Czym dokładnie jest udar słoneczny?
Udar słoneczny to reakcja organizmu na przegrzanie. Po zbyt długiej ekspozycji na słońce organizm nie jest w stanie odprowadzić zgromadzonego w nadmiarze ciepła. Latem należy szczególnie uważać - zwłaszcza podczas długiego plażowania. Istotny jest moment, gdy ciepłota ciała przekracza 41 stopni Celsjusza. Dochodzi wtedy do zmian w komórkach i tkankach w organizmie, co prowadzi do procesu denaturacji białek i uszkodzenia fosfolipidów błon komórkowych.
Zwłaszcza podczas największych upałów pamiętajmy, że udar cieplny występuje najczęściej u małych dzieci, u których nie rozwinęły się dostatecznie mechanizmy termoregulacji. Również osoby starsze oraz te cierpiące na dolegliwości układu krążenia lub zażywające preparaty antyhistaminowe są szczególnie narażone na występowanie tej dolegliwości.
Udar słoneczny to odmiana udaru cieplnego, który co roku powoduje śmierć wielu osób (przykładowo w 2003 roku było to ponad zabił ponad 14 000 ofiar [1]. Bagatelizowanie wczesnych objawów udaru może prowadzić do częściowego i tymczasowego paraliżu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Szybkie działanie jest kluczowe. Pamiętajmy, że objawy udaru słonecznego są groźne i mogą znacząco wpłynąć na zdrowie oraz zdolności poznawcze i manualne. [1]
Objawy udaru słonecznego
Już pierwsze objawy powinny być dla nas sygnałem do niepokoju. Skóra twarzy w łagodniejszych przypadkach jest zaczerwieniona, w cięższych - blada. Pojawiają się obfite poty, nudności, ogólne osłabienie i mroczki przed oczami.
Oprócz wyżej wspomnianych symptomów, należy również zwrócić uwagę na:
- bardzo silne bóle i zawroty głowy,
- gorączkę,
- dreszcze,
- przyspieszenie tętna,
- zwiotczenie mięśni,
- ogólny niepokój,
- nudności i wymioty,
- silne zaczerwienienie skóry, a nawet oparzenia.
Objawy udaru słonecznego, w zależności od stopnia nagrzania lub nasłonecznienia, mogą wykazywać różny stopień nasilenia. [2]
Kiedy możemy spotkać się z udarem słonecznym?
Uważać powinniśmy przez cały okres letni. Udar słoneczny występuje na skutek bezpośredniego kontaktu ze słońcem:
- w gorącym klimacie,
- w gorące parne dni,
- podczas dużego nasłonecznienia (zwłaszcza głowy),
- w trakcie pracy w gorącym i wilgotnym powietrzu bez właściwej cyrkulacji powietrza,
- podczas wysiłku na świeżym powietrzu.
Wystąpieniu udaru słonecznego sprzyja niedostosowane do temperatury ubranie oraz odwodnienie.
Udar słoneczny - jak zapobiegać?
Planując zarówno leniwy dzień na plaży, jak i aktywny city-break, powinniśmy szczególnie uważać na pierwsze symptomy udaru słonecznego - zwłaszcza w upalne dni. Oto kilka przydatnych wskazówek, jak zapobiegać udarowi i bezpiecznie cieszyć się urokami lata:
- Podstawowe środki bezpieczeństwa zapobiegające udarom słonecznym to unikanie odwodnienia oraz intensywnej aktywności fizycznej w upalną pogodę.
- Jeśli musisz wykonywać aktywność fizyczną w czasie upałów, pij dużo płynów (takich jak woda lub napoje izotoniczne), ale unikaj alkoholu, kofeiny, napojów bezalkoholowych i herbaty, które mogą prowadzić do odwodnienia.
- Twoje ciało będzie potrzebowało uzupełnienia elektrolitów (takich jak sód), a także płynów, jeśli nadmiernie się pocisz lub wykonujesz intensywną aktywność na słońcu przez dłuższy czas.
- Rób częste przerwy, aby się nawodnić. Noś kapelusze i jasne, lekkie, luźne ubrania.
- Pamiętaj, by nie zostawiać niemowląt, dzieci lub zwierząt domowych bez opieki w zamkniętym pojeździe. [3]
Udar słoneczny: pierwsza pomoc
Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku udaru słonecznego? Pierwszy i najważniejszy krok to przede wszystkim przeniesienie osoby dotkniętej udarem w zacienione miejsce. Należy pamiętać, by wezwać pogotowie ratunkowe - a w tym czasie stale schładzać ciało chorego. W ciągu godziny temperatura ciała powinna spaść poniżej 38,8 stopni Celsjusza. W tym celu ciało można polewać chłodną (nie zimną!) wodą lub obłożyć wilgotnymi tkaninami. Jeżeli mamy taką możliwość, możemy również posłużyć się wiatrakiem. [4]
Sprawdź również, jakie są objawy odwodnienia organizmu.
Pamiętaj, by nigdy nie opalać się w godzinach, w których słońce świeci najmocniej! Gdy zauważymy pierwsze objawy udaru słonecznego, należy działać szybko i zdecydowanie - lepiej zapobiegać jego powstawaniu i spędzić okres wakacyjny w sposób bezpieczny i odpowiedzialny.
Źródła:
1. https://www.focus.pl/artykul/mozg-nie-lubi-upalow
2. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/heat-stroke-symptoms-and-treatment
3. https://www.cdc.gov/disasters/extremeheat/warning.html
4. https://www.nhs.uk/conditions/heat-exhaustion-heatstroke/
5. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/heat-stroke-symptoms-and-treatment
