- co to jest kreatynina,
- kiedy wykonuje się badanie kreatyniny i jak się do niego przygotować,
- jakie są normy kreatyniny,
- co oznaczają odchylenia od norm,
- jak ustabilizować poziom kreatyniny.
Co to jest kreatynina
Kreatynina to związek chemiczny produkowany w wątrobie, a następnie uwalniany do krwi i moczu. Powstaje w wyniku metabolizmu kreatyny występującej w mięśniach. Każdego dnia pewna ilość kreatyny w mięśniach ulega zniszczeniu - powstaje zatem kreatynina. Poziom kreatyniny w krwi jest różny w zależności od budowy ciała, płci i wieku. U osoby dorosłej stężenie tego związku powinno być stałe.
Kreatynina, choć nie odpowiada bezpośrednio za pracę nerek, jest markerem pracy tego narządu. Jej nieodpowiedni poziom wskazuje na zaburzenia w obrębie układu nefrologicznego. Badanie kreatyniny pomaga ocenić działanie kłębuszków nerkowych, które filtrują krew i usuwają z niej niepotrzebne lub szkodliwe substancje. Na podstawie wyników kreatyniny obliczany jest tzw. współczynnik przesączania kłębuszkowego (eGFR) - parametr określający ogólną sprawność nerek.
Badanie kreatyniny
Kiedy wykonać badanie kreatyniny?
Badanie kreatyniny zaleca się w następujących przypadkach:
- Przed badaniami obrazowymi (tomografią komputerową, rezonansem magnetycznym), w których pacjentowi podaje się kontrast. Wynika to z faktu, że kontrast, podawany pacjentom przed badaniami obrazowymi, jest bardzo obciążający dla nerek. Poprzez sprawdzenie poziomu kreatyniny lekarze potrafią stwierdzić, czy organizm pacjenta wytrzyma taki ciężar. Badanie kreatyniny jest ważne nie więcej niż 30 dni. Najlepiej wykonać je około tygodnia przed planowaną tomografią czy rezonansem. Przed wizytą w laboratorium lub punkcie pobrań upewnij się, że zdążymsz odebrać wyniki kreatyniny i dostarczyć je lekarzowi przed rezonansem lub tomografią. Aby uniknąć stresu, rozważ domowe badanie kreatyniny. Wyniki dostępne są online w ciągu 24 h.
- Przy podejrzeniu dysfunkcji nerek (chorób, zatrucia lekami i nefrotoksynami) oraz w celu weryfikacji ich pracy (np. po przeszczepie). Wskazaniem do oznaczenia kreatyniny są objawy świadczące o nieprawidłowym funkcjonowaniu nerek, takie jak obrzęki, opuchlizna, zaburzenia w oddawaniu moczu czy ostry ból w dole pleców nasilający się przy lekkim uderzeniu. Mogą być one wywołane zarówno schorzeniami, jak i innymi czynnikami (przyjmowanie leków, zatrucia).
- U osób po przeszczepie nerek lub dializowanych, aby ocenić skuteczność zabiegów lub zakwalifikować pacjenta do zabiegu.
- W przebiegu problemów zdrowotnych, które mogą wpłynąć na pracę nerek: marskość wątroby, niewydolność serca lub trzustki.
- Kiedy jesteśmy w grupie ryzyka chorób nerek: w naszej rodzinie występowały przypadki dysfunkcji nerek, mamy wysokie ciśnienie krwi lub cierpimy na cukrzycę.
- W celu rutynowej oceny kondycji nerek. Badanie kreatyniny warto przeprowadzać profilaktycznie raz do roku, aby ocenić kondycję nerek i zdiagnozować ewentualne nieprawidłowości na wczesnym ich etapie.
Jak wygląda i ile kosztuje badanie kreatyniny?
Badanie kreatyniny to standardowe pobranie krwi. Koszt takiego badania różni się od placówki medycznej, która pobierze i przeanalizuje próbkę krwi.
W zależności od potrzeb można zbadać również poziom kreatyniny w moczu. Jeśli zalecono Tobie właśnie takie badanie, powinieneś kupić sterylny pojemniczek, do którego oddasz próbkę środkowego strumienia moczu przy pierwszej porannej wizycie w toalecie.
W przypadku badania kreatyniny w dobowej zbiórce moczu należy zbierać porcje moczu z każdej wizyty u toalety. Rozpoczynamy od drugiego oddawania moczu w ciągu dnia, a kończymy wraz z pierwszym moczem dnia następnego. Zebrany płyn należy wymieszać i odmierzyć 100 ml. Sterylny pojemniczek z moczem przechowujemy w lodówce.
Cena badania kreatyniny w Twoim domu to 15 zł + koszt dojazdu specjalisty, który pobierze Ci krew lub odbierze próbkę moczu, kiedy Ty będziesz siedzieć w swoim ulubionym fotelu. W cenie badania jest również obliczenie współczynnika eGFR.
Przygotowanie do badania kreatyniny
- Bądź na czczo,
- zaplanuj badanie w godzinach porannych (7 - 10),
- chwilę przed pobraniem możesz wypić szklankę wody,
- nie podejmuj intensywnego wysiłku fizycznego przed badaniem,
- w miarę możliwości zrelaksuj się przed badaniem.
Niezastosowanie się do powyższych zaleceń może zafałszować wynik kreatyniny. Dowiedz się więcej o poprawnym przygotowaniu do pobrania krwi.
Ile się czeka na wynik kreatyniny?
Czas oczekiwania na wyniki kreatyniny jest różny i zależy od laboratorium, które analizuje próbki. Decydując się na domowe pobranie krwi z uPacjenta, otrzymujesz wyniki w ok. 24 godziny.
Normy kreatyniny u dorosłych i dzieci
Normy kreatyniny w surowicy krwi wynoszą:
- 0,74 - 1,35 mg/dl u mężczyzn;
- 0,59 - 1,04 mg/dl u kobiet;
- 0,3 - 0,7 mg/dl u dzieci;
- 0,2 - 0,4 mg/dl u niemowląt (u noworodków wartość ta może wykazywać znaczne wahania między 0,3 a 1,0 mg/dl).
Normy zawierają się w dość szerokim przedziale. Wynika to z faktu, że synteza kreatyniny jest uzależniona od masy mięśniowej - im większa masa mięśniowa, tym wyższy poziom kreatyniny. Dlatego poziom kreatyniny może być różny w zależności od budowy ciała, płci i wieku.
Warto mieć na uwadze, że wskazywane w badaniu wartości mogą się różnić w zależności od laboratorium, dlatego w przypadku powtarzania badania zaleca się oznaczać poziom kreatyniny w tym samym punkcie/laboratorium. Jest to istotne, ponieważ wartość kreatyniny powinna być stała dla pacjenta.
Normy eGFR - wskaźnika przesączania kłębuszkowego, który oblicza się przy badaniu kreatyniny, mieszczą się w przedziale:
- <120 ml/min/1,73 m^2 u kobiet;
- < 130 ml/min/1,73 m^2 u mężczyzn.
Podobnie jak w przypadku samej kreatyniny szeroki zakres eGFR wynika z różnic osobniczych: wieku, masy ciała.
Co oznacza podwyższona lub obniżona kreatynina?
Podwyższona kreatynina
Możliwymi przyczynami podwyższonej kreatyniny są:
- zaburzenia pracy nerek, w tym ostra niewydolność nerek, kwasica ketonowa, przewlekła choroba nerek;
- niewydolność serca;
- niewydolność wielonarządowa;
- nadmierny wysiłek fizyczny wykonany przed badaniem;
- odwodnienie (głównie u osób starszych);
- spożywanie zbyt dużej ilości mięsa.
Objawami mogącymi świadczyć o wysokiej kreatyninie, a co za tym idzie - zaburzeniu pracy nerek, są: obrzęki nóg, opuchlizna, zaburzenia w oddawaniu moczu, skurcze mięśni, nudności lub wymioty, utrata apetytu, bezsenność czy ostry ból w dole pleców nasilający się przy lekkim uderzeniu.
Obniżona kreatynina
Niski poziom kreatyniny nie ma znaczenia diagnostycznego. Czasami może być spowodowany:
- niedożywieniem;
- zanikiem mięśni;
- głodówką;
- ciążą;
- niektórymi lekami (moczopędnymi lub sterydowymi);
- niską aktywnością fizyczną.
Leczenie
Jak obniżyć wysoką kreatyninę
Jeśli podwyższony poziom kreatyniny jest wynikiem choroby nerek, zaleca się:
- prowadzić zdrową, niskotłuszczową dietę;
- ograniczać spożycie soli;
- spożywać ograniczone ilości mięsa (nadmiar białka obciąża nerki, dlatego dorosła osoba powinna przyjmować ok. 0,8 g białka na kg masy ciała);
- regularnie podejmować aktywność fizyczną;
- rzucić palenie;
- ograniczać spożycie alkoholu;
- kontrolować swoje ciśnienie krwi oraz poziom cukru - cukrzyca i nadciśnienie często przyczyniają się do zaburzenia pracy nerek.
Wysoki poziom kreatyniny może być również rezultatem odwodnienia. W takim przypadku trzeba dbać o picie wody w odpowiednich ilościach. Sprawdź, ile wody powinieneś pić każdego dnia.
Niska kreatynina - jak leczyć
Niski poziom kreatyniny zwykle nie wymaga leczenia. Skonsultuj się z lekarzem, który pomoże określić przyczynę obniżonego wskaźnika nerek - możliwe że konieczna będzie zmiana stylu życia.
Co wpływa na poziom kreatyniny?
Alkohol a kreatynina
Jak mówi prof. dr. hab. n. med. Michał Nowicki w rozmowie z Pulsem Medycyny, alkohol sam w sobie nie jest szkodliwy dla nerek. To, co niesie ryzyko dla zaburzenia pracy nerek, to zachowania towarzyszące piciu alkoholu: tryb siedzący (np. piwo podczas oglądania telewizji) oraz spożywanie tłustych i słonych przekąsek (np. chipsów, fast foodów).
Kawa a kreatynina
Z kolei w innym badaniu wykazano, że spożycie napojów kofeinowych (w tym kawy) obniża wartość współczynnika eGFR u osób z starszych z zespołem metabolicznym. Z tego powodu nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków dotyczących wpływ spożycia kawy na eGFR i potrzebne są dalsze badania.
Pokrzywa a kreatynina
Herbata z pokrzywy to dość szeroko znany sposób na pobudzenie traktu moczowego, podobnie jak zielona herbata lub rumianek. Nie ma jednak dowodów naukowych opisujących wpływ tych ziół na poziom kreatyniny.
Kiszona kapusta a kreatynina
Kiszona kapusta to źródło witaminy C, a także probiotyków, które pobudzają nasze jelita do pracy. Jednak kiszonki są również bogate w sól. Dlatego spożycie kiszonej kapusty przez osoby chcące zadbać o swoje nerki, powinno być umiarkowane i sporadyczne. Dobrą praktyką jest też odsączanie kapusty przed spożyciem, co pozwoli zmniejszyć ilość soli.
Wpływ leków na poziom kreatyniny
Te leki podwyższają poziom kreatyniny:
- Cefalosporyny - antybiotyki stosowane głównie po operacjach lub w przypadku zakażeń wywołanych pałeczkami Gram-ujemnymi.
- Trimetoprim - substancja stosowana w przypadkach zakażenia układu moczowego, zakażenia dróg oddechowych, duru brzusznego, biegunki.
- Cymetydyna - substancja niegdyś stosowana do leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nadżerki górnego odcinka przewodu pokarmowego lub aby zapobiegać krwawieniom z górnego odcinka przewodu pokarmowego. W Polsce została wycofana ze względu na pojawienie się na rynku skuteczniejszych substancji.
- Dapson - antybiotyk stosowany w leczeniu trądu, choroby Dühringa, choroby Leśniowskiego-Crohna oraz nawracającego zapalenia chrząstek, jak również w profilaktyce malarii lub pneumocystozy.
Poziom kreatyniny obniżają niektóre leki moczopędne lub sterydowe.
Badanie kreatyniny możesz wykonać nawet jeśli nie masz żadnych dolegliwości ze strony tego narządu - profilaktyka jest podstawą zdrowia! Kreatyninę wykonasz prywatnie, bez skierowania i w wygodny sposób poprzez usługę uPacjenta. Zamów domowe pobranie krwi: ominiesz kolejki, korki i oszczędzisz sobie stresu.
Spis treści
- Co to jest kreatynina
- Badanie kreatyniny
- Kiedy wykonać badanie kreatyniny?
- Jak wygląda i ile kosztuje badanie kreatyniny?
- Przygotowanie do badania kreatyniny
- Ile się czeka na wynik kreatyniny?
- Normy kreatyniny u dorosłych i dzieci
- Co oznacza podwyższona lub obniżona kreatynina?
- Podwyższona kreatynina
- Obniżona kreatynina
- Leczenie
- Jak obniżyć wysoką kreatyninę
- Niska kreatynina - jak leczyć
- Co wpływa na poziom kreatyniny?
- Alkohol a kreatynina
- Kawa a kreatynina
- Pokrzywa a kreatynina
- Kiszona kapusta a kreatynina
- Wpływ leków na poziom kreatyniny
