,,Depresja bez depresji”, czyli czym jest depresja maskowana
Depresja maskowana nie bez powodu nazywana jest atypową lub wegetatywną. W tej odmianie choroby objawy zazwyczaj kojarzone z depresją (spadek nastroju, brak motywacji, ciągłe zmęczenie) zostają przysłonięte przez grupę zupełnie innych symptomów, często typowo somatycznych (bóle, problemy ze strony układu trawiennego).
Charakterystyczne dla depresji maskowanej objawy ze strony ciała (lub jeden objaw, np. ból głowy) są dominujące i właściwie w pewien sposób eliminują z obrazu choroby te symptomy, które mogłyby wskazać, że mamy do czynienia z depresją.
Kto jest narażony na depresję maskowaną?
Szacuje się, że depresja maskowana może występować nawet 3-krotnie częściej niż klasyczna odmiana tej choroby. Najczęściej pojawia się u kobiet między 20. a 30. rokiem życia. U osób starszych depresja maskowana może pojawiać się na przemian z fazami depresji ,,klasycznej”.
Do dziś specjalistom nie udało się ustalić przyczyn, jakie stoją za rozwojem depresji maskowanej. Podejrzewa się, że dużą rolę odgrywają indywidualne predyspozycje, związane z wahaniem poziomu neuroprzekaźników (dopaminy, serotoniny, noradrenaliny). Jeśli dojdą do nich czynniki psychospołeczne (trauma, toksyczne relacje, narażenie na długotrwały stres), ryzyko wystąpienia depresji maskowanej wzrasta.
Maski, za którymi kryje się depresja
,,Klasyczna” depresja kojarzy się z obniżeniem nastroju, apatią, osłabieniem, bezsennością. W przebiegu depresji maskowanej te objawy nie występują lub mają niewielkie nasilenie. Zamiast nich pojawiają się symptomy somatyczne, nazywane ,,maskami depresyjnymi”:
- maska bólowa - bóle różnego pochodzenia, najczęściej głowy, ale także mięśniowe (w obrębie ramion, karku), serca, okolic narządów płciowych czy konkretnego nerwu (np. kulszowego).
- maska wegetatywna - różne symptomy ze strony ciała, np. nudności, zaparcia, biegunki, kołatanie serca, swędzenie skóry, skoki ciśnienia, zawroty głowy. U kobiet może dojść do zaburzeń cyklu miesięcznego, natomiast u obu płci - spadku libido.
- maska behawioralna - w tym przypadku dochodzi do zmiany zachowań i przyzwyczajeń. Depresja może być w tym przypadku ,,zagłuszana” przez alkoholizm, zakupoholizm, kompulsywne objadanie się czy stosowanie różnych używek.
- maska psychopatologiczna - objawy charakterystyczne dla chorób psychicznych, w tym zaburzenia lękowe, ataki paniki, natręctwa, fobie.
- zaburzenia rytmu dobowego - problemy z zasypianiem, bezsenność, nadmierna senność w dzień. Ten typ maski wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem organizmu w dzień i w nocy.
Jak rozpoznać depresję maskowaną?
Rozpoznanie depresji maskowanej jest trudne. Towarzyszą jej objawy, które mogą się pojawić w przebiegu różnych chorób i zaburzeń (nerwica lękowa, zespół jelita nadwrażliwego, choroba wieńcowa). Dlatego, próbując ustalić, czy na depresję maskowaną cierpimy my sami lub osoba nam bliska, powinniśmy skorzystać z pomocy specjalisty. Wizyta u psychoteraputy lub psychologa powinna być pierwszym krokiem ku poprawie zdrowia psychicznego.
Ważne, aby nie próbować diagnozować depresji maskowanej na własną rękę, korzystając z powszechnie dostępnych źródeł. Różnego rodzaju testy i kwestionariusze dostępne w sieci mogą nie być wiarygodnymi narzędziami diagnostycznymi. Ponadto te faktycznie wykorzystywane w praktyce psychoterapeutycznej najczęściej służą rozpoznawaniu ,,klasycznej” depresji i skupiają się przede wszystkim na symptomach, które w przebiegu depresji maskowanej nie występują (spadek samopoczucia, nieuzasadnione poczucie winy, niska samoocena).
Leczenie depresji maskowanej
Leczenie depresji maskowanej często jest dwutorowe: wymaga połączenia psychofarmakoterapii oraz psychoterapii.
Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu pacjentowi podobnych leków co w przebiegu ,,klasycznej” odmiany depresji. Są to przede wszystkim inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścienne oraz czteropierścienne leki przeciwdepresyjne. Zazwyczaj efekty leczenia depresji maskowanej są widoczne po kilku tygodniach. Należy również mieć na uwadze, że leki dobrane przez psychiatrę mogą wymagać zmiany ze względu na skutki uboczne lub zbyt słabe działanie. Dlatego należy na bieżąco konsultować ze specjalistą samopoczucie i postępy w leczeniu.
Psychoterapia natomiast uczy radzenia sobie z trudnymi emocjami. Kształtuje umiejętność wyrażania oraz uspokajania negatywnych uczuć i natrętnych myśli. Sprzyja poprawie samooceny i nawiązywaniu trwalszych, zdrowszych relacji. Co istotne, właściwie poprowadzona psychoterapia może nauczyć rozpoznawania i rozumienia sygnałów, jakie wysyła nasze ciało. Pacjent przy wsparciu psychoterapeuty jest w stanie zamienić dolegliwości na świadomie kontrolowane doświadczanie uczuć. To szczególnie istotne w przypadku depresji maskowanej, gdzie często symptomy pojawiają się ze strony ciała, a nie ducha.
Zobacz również, jak radzić sobie ze stresem.
A jeśli w pracy odpowiadasz za zespół i jego wyniki, sprawdź ofertę Akcji Zdrowia dla firm. Pakiet badań pod kątem wpływu stresu na organizm pomoże Twojemu zespołowi zadbać o zdrowie i lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami.
23 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. To okazja do tego, by porozmawiać o formach, jakie może przyjąć ta choroba. Depresja nie zawsze ma twarz osoby smutnej, apatycznej, obojętnej na rzeczywistość. Równie dobrze może być maską, którą nosi przyjaciółka skarżąca się na migreny, kompulsywnie objadający się partner czy kolega spędzający dużą część pracy w toalecie.
