Diagnostyka laboratoryjna służy ocenie kondycji organizmu oraz określa czynniki prozapalne odpowiadające za rozwój zmian i zdolność skóry do regeneracji. Pominięcie badań w terapii problemów skórnych sprawia, że poprawa stanu skóry, zachodząca pod wpływem stosowania kosmetyków lub profesjonalnych zabiegów, jest tylko chwilowa. Dzieje się tak ze względu na związek skóry z całym organizmem i wzajemne oddziaływanie narządów. Znajdująca się pod naskórkiem skóra właściwa, za pomocą naczyń krwionośnych, łączy się z układem hormonalnym, odpornościowym i pokarmowym (transport substancji odżywczych). Zaburzenia hormonalne, stany zapalne i niedobory aminokwasów, mikroelementów, witamin sprawiają, że homeodynamika komórek skóry zostaje zaburzona. W konsekwencji skóra zaczyna reagować, pojawiają się problemy.
Do najczęstszych problemów skórnych należą: trądzik młodzieńczy (Acne Vulgaris), dojrzały (Acne Tarda), trądzik hormonalny (Hormonal Acne), przebarwienia, rumień i teleangiektazje oraz AZS.
Trądzik pospolity
W przebiegu trądziku pospolitego, występującego u większości nastolatków, pojawiają się zmiany ropne, krosty, grudki i zaskórniki. Zmiany te rozwijają się w wyniku organizacji układu hormonalnego i czasowej dominacji androgenów, głównie testosteronu. Testosteron łączy się z receptorami w obszarze gruczołów łojowych. Dalej dochodzi do enzymatycznego przekształcenia w dihydrotestosteron (DHT) i stymulacji produkcji łoju. Łój, który gromadzi się w ujściach gruczołów łojowych sprzyja rozwojowi warunków beztlenowych, korzystnych dla rozwoju bakterii Cutibacterium Acnes. W trądziku pospolitym C. Acnes są bezpośrednią przyczyną rozwoju stanów zapalnych.
Długo gojące się zmiany zapalne mogą zakończyć się powstaniem blizn i przebarwień. Jedną z przyczyn wydłużonego procesu gojenia skóry jest niedokrwistość.
Trądzik dojrzały
Zmiany zapalne, które pojawiają się u osób po 25 r. ż. klasyfikowane są jako wykwity trądziku dojrzałego. Trądzik u dorosłych nie jest związany z dojrzewaniem organizmu. Krosty, zaskórniki i guzy pojawiają się najczęściej w wyniku zaburzeń hormonalnych. Obok wzrostu androgenów może pojawić się spadek progesteronu, wzrost prolaktyny, wzrost insuliny lub wzrost hormonów produkowanych przez tarczycę.
Przebarwienia
Zmiany pigmentacyjne - przebarwienia czy odbarwienia pojawiają się w wyniku zaburzeń funkcji melanocytów. Melanocyty to komórki odpowiedzialne za produkcję barwnika - melaniny, które znajdują się w dolnych partiach naskórka. Najsilniejszym czynnikiem indukującym produkcję melaniny jest promieniowanie UV. Jednak zmiany pigmentacyjne mogą rozwinąć się również w wyniku zaburzeń hormonalnych lub pod wpływem obciążenia metalami ciężkimi.
Skóra naczyniowa
Skóra naczyniowa charakteryzuje się rumieniem i teleangiektazjami (poszerzonymi drobnymi naczyniami krwionośnymi). Brak odpowiedniej pielęgnacji skóry naczyniowej, eksponowanie jej na promieniowanie słoneczne i niehigieniczny tryb życia mogą sprawić, że na podłożu skóry naczyniowej rozwinie się trądzik różowaty.
Rumień jest konsekwencją cienkiego naskórka i rozszerzających się naczyń krwionośnych. Jednym z czynników, na które reagują naczynia krwionośne są katecholaminy, przede wszystkim noradrenalina. Do wzrostu noradrenaliny dochodzi wraz ze wzrostem kortyzolu. Kortyzol rośnie w wyniku stresu i dysfunkcji nadnerczy.
AZS
Atopowe Zapalenie Skóry to problem, który dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Na rynku kosmetycznym jest wiele produktów dedykowanych skórze z atopią. Należy jednak wiedzieć, że zmiany skórne nasilają się pod wpływem stanów zapalnych, alergii i dysbiozy jelitowej. W leczeniu AZS niezbędne jest określenie czynników prozapalnych, nasilających przebieg choroby. Jest to możliwe jedynie z pomocą badań laboratoryjnych.
Zadania kosmetologa
Klienci, zgłaszający się do gabinetów kosmetologicznych z powyższymi problemami, powinni zwrócić uwagę na to, czy opiekujący się nimi specjalista zleca wykonanie odpowiednich badań, najlepiej jeszcze przed pierwszą konsultacją. Wyniki tych badań w połączeniu z wywiadem, mogą dać obraz przyczyn występujących problemów skórnych i to na tych przyczynach, a nie objawach problemów, powinna koncentrować się terapia.
Badania laboratoryjne są pierwszym krokiem do odnalezienia czynników nasilających zmiany skórne. Bez nich nawet profesjonalne zabiegi kosmetologiczne nie są w stanie przywrócić zdrowia skóry, a zastosowanie części z nich może być dla klienta niebezpieczne. Diagnostyka laboratoryjna pozwala na ich odpowiedni dobór, ukierunkowany bezpośrednio na przyczyny występujących problemów skórnych. Np. przy niedoborach ferrytyny specjalista wie, że proces gojenia zmian zapalnych będzie wydłużony, a w skrajnych przypadkach może się on zakończyć bliznami zanikowymi lub zmianami pigmentacyjnymi; nie wykonuje więc zabiegów, które przebiegają z dużym stanem zapalnym. Jeśli kosmetolog nie zleca klientowi badań i nie ma świadomości występowania określonych niedoborów i/lub zaburzeń, nie jest w stanie dobrać odpowiedniej, a przede wszystkim skutecznej terapii kosmetologicznej. Efekty zastosowanych zabiegów będą krótkotrwałe, a problemy skórne powrócą, niekiedy z większym nasileniem.
Badania laboratoryjne w diagnostyce problemów skórnych
Zaburzenia hormonalne, niedobory mikroelementów, obciążenia metalami ciężkimi, dysfunkcje nadnerczy, stany zapalne, alergie i dysbioza jelitowa mają wpływ na wygląd i zdrowie skóry. Niewiedza o stanie zdrowia, brak diagnostyki laboratoryjnej i ograniczenie terapii skóry wyłącznie do kosmetyków sprawia, że problemy skórne powracają. Badania laboratoryjne pozwalają na ocenę kondycji organizmu i stanowią bazę do wprowadzenia zaleceń - poszerzenia diagnostyki, podjęcia współpracy ze specjalistą, zmian w zakresie trybu życia. Świadomy klient będzie szukał świadomego kosmetologa, dla którego organizm człowieka jest całością i który wie, że przyczyny dermatoz kryją się niekoniecznie w fizjologii samej skóry. Tak, jak lekarz specjalista nie powinien stawiać diagnozy bez zlecenia odpowiednich badań, tak i tu nie powinno się rozpoczynać terapii kosmetologicznej bez dotarcia do przyczyn problemów, z którymi klient zgłosił się do gabinetu. Badania laboratoryjne są w tym przypadku pierwszym i obowiązkowym krokiem.
Agata Zejfer - magister kosmetologii, psycholog, wieloletni praktyk i ekspert branży beauty. Założycielka portalu Kosmetologia w Polsce, którego celem jest popularyzowanie kompleksowego podejścia do problemów skórnych. Autorka licznych szkoleń i kursów obejmujących wiedzę z zakresu: fizjologii skóry, układu hormonalnego, diagnostyki laboratoryjnej w przebiegu dermatoz, celowanej suplementacji oraz zabiegów łączonych.
