Zapalenie płuc – objawy i leczenie

Zapalenie płuc – objawy

Najczęstszymi objawami zapalenia płuc są:

• kaszel, któremu często towarzyszy odkrztuszanie ropnej wydzieliny;
• ból w klatce piersiowej nasilający się w trakcie kaszlu i przy głębszych oddechach;
• duszności;
• nadmierne pocenie się;
• dreszcze;
• bóle mięśni;
• gorączka powyżej >38°C;
• brak apetytu;
• złe samopoczucie;
• ogólne osłabienie i senność.

Zapalenie płuc u dziecka – objawy

U dzieci objawy zapalenia płuc są podobne, jak u dorosłych, mogą jednak występować pewne różnice:

• początkowo kaszel jest suchy, dopiero z czasem staje się mokry;
• dziecko ma świszczący oddech;
• gorączka może sięgać nawet 40°C;
• dziecko skarży się na bóle głowy i brzucha;
• oddech jest nierówny i przyspieszony.

Zapalenie płuc u dziecka – kiedy do szpitala?

Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?

Zapalenie płuc jest zaraźliwe. Chorobą można zarazić się drogą kropelkową – oddychając tym samym powietrzem, co osoba chora.

Ile trwa zapalenie płuc?

Większość chorych dochodzi do zdrowia w ciągu 2-4 tygodni. Czas ten może być nieco dłuższy u osób z obniżoną odpornością.

Jak długo zaraża chory na zapalenie płuc? Ile trzeba siedzieć w domu?

Zapaleniem płuc można zarazić się od osoby, u której występują objawy infekcji. Pacjent w trakcie terapii antybiotykami powinien pozostać w domu przez 7 dni lub do 3 dni po ustąpieniu symptomów. 

Zapalenie płuc – rokowania

Zapalenie płuc jest w pełni wyleczalne! Ważne, aby jak najszybciej zgłosić się do lekarza i stosować się do zaleceń. W przypadku antybiotykoterapii należy pamiętać, aby nie przerywać brania leków, nawet jeśli objawy całkowicie ustąpią już po kilku dniach. Antybiotyki należy brać do końca zgodnie z zaleceniami lekarza. W przeciwnym wypadku bakterie mogą nabyć oporność i dalsze leczenie może być trudne lub wręcz niemożliwe.

Zapalenie płuc jest szczególnie niebezpieczne dla seniorów poddanych leczeniu szpitalnemu. W tej grupie śmiertelność z powodu infekcji wynosi 5-10%.

Rodzaje zapalenia płuc

Zachłystowe zapalenie płuc

Do zachłystowego zapalenia płuc dochodzi w sytuacji, kiedy do dolnych dróg oddechowych dostanie się ciało obce. Może to być ślina, pokarm, płyny, zawartość żołądka, pyły i wszelkie substancje chemiczne znajdujące się w powietrzu. 

Na zachłystowe zapalenie płuc szczególnie narażone są wcześniaki, noworodki i niemowlęta. U tak małych dzieci przewód pokarmowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony, co sprzyja cofaniu się treści pokarmowej (ulewaniu). Cofnięty z żołądka pokarm może doprowadzić do zakrztuszenia się i w konsekwencji powstania stanu zapalnego w drogach oddechowych.

Także seniorzy i pacjenci leżący częściej chorują na zachłystowe zapalenie płuc. Wiek i brak ruchu osłabia nie tylko mięśnie szkieletowe, ale też mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Bakteryjne zapalenie płuc

Bakteryjne zapalenie płuc najczęściej wywoływane jest przez dwoinkę zapalenia płuc Streptococcus pneumoniae. Chorobę mogą wywołać też inne bakterie np. Legionella pneumophila, która odpowiada za ciężką postać zapalenia płuc – legionellozę. Legionella i inne bakterie bardzo rzadko są przyczyną choroby, dlatego traktuje się je jako bakterie atypowe (nietypowe) wywołujące atypowe zapalenie płuc.

Wirusowe zapalenie płuc

Wirusy odpowiadają za około 30% wszystkich przypadków zapalenia płuc. Do najpopularniejszych wirusowych patogenów zaliczają się: wirusy grypy i paragrypy, adenowirusy i koronawirus.

Szpitalne zapalenie płuc

To szczególny rodzaj zapalenia płuc, który rozwija się u pacjentów korzystających z usług medycznych w placówkach takich jak przychodnie, laboratoria czy szpitale. Szpitalne zapalenie płuc wywoływane jest tylko przez bakterie. Są to szczepy typowe dla bakteryjnego zapalenia płuc, które są wrażliwe na antybiotyki lub szczepy wielolekooporne – jakim jest np. gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Bakterie odpowiedzialne za szpitalne zapalenie płuc mogą się różnić pomiędzy szpitalami, a także ich oporność na antybiotyki może inna – np. ta sama bakteria w jednym szpitalu może być oporna na leczenie a w drugim już nie.

Grzybicze zapalenie płuc

Do grzybiczego zapalenia płuc (grzybicy płuc) dochodzi niezwykle rzadko i praktycznie nie dotyka osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym. Na grzybicę dolnych dróg oddechowych narażeni są pacjenci z wrodzonymi chorobami układu odpornościowego, wcześniaki, chorzy na AIDS i nosiciele wirusa HIV, pacjenci onkologiczni, po długotrwałej antybiotykoterapii, z rozległymi oparzeniami, po przeszczepach szpiku lub narządów oraz osoby długotrwale cewnikowane. Za grzybicze zapalenie płuc odpowiedzialne są grzyby z rodzaju Aspergillus, Candida, Cryptococcus i Mucorales.

Zapalenie płuc a zapalenie oskrzeli

Zapalenie oskrzeli przebiega podobnie do zapalenia płuc, ale objawy są mniej nasilone – przede wszystkim gorączka jest niższa a kaszel mniej męczący. W zapaleniu oskrzeli raczej nie występują duszności i ból klatki piersiowej. Główną przyczyną zapalenia płuc są bakterie, a zapalenia oskrzeli – wirusy. Bakterie odpowiadają jedynie za 10% przypadków zapalenia oskrzeli. Zapalenie płuc jest „słyszalne” w badaniu osłuchowym i widoczne na zdjęciu rentgenowskim.

Diagnostyka zapalenia płuc

Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z pacjentem i badania osłuchowego lekarz może stwierdzić zapalenie płuc. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykonanie badania RTG lub tomografii komputerowej.

Badanie rentgenowskie klatki piersiowej umożliwia nie tylko rozpoznanie zapalenia płuc, ale też ocenę rozległości zmian i zaobserwowanie ewentualnych powikłań. Jeśli podczas interpretacji zdjęcia rentgenowskiego lekarz stwierdzi tzw. zmiany naciekowe, są one potwierdzeniem diagnozy. Dodatkowo na zdjęciu można zaobserwować obecność płynu w opłucnej oraz ropnia płuc, które świadczą o ciężkim przebiegu choroby i konieczności hospitalizacji.

Tomografię komputerową klatki piersiowej wykonuje się tylko u pacjentów hospitalizowanych. Badanie nie służy diagnostyce, ale ma na celu wykluczenie innych chorób płuc i wykrycie ewentualnych powikłań w przypadku ciężkiego zapalenia dolnych dróg oddechowych.

Badania krwi przy zapaleniu płuc

W niektórych przypadkach lekarz może dodatkowo zlecić badania krwi. Mogą być one pomocne przy doborze leczenia – potwierdzają na przykład brak przeciwwskazań do podania antybiotyku. Badania krwi wykonuje się także u wszystkich pacjentów, którzy będą poddawani leczeniu zapalenia płuc w warunkach szpitalnych. Wśród badań krwi u osób z zapaleniem płuc wyróżnia się:

• Morfologię – podczas zapalenia płuc zwykle dochodzi do zwiększenia liczby leukocytów (białych krwinek krwi).
• CRP (białko C-reaktywne) – w zapaleniu płuc stężenie CRP jest znacznie podwyższone. Jednak do wzrostu stężenia CRP dochodzi w wielu stanach zapalnych, dlatego jest to jedynie badanie pomocnicze i wynik należy interpretować wraz z innymi oznaczeniami.
• Próby wątrobowe – badania warto wykonać przed wdrożeniem antybiotykoterapii, aby sprawdzić kondycję wątroby.
• Mocznik i keratynina– badania powinny wykonać przed leczeniem wszystkie osoby mające jakikolwiek problem z nerkami.

Testy różnicujące na COVID-19 i grypę

Koronawirus i wirusy grypy mogą dawać objawy podobne do zapalenia płuc. Często też zapalenie płuc może być powikłaniem COVID-19 i grypy. Dlatego w przypadku zaobserwowania u siebie objawów grypopodobnych zawsze warto wykonać test w kierunku zakażenia wirusami grypy i SARS-Cov-2. Dzięki temu będzie można szybko podjąć odpowiednie leczenie i zapobiec wielu powikłaniom w przyszłości.

Testy na COVID-19 i grypę można wykonać z wymazu z nosogardzieli. Dostępne są one w wielu aptekach bez recepty.

Zapalenie płuc – leczenie

Antybiotyk na zapalenie płuc

Zapalenie płuc wywołują głównie bakterie, dlatego podstawą leczenia jest antybiotykoterapia. W pierwszym rzucie stosuje się antybiotyki beta-laktamowe (np. ampicylina, amoksycyklina). Antybiotykoterapia trwa około 7 dni, w cięższych przypadkach może być wydłużona do 14-21 dni. Pacjentom leczonym w szpitalu antybiotyk podaje się dożylnie.

Leki bez recepty na zapalenie płuc

Pomocniczo przy bakteryjnym zapaleniu płuc, a także w przypadku infekcji wirusowej można stosować leki ułatwiające odkrztuszanie zalegającej w płucach wydzieliny np. Mucosolvan.

W przypadku wysokiej gorączki oraz uciążliwych bólów głowy i mięśni można zażyć paracetamol lub ibuprofen.

Sprawdź, kiedy nie można stosować ibuprofenu.

Domowe sposoby na zapalenie płuc

Oprócz stosowania leków, w leczeniu zapalenia płuc ważne są też odpoczynek i odpowiednie nawodnienie. W trakcie choroby nie wolno wychodzić z domu, a pierwsze dni warto spędzić w łóżku. Jeśli palisz papierosy, zrezygnuj z tytoniu w trakcie leczenia. Może to dobry moment, żeby całkowicie rzucić palenie? Dowiedz się, jak rzucić palenie.

Zapalenie płuc – powikłania

Zapalenie płuc jest chorobą, której w żadnym przypadku nie można bagatelizować. Nieleczone zapalenie płuc może prowadzić do groźnych powikłań, np. nagromadzenia się płynu w opłucnej, ropniaka opłucnej, ropnia płuc czy sepsy. Wszystkie powikłania wymagają leczenia szpitalnego i są bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta. Obecność płynu i ropnych zmian w płucach wymagają interwencji chirurgicznej.

Profilaktyka zapalenia płuc

Chociaż zapalenie płuc jest ciężką chorobą, osoby prowadzące zdrowy tryb życia chorują rzadko, a ewentualna infekcja na ogół przebiega bez powikłań i jest leczona w warunkach domowych.

Zobacz, co możesz zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie płuc:

• Zadbaj o odporność swojego organizmu, aby miał siły do walki z chorobotwórczymi drobnoustrojami. 
• Nie pal papierosów!
• Zaszczep się przeciwko pneumokokom, które są najczęstszą przyczyną zapalenia płuc.
• Rozważ coroczne szczepienie przeciwko grypie i pamiętaj o szczepieniach przypominających na SARS-Cov-2.
• Ubieraj się adekwatnie do pogody – nie przegrzewaj się, ani nie wychładzaj.
• Często wychodź na zewnątrz i wietrz pomieszczenia, w których przebywasz.
• W sezonie zwiększonej zachorowalności (wiosna, jesień) unikaj zatłoczonych miejsc.
• Regularnie myj ręce ciepłą wodą z mydłem.
• Pamiętaj o regularnych wizytach u dentysty (bakterie próchnicotwórcze mogą wywoływać również zapalenie płuc).
• Zdrowo się odżywiaj i podejmuj się aktywności fizycznej.
• Wysypiaj się i zarządzaj stresem.
• Jeśli w pracy masz kontakt z pyłami lub szkodliwymi substancjami chemicznymi, pamiętaj o stosowaniu środków ochronnych – maseczek z odpowiednimi filtrami.
• Pamiętaj o badaniach profilaktycznych – wykonując co kilka miesięcy podstawowe badania krwi i konsultując wyniki ze specjalistą medycznym, możliwe jest wykrycie ewentualnych niedoborów witamin i składników mineralnych, które przyczyniają się do spadku odporności. Poprzez odpowiednią suplementację szybko odbudujesz odporność.

O profilaktyce zapalenia płuc powinny pamiętać osoby szczególnie narażone na zachorowanie, czyli takie, u których występują czynniki ryzyka sprzyjające wystąpieniu infekcji dolnych dróg oddechowych. Do czynników ryzyka zapalenia płuc należą:

• Wiek – po 65. roku życia szansa na zachorowanie gwałtownie wzrasta. W ogólnej populacji choruje średnio 5-12 osób na 1000, podczas gdy wśród seniorów są to 34 przypadki na 1000 osób. Osoby po 65. r.ż. są nawet 10-krotnie częściej hospitalizowane z powodu zapalenia płuc niż osoby w młodszych grupach wiekowych.
• Palenie tytoniu – nałogowi palacze mają słabszą odporność organizmu i częściej doświadczają infekcji dróg oddechowych.
• Choroby współistniejące – pacjenci z chorobami układu krążenia, cukrzycą, przewlekłą chorobą obturacyjną płuc, nadwagą i otyłością oraz astmą.
• Nieprawidłowa higiena jamy ustnej i próchnica – niektóre bakterie wywołujące zapalenie płuc odpowiadają również za rozwój próchnicy.
• Praca w szkodliwych warunkach – wdychanie pyłów i szkodliwych substancji chemicznych osłabia drogi oddechowe.

Mamy nadzieję, że dzięki naszym wskazówkom wzmocnisz swoją odporność i zapalenie płuc Ci nie grozi. Życzymy dużo zdrowia!