Wpływ hałasu na słuch ludzki
Najwięcej szkody hałas wyrządza naszemu słuchowi. Żeby zrozumieć, w jaki sposób dochodzi do powstawania uszkodzeń, przyjrzyjmy się temu, jak dźwięk jest przetwarzany przez układ słuchu.
W jaki sposób działa słuch?
Jak podaje Hearing Link - brytyjska organizacja działająca na rzecz osób z ubytkiem słuchu - sygnał dźwiękowy trafia przez przewód słuchowy do błony bębenkowej, następnie do ucha środkowego i wewnętrznego, a potem do mózgu, gdzie następuje jego interpretacja. Błona bębenkowa przekazuje dźwięk, korzystając z trzech kosteczek słuchowych nazywanych młoteczkiem, kowadełkiem i strzemiączkiem. Kosteczki słuchowe wzmacniają dźwięk i przenoszą go do ślimaka, czyli struktury wypełnionej płynem. Kiedy płyn zawarty w ślimaku dotyka tzw. komórek rzęsatych, przekształca wibracje dźwięku w impulsy nerwowe, które trafiają do kory słuchowej mózgu.
Jak dźwięk może uszkodzić układ słuchu?
Jakie są skutki działania hałasu na organizm człowieka? Duże ciśnienie akustyczne może powodować intensywne wibracje błony bębenkowej, aż do momentu jej pęknięcia albo rozdarcia - wówczas dźwięk nie może być skutecznie transmitowany do wewnętrznych struktur. Również uszkodzenie kosteczek słuchowych w uchu środkowym może spowodować ubytki słuchu. Jednak dopiero problemy z głębiej położonymi strukturami - komórkami rzęsatymi - powodują trwałą, nieodwracalną utratę możliwości słyszenia.
Utrata słuchu wywołana hałasem może nastąpić natychmiastowo w wyniku ekspozycji na dźwięki o dużej intensywności, takie jak eksplozje lub strzały. Zazwyczaj jednak ma miejsce w wyniku długotrwałego narażenia na wysokie dźwięki, na przykład poprzez pracę w wyjątkowo głośnym miejscu, częste przebywanie w pobliżu głośników na festiwalach muzycznych czy w klubach albo odtwarzanie muzyki o wysokim poziomie głośności w słuchawkach.
Narażenie na hałas (niezależnie od jego rodzaju) może powodować powolne, ale trwałe zmiany wrażliwości słuchu, uszkadzając wewnętrzną strukturę uszu. Często jeszcze zanim ubytki staną się zauważalne słuch jest nieodwracalnie zniszczony.
Negatywny wpływ hałasu na zdrowie człowieka
Nie tylko słuch cierpi w wyniku ekspozycji na hałas. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przygotowała raport o chorobach spowodowanych hałasem środowiskowym. Zebrano w nim badania dotyczące hałasu w Europie Zachodniej i wzięto pod uwagę hałas miejski wywołany przez samoloty, pociągi i inne pojazdy. Jaki wpływ na zdrowie ma hałas? W raporcie wykazano, że długotrwały lub nadmierny hałas skutkują problemami zdrowotnymi takimi jak choroby układu krążenia, zaburzenia funkcji poznawczych u dzieci, szum w uszach i utrata słuchu. Skutkiem hałasu może być także słaba koncentracja, zwiększony poziom stresu, niższa wydajność w pracy, a także drażliwość, problemy w komunikacji z ludźmi i chroniczne zmęczenie.
Hałas skraca czas życia w pełnym zdrowiu
WHO oszacowało również, ile lat zdrowego życia tracą każdego roku mieszkańcy krajów Europy Zachodniej z powodu przypadłości zdrowotnych wywołanych hałasem środowiskowym:
- niedokrwienie mózgu - 61 000 lat;
- upośledzenie funkcji poznawczych u dzieci - 45 000 lat;
- zaburzenia snu - 903 000 lat;
- szumy w uszach – 22 000 lat;
- drażliwość – 587 000 lat.
Ze względu na hałas drogowy mieszkańcy Europy Zachodniej tracą łącznie ponad 1 milion lat życia w zdrowiu!
Magazyn Science tłumaczy, że ludzkie ucho jest wyjątkowo wrażliwe i w zasadzie nie odpoczywa. Nawet kiedy śpimy, uszy nadal odbierają dźwięki, a mózg je przetwarza. Wpływ hałasu na zdrowie ludzkie jest nieunikniony. Nawet jeśli nie budzisz się w nocy, hałas nadal wywołuje w organizmie reakcję na stres, podnosząc ciśnienie krwi i tętno.
Jak zapobiegać negatywnym konsekwencjom zdrowotnym hałasu?
Niestety hałas środowiskowy jest globalnym, trudnym do wyeliminowania problemem, dlatego warto włączyć do swojego życia praktyki, które zmniejszą jego wpływ na nasze zdrowie.
Medical News Today podpowiada, co możesz zrobić, żeby zmniejszyć w swoim otoczeniu zanieczyszczenie hałasem:
- unikaj włączania telewizji w tle;
- zwracaj uwagę na poziom głośności słuchanej muzyki;
- jeśli masz taką możliwość, wymień stare urządzenia, które są głośne, np. pojazdy czy lodówkę;
- staraj się poświęcać więcej czasu na zajęcia nieobciążające słuchu, takie jak czytanie, szycie, rękodzieło, medytacja;
- kiedy nie możesz uniknąć hałasu, stosuj zatyczki lub słuchawki wyciszające.
Badania słuchu
Jeśli wykonujesz pracę, przez którą jesteś narażony na długotrwały lub intensywny hałas, minimum raz na dwa lata powinieneś wykonać badanie audiometryczne. Badanie słuchu pomoże wykryć ubytki słuchu, a także wcześnie zidentyfikować utratę słuchu spowodowaną hałasem.
Badania, które możesz wykonać, by sprawdzić swój słuch, to:
- audiogram - określi słyszalność tonów o określonych częstotliwościach;
- audometria mowy – sprawdzi zdolność wykrywania i powtarzania wypowiadanych słów o różnej głośności;
- tympanometria – zweryfikuje funkcjonowanie błony bębenkowej i przepływu dźwięku przez ucho środkowe;
- otoemisja akustyczna – badanie wykonywane głównie u dzieci, sprawdzające odpowiedź ucha wewnętrznego na dźwięk;
- test słuchowych potencjałów pnia mózgu (BERA) – rejestruje fale mózgowe w odpowiedzi na kliknięcia lub inne dźwięki, również najczęściej wykonywany u noworodków i małych dzieci.
Zobacz również, jak zadbać o serce i układ krążenia.
Jak widzisz, wszechobecny hałas jest sporym zagrożeniem dla naszego zdrowia. Postaraj się więc ograniczyć dźwięki urządzeń, głośną muzykę czy też zwyczajnie więcej czasu spędzaj w ciszy. Zadbaj o swój słuch, aby cieszyć się lepszym zdrowiem i samopoczuciem!
