Testy na przeciwciała koronawirusa – czym się od siebie różnią i które warto wykonać?

Główną rolą przeciwciał, produkowanych przez układ immunologiczny, jest ochrona organizmu człowieka przed zagrożeniem, którym mogą być m.in. bakterie lub wirusy. Ich obecność w krwi pacjenta jest jedną z najbardziej kluczowych informacji na temat infekcji. 

Ze względu na sposób działania, przeciwciała dzielone są na pięć klas – IgG, IgM, IgA, IgE oraz IgD. W przypadku zakażenia wirusem SARS-CoV-2 najważniejsze są przeciwciała z trzech pierwszych klas. Klasa IgG to grupa najtrwalszych przeciwciał, które potrafią pozostać w organizmie człowieka na długo po infekcji. Natomiast przeciwciała z klasy IgM powstają najszybciej z wszystkich typów i docelowo zastępowane są właśnie przez przeciwciała IgG. Klasa IgA związana jest m.in. z odpornością dróg oddechowych, dlatego jest tak istotna w przypadku zachorowań na koronawirusa.

Dzięki wykonaniu testów określających obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w organizmie można stwierdzić, czy pacjent przeszedł już chorobę w sposób bezobjawowy (klasa IgG), czy może nadal jest zakażony (klasa IgM lub IgA). Dodatni wynik testów serologicznych powinno się potwierdzić badaniem genetycznym, wykonywanym metodą Real-Time PCR. 

Testy wykrywające przeciwciała anty-SARS-CoV-2 można podzielić na kilka typów ze względu na metodę wykonywania badania, sposób prezentacji wyników czy badanie określonych klas przeciwciał. Co istotne w zależności od producenta testu ich swoistość diagnostyczna, czyli zdolność testu do wskazania osób niezakażonych wynosi między 98,5 a 100%. Natomiast czułość, czyli zdolność testu do wykrywania osób zakażonych po dziesiątym dniu od początku występowania objawów wynosi od 70 do 100%. 

Test kasetkowy

Jest to tzw. “szybki test”. Materiał do badania może pochodzić z kropli krwi pacjenta pobranej z palca lub z żyły. Wynik testu kasetkowego pojawia się w bardzo szybko po nałożeniu kropli krwi na specjalną płytkę, jednak jego czułość jest niższa niż w przypadku testów wykonywanych na analizatorach automatycznych. Wyniki testu kasetkowego można ocenić jako orientacyjne. Z tego względu test klasyfikowany jest jako wstępne badanie przesiewowe, które pacjent może wykonać również samodzielnie. 

Analizator automatyczny

Jest to sprzęt, znajdujący się w laboratoriach, który umożliwia jednoczesne przeanalizowanie dużej liczby próbek w stosunkowo krótkim czasie. Dzięki wykorzystaniu analizatora diagnosta laboratoryjny może otrzymać wynik badania w ciągu kilku godzin. Ponadto badania realizowane z wykorzystaniem tego sprzętu są dokładniejsze niż test kasetkowy, ale pacjent nie ma możliwości wykonania ich samodzielnie.

Jakościowe

Badania jakościowe bez podziału na klasy charakteryzują się dużą dokładnością. Specjaliści z brytyjskiego laboratorium Instytutu Zdrowia Publicznego sprawdzili tę metodę, weryfikując testy przygotowane przez firmę Roche. Według ich wyników zweryfikowały one poprawnie 100% próbek, które pochodziły od osób chorych na COVID-19. Inne weryfikowane przez nich testy pokazywały również obecność przeciwciał niezwiązanych z koronawirusem, a jedynie podobnych do choroby COVID-19. Testy Roche są badaniami przesiewowymi, które wykrywają obecność przeciwciał w organizmie człowieka z wykorzystaniem automatycznej metody jakościowe bez podziału na klasy. Jest to metoda, która charakteryzuje się bardzo dobrą swoistością i dużą wydajnością analizatora. Każdy dodatni wynik testu to wstęp do dalszej diagnostyki. Natomiast ujemny wskazuje na znikome ryzyko aktywnej infekcji oraz przebycia jej przez pacjenta w przeszłości. 

Półilościowe

Testy na przeciwciała koronawirusa z wykorzystaniem metody półilościowej wskazują stężenie przeciwciał w krwi pacjenta, co wpływa na ich wysoką wartość diagnostyczną. Wyniki tych badań informują pacjenta o obecnym stanie zdrowia i przebyciu choroby w przeszłości. Są to testy, które można zrealizować w trzech klasach. Klasa IgG informuje o przebyciu zakażenia w przeszłości. Natomiast klasa IgM lub IgA wskazuje na aktualne zakażenie wirusem. W ofercie uPacjenta możliwe jest również zamówienie jednego z dwóch zestawów przeciwciał, w skład którego wchodzą przeciwciała IgM i IgG lub IgA i IgG. 

Ilościowe

Wykrycie przeciwciał koronawirusa możliwe jest także przy wykorzystaniu metody ilościowej na analizatorze automatycznym. Do takiego badania wykorzystywany jest m.in. sprzęt firmy DiaSorin, który wykrywa przeciwciała neutralizujące IgG skierowane przeciwko antygenowi wirusa SARS-CoV-2. To rozwiązanie umożliwia otrzymanie wyniku ilościowego, który pokazuje dokładne stężenie przeciwciał we krwi. Badanym materiałem jest krew żylna pacjenta. Ten typ badań polecany jest w momencie, gdy chcemy sprawdzić jaka część dużej grupy osób np. pracowników jednej firmy przebyła już zakażenie i tym samym prawdopodobnie uzyskała odporność na wirusa SARS-CoV-2. 

Bez podziału na klasy

Wykrywanie przeciwciał anty-SARS-CoV-2 bez podziału na klasy może odbywać się za pomocą automatycznej metody jakościowej z wykorzystaniem m.in. analizatora Roche lub metody kasetkowej. Materiałem pobieranym do badania jest krew pacjenta pochodząca z żyły lub palca. Pacjent otrzymuje wynik podany jako plus lub minus, jednak bez szczegółowego wskazania, które przeciwciała są obecne we krwi. Jest to test, który warto wykonać jako badanie przesiewowe większej liczby pacjentów, a także do okresowego monitorowania ich stanu epidemiologicznego.

Z podziałem na klasy (IgM/IgA lub IgG)

Testy na przeciwciała koronawirusa z podziałem na klasy można realizować na analizatorach automatycznych. Wówczas poszczególne klasy przeciwciał informują o trwającym zakażeniu (w przypadku przeciwciał IgM lub IgA) oraz o przebyciu choroby w przeszłości (przeciwciała IgG). Jest to badanie dokładniejsze niż wariant bez podziału na klasy, gdyż na jego podstawie można m.in. zweryfikować czy pacjent przebył już chorobę w sposób bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Badanie młodych przeciwciał (IgM lub IgA) najlepiej wykonać co najmniej 7-10 dni od kontaktu z potencjalnie zakażoną osobą, natomiast przeciwciała IgG po 14 dniach. 

Wybór zależny jest od wielu czynników, jednak my szczególnie polecamy zwrócić uwagę na testy jakościowe firmy Roche, które umożliwiają otrzymanie bardzo dokładnej informacji na temat stanu zdrowia pacjenta. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego zalecamy wykonanie badania przeciwciał metodą półilościową w klasie IgM oraz ilościową w klasie IgG. Taki zestaw badań jest wiarygodną informacją dotyczącą zakażenia wirusem SARS-CoV-2, a dodatkowo posiada bardzo dobry stosunek ceny do jakości. W przypadku osób, które uzyskają dodatni wynik w klasie IgM, zalecamy wykonanie testu genetycznego metodą RT-PCR, który da odpowiedź, czy pacjent obecnie choruje na COVID-19.

W drugiej kolejności rekomendujemy skorzystanie z testów półilościowych i ilościowych, które w porównaniu z badaniami jakościowymi, są droższe, ale równie dokładne. Ze względu na małą czułość testy kasetkowe polecamy dopiero w trzeciej kolejności. Są one najtańsze, jednak ich wyniki należy dodatkowo zweryfikować. 

Nie wspominamy tutaj o metodzie RT-PCR, gdyż jest ona badaniem genetycznym, do którego materiał pobierany jest z nosa lub gardła. Jednak osoby, które posiadają objawy takie jak duszności, kaszel czy gorączkę powinny z niego skorzystać w celu weryfikacji swojego stanu zdrowia. RT-PCR znajduje się także na końcu ścieżki badań, w przypadku pozytywnych wyników testów przeciwciał anty-SARS-CoV-2. Wówczas może się okazać, że osoba, która nie posiada objawów, w rzeczywistości jest chora, co może potwierdzić właśnie test genetyczny. Jego wykonanie powinno mieć miejsce na 4-7 dni po kontakcie z potencjalnie zakażoną osobą.