to przede wszystkim osób, które mają skłonność do nieuznawania swoich emocji i słabości oraz silne dążenie do perfekcjonizmu. Wtedy zamiast typowo psychicznych objawów, pojawiają się symptomy zastępcze, które komunikują, że coś jest nie tak (np. zawroty głowy, bóle mięśni, wzrost ciśnienia). Z reguły taka osoba poszukuje przyczyny swoich problemów u różnych lekarzy, aby w końcu zostać skierowaną do odpowiedniego specjalisty - psychiatry lub psychoterapeuty.
Możemy nawet przeczytać o wielu przypadkach paraliżu lub utraty wzroku na skutek emocjonalnej traumy (tzw. zaburzenie konwersyjne). W takich przypadkach pomoc psychologiczna prowadzi do odzyskania utraconych funkcji ciała.
Pętla przyczynowo-skutkowa
Czasami ciężko jest jednomyślnie wskazać przyczynę naszych problemów, bo działają one jak pętla. Spójrz na przykład poniżej. Czy to migreny spowodowały stres, który podtrzymuje ich występowanie? A może to stres doprowadził do tego, że pojawiły się migreny?
Właśnie dlatego tak ważne jest dbanie o zdrowie całego ciała - także głowy. A jeśli pojawią się problemy, których skutki widzimy zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej, warto skorzystać ze wsparcia specjalistów z obu tych obszarów - lekarza oraz psychologa. Niezależnie od tego, co ostatecznie okaże się przyczyną naszych problemów - zaburzenia zdrowia psychicznego czy choroba fizyczna - zawsze należy kompleksowo podejść do diagnozy. Przykładem może być osoba chora naHashimoto, która nie wiedząc o swojej chorobie, przyczyn obniżenia nastroju i ciągłego zmęczenia upatruje w początkach depresji
Holistyczne podejście do zdrowia
Jeśli chcemy całościowo podejść do swojego zdrowia, jest kilka obszarów, którym powinniśmy się przyjrzeć i nimi zaopiekować. Spójrz na poniższą listę i zastanów się, czy jej elementy są częścią Twojej rutyny.
- Higiena snu - zadbanie o regularne pory snu i wystarczającą długość snu, unikanie pobudzających przed snem bodźców. Poziom wypoczęcia organizmu ma wpływ na każdy aspekt Twojego życia.
- Badania diagnostyczne - regularna diagnostyka w celu oceny stanu zdrowia (np. badania krwi i moczu, samobadanie piersi lub jąder, cytologia, itp.) pozwoli Ci zmniejszyć ryzyko poważnych chorób.
- Zbilansowana dieta - odpowiednie składniki odżywcze są niezbędne dla Twojego ciała (w tym mózgu!). Choć nic się nie stanie, jak czasem zjesz batonika lub hot doga, postaraj się na co dzień zadbać o zdrową, zbilansowaną dietę.
- Aktywność fizyczna - aktywny tryb życia i regularny trening mają udowodniony wpływ na zdrowie całego ciała i lepsze samopoczucie. Poszukaj aktywności fizycznej, która sprawia Ci przyjemność. Nie musisz biegać albo ćwiczyć na siłowni, jeśli nie czujesz, że to sport dla Ciebie.
- Rozwój umysłowy - nasz mózg też potrzebuje treningu. Zadbaj o to, aby w Twoim środowisku zawodowym lub poza pracą znalazł się element nauki i zdobywania nowych umiejętności.
- Czas wolny - odpoczynek odgrywa ogromną rolę w regulowaniu poziomu stresu. Odpoczywać można na wiele sposobów - z książką w wannie lub realizując swoje hobby. Znajdź coś, co pozwala Ci „przewietrzyć głowę”.
- Dobre relacje - człowiek jest istotą silnie społeczną. Relacje z innymi mają duży wpływ na poziom zadowolenia z życia. Wydziel czas na to, żeby porozmawiać ze swoimi przyjaciółmi lub rodziną, aby podtrzymać relacje, na których Ci zależy.
- Samowspółczucie - traktuj siebie samego/samą z życzliwością i zrozumieniem. Postaraj się być w kontakcie ze swoimi potrzebami emocjonalnymi i bądź wobec siebie asertywny/a w ich realizowaniu. Czy będzie to odpuszczenie porażki, czy poszukanie wsparcia u specjalisty (np. psychologa), zadbaj o swoją emocjonalną stronę.
- …i pamiętaj - nikt nie jest idealny! Jeśli w danym momencie masz problem z zadbaniem o któryś z powyższych obszarów tak, jakbyś tego chciał(a), po prostu potraktuj to jako przypomnienie, że w pewnym momencie warto znaleźć przestrzeń na to, aby się nim zaopiekować.
Dlaczego wstydzimy się leczyć głowę?
Choć coraz więcej Polaków korzysta ze wsparcia psychologa i psychoterapeuty, nadal można zaobserwować tendencję do bagatelizowania swoich problemów w obszarze zdrowia psychicznego. Komu nie zdarzyło się pomyśleć, że „Inni jakoś sobie radzą” albo „Inni mają gorzej, więc czym ja się martwię?”? Następnym razem, jak poczujesz, że problemy zaczynają Cię przytłaczać, ale nie chcesz skorzystać ze wsparcia specjalisty zdrowia psychicznego, zastanów się: Czy gdybym złamał(a) nogę, też zwlekał(a)bym z wizytą w szpitalu? Zapewne odpowiedź brzmi “Nie!”. Jednak analogicznie zachowujemy się często w przypadku naszego zdrowia psychicznego. A przecież psycholog czy psychoterapeuta to taki sam specjalista od głowy, jak dentysta od zębów czy ortopeda od stawów.
Jeśli teraz myślisz sobie, że przecież na nieleczone choroby fizyczne można umrzeć, a na psychiczne nie - tu się mylisz. Czy wiesz, że samobójstwo pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie? Każdego roku więcej osób odbiera sobie życie, niż umiera z powodu HIV, malarii, raka piersi czy w wyniku konfliktów zbrojnych.
Gdy przestaniemy traktować naszą głowę jako mniej ważną niż serce, płuca, czy inne narządy, nauczymy się naprawdę holistycznie traktować nasze zdrowie - od czubka głowy po palce u stóp.
Gdzie szukać wsparcia psychologa lub psychoterapeuty?
Jeśli zdecydujemy się skorzystać ze wsparcia specjalisty zdrowia psychicznego - psychologa lub psychoterapeuty, należy zwrócić uwagę, czy osoba, do której chcemy się umówić, posiada wszelkie niezbędne kwalifikacje. Do wykonywania zawodu psychologa uprawnia ukończenie 5-letnich studiów magisterskich z psychologii, a do zawodu psychoterapeuty bycie w trakcie lub ukończenie min. 4-letniej szkoły psychoterapii.
W obecnych czasach możemy umówić się do specjalistów z całej Polski. Dzięki terapii online nie jesteśmy ograniczeni jedynie do gabinetów psychologicznych z naszej okolicy. Możemy w pełni zaopiekować się swoim zdrowiem psychicznym z zacisza swojego domu, co może być szczególnie wartościowe w dobie pandemii. Niektórzy specjaliści oferują nawet konsultacje psychologiczne z dojazdem do domu pacjenta.
Sprawdzonych terapeutów w swoim mieście i online łatwo znajdziesz na platformie TwójPsycholog. Jeśli nie wiesz, jak wybrać psychologa, możesz także skorzystać z bezpłatnego Formularza Doboru Specjalisty, który na podstawie kilku pytań zarekomenduje osoby dopasowane do Twoich potrzeb.
