Co to jest uzależnienie od internetu? Siecioholizm
Wraz z rozpowszechnieniem się internetu zaczęto mówić o Zespole uzależnienia od internetu lub siecioholizmie. Już od lat 90-tych prowadzone są badania tego zjawiska i próby jego klasyfikacji. Na ten moment uzależnienie od internetu nie jest wpisane na listę chorób czy zaburzeń psychicznych, ponieważ jest wciąż badane, a samo pojęcie Zespołu uzależnienia od internetu nie ma jednolitej definicji. Psychiatrzy określają je jednak zgodnie jako:
„Zespół zależności polegający na wielogodzinnym korzystaniu z sieci internet, które jest dla pacjenta źródłem dystresu oraz negatywnie wpływa na jego funkcjonowanie w sferze fizycznej, psychicznej, interpersonalnej, społecznej, rodzinnej i ekonomicznej” [2].
Można wyróżnić następujące rodzaje uzależnienia od internetu [3]:
- uzależnienie od gier;
- uzależnienie od cyberseksu, sextingu;
- uzależnienie od hazardu online;
- uzależnienie od komunikatorów internetowych i mediów społecznościowych.
Przyczyny uzależnienia od internetu
Psycholodzy z Uniwersytetu w Helsinkach wskazują, że jedną z przyczyn uzależnienia od internetu wśród młodzieży jest unikanie samotności [4]. W polskich realiach potwierdza to badanie NASK [1], w którym ankietowani jako jeden z głównych powodów używania internetu wskazują utrzymywanie kontaktu ze znajomymi i rodziną. Mówi się także, że uzależnienia (w tym od internetu) to sposób na oddalenie myśli od problemów w życiu [5].
Wykształceniu się uzależniania od internetu sprzyja również depresja [4]. To błędne koło: depresja sprzyja spędzaniu większej ilości czasu online, a to z kolei może przyczyniać się do pogorszenia stanu osoby chorej.
Według badania państwowego instytutu badawczego NASK [1] najbardziej obciążone problematycznym użytkowaniem internetu są młode dziewczęta w wieku ponadpodstawówkowym.
Objawy siecioholizmu
Do głównych objawów uzależnienia od internetu zaliczamy [1]:
- chęć korzystania z telefonu, gdy nie ma go w zasięgu ręki;
- poczucie pustki, kiedy nie jest się online;
- przekładanie wirtualnych znajomości nad realne;
- objawy somatyczne w tym:
- bóle nadgarstka lub karku;
- zawroty głowy;
- pogorszenie wzroku;
- zmęczenie spowodowane brakiem snu, poświęconego na rzecz korzystania z internetu.
W przypadku uzależnienia od internetu obserwuje się także symptomy odstawienia, pojawiające się również w innych uzależnieniach. W przypadku Zespołu uzależnienia od internetu możemy mówić o złości, napięciu, a nawet stanach depresyjnych pojawiających się, kiedy osoba jest zmuszona do bycia offline [3].
Do niepokojących objawów uzależnienia od internetu zaliczamy również zwiększającą się tolerancję na czas spędzany przed komputerem lub telefonem. Osoba uzależniona zaczyna poświęcać sen na czynność, od której jest uzależniona. Dlatego narastająca potrzeba spędzania coraz większej liczby godzin w internecie oraz układanie dnia pod aktywności online, bądź ignorowanie obowiązków na rzecz gier, mediów społecznościowych, itp. to również powód do zmartwień [3].
Zdrowotne konsekwencje uzależnienia od internetu
Kwitnące życie online najczęściej odzwierciedla się pogorszeniem relacji w prawdziwym życiu. W zależności od rodzaju siecioholizmu ucierpieć może [3] nie tylko związek (np. w sytuacji, kiedy internetowe romanse zajdą za daleko), finanse (kiedy internetowy hazard lub inwestycje w gry online pochłoną zbyt dużą część środków), wyniki szkolne lub efektywność w pracy oraz… zdrowie.
Wśród konsekwencji zdrowotnych uzależnienia od internetu można wyróżnić [6]:
- spadek energii;
- problemy z koncentracją;
- bóle głowy, migreny;
- zaburzenia snu, które z kolei mogą prowadzić do rozwoju stanów depresyjnych;
- zanik mięśni grzbietu i pasa biodrowego (w związku z brakiem aktywności fizycznej);
- wady postawy;
- problemy trawienne (związane z brakiem snu, nieregularnymi posiłkami oraz brakiem aktywności);
- czasami może wystąpić również padaczka fotogenna zwana też padaczką ekranową, którą wywołują szybko zmieniające się bodźce świetlne, emitowane przez ekrany.
Nadmierne spędzanie czasu w sieci ma też swoje konsekwencje psychologiczne oraz rozwojowe, np. [6]:
- zaburzenia emocjonalne;
- poczucie odosobnienia i ostracyzm społeczny (w przypadku dzieci może dojść do ostracyzmu społecznego lub znęcania się nad osobą uzależnioną w szkole);
- obniżenie koncentracji;
- obniżenie poziomu językowego w mowie i piśmie;
- trans dysocjacyjny, czyli zaburzenie poczucia własnego “ja”.
Uzależnienie od internetu: leczenie
W leczeniu uzależnienia od internetu pomogą psychoterapeuci i psychiatrzy z doświadczeniem w pracy z uzależnionymi, w szczególności specjaliści od uzależnień behawioralnych, gdyż właśnie tym rodzajem uzależnienia jest siecioholizm.
Uzależnienie dzieci od internetu - co zrobić?
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uzależnione od internetu, możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy pod infolinią Telefonu dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci: 800 100 100.
Na stronie CIK [2] znajdziesz też listę pytań, na które powinieneś sobie odpowiedzieć, by móc trafniej ocenić, czy Twoje dziecko faktycznie jest narażone na uzależnienie od internetu.
Warto pamiętać, że internet w kontrolowanej ilości może wręcz wpływać pozytywnie, chociażby na koordynację ruchów, refleks, czy skupienie [6]. Dopiero brak umiaru w korzystaniu z dobrodziejstw wirtualnego świata doprowadza do uzależnienia, a te trudno jest wyleczyć. Dlatego zdecydowanie lepiej zapobiegać uzależnieniu od internetu. Jeśli obserwujesz u siebie lub bliskiej osoby objawy depresji lub fobii społecznej - warto już teraz skonsultować się z psychologiem. Pomoże on poradzić sobie z poczuciem odosobnienia i samotności, a także wskaże inną drogę radzenia sobie z problemami niż ucieczka w internet.
Źródła:
- https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/4294,Raport-Nastolatki-30-mlodziez-spedza-coraz-wiecej-godzin-w-internecie.html
- https://cik.uke.gov.pl/news/jak-rozpoznac-zespol-uzaleznienia-od-internetu,212.html
- https://www.verywellmind.com/internet-addiction-4157289
- https://www.thehealthsite.com/diseases-conditions/mental-disorders-diseases-conditions/lonely-adolescents-at-risk-of-internet-addiction-four-easy-tricks-to-fight-loneliness-797863/
- https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news,84401,eksperci-w-pandemii-jestesmy-bardziej-narazeni-na-uzalezniania.html
- https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/siecioholizm/psychofizyczne-konsekwencje-uzaleznien-nalogu-komputerowo-internetowego/
