Zmiany w nawykach i zachowaniu uczniów
Długie godziny przed ekranem
Nauka zdalna wymusza spędzanie większej ilości czasu przed ekranem. O ile nie dziwi fakt, że około połowa uczniów w dni robocze korzysta z internetu przynajmniej 6 godzin dziennie, o tyle niepokoi odsetek osób, które nawet w weekend nie mogą oderwać się od ekranu. Ilość uczniów surfujących po sieci w dni wolne od szkoły w pandemii wzrosła o około 8%, zmalała natomiast liczba uczniów, którzy ograniczających ten czas do 2 godzin (spadek o 3%).
Brak higieny cyfrowej
Jakie są skutki nauki zdalnej? Intensywne korzystanie z narzędzi cyfrowych zaburza tzw. higienę cyfrową. Uczniowie bardzo często czują się w obowiązku ,,być w gotowości” - na bieżąco monitorować dziennik elektroniczny, skrzynkę mailową czy narzędzia do komunikacji z nauczycielami i kolegami z klasy. Dodatkowo przeniesienie większości czynności do świata wirtualnego sprawia, że granica między czasem przeznaczonym na naukę a tym spędzanym na rozrywce zaciera się. Aż 28% uczniów przyznaje, że podczas lekcji grało w gry, korzystało z portali społecznościowych czy pisało wiadomości do kolegów niezwiązane z lekcją.
Nowa (niekorzystna?) formuła spotkań
Do konsekwencji nauki zdalnej można zaliczyć fakt, że uczniowie praktycznie nie spotykają się na żywo (w okresach nauki zdalnej ilość spotkań twarzą w twarz maleje o 86%). Ograniczenie bezpośrednich kontaktów jest podyktowane względami bezpieczeństwa, jednak na dłuższą metę może skutkować rozluźnieniem relacji, problemami z odnalezieniem się w grupie rówieśników czy obniżeniem umiejętności społecznych.
Ograniczenie aktywności fizycznej
Spędzanie długich godzin przed ekranem powinno być równoważone przez odpowiednią dozę aktywności fizycznej. Tymczasem uczniowie ruszają się coraz mniej. Aktywność fizyczna dzieci, które mają zajęcia zdalne, spadła aż o 63%. O 58% zmalała także ilość czasu, który młodzi ludzie spędzają poza domem. Tymczasem równie ważne, co regularny ruch, jest przebywanie na świeżym powietrzu.
Psychosomatyczne konsekwencje nauki zdalnej
Zaburzenia snu
Długa ekspozycja na niebieskie światło emitowane przez ekrany urządzeń prowadzi do zaburzeń w wydzielaniu melaniny - hormonu ułatwiającego zaśnięcie oraz regenerację organizmu podczas snu. Nic zatem dziwnego, że 34,1% uczniów deklaruje, że jest niewyspanych z powodu korzystania z komputera czy smartfona, a 23% z nich zdarza się zarywać noce. Przeniesienie większości zajęć do internetu w połączeniu z brakiem ruchu sprawia, że dzieciom i nastolatkom trudniej zasnąć, a kiedy to się już uda, sen jest nieefektywny i nie przynosi odpowiedniego odpoczynku.
Problemy poznawcze
Jakie są psychomatyczne konsekwencje nauki zdalnej? Ponad ⅓ uczniów w okresie nauki zdalnej ma zwiększone problemy z koncentracją. Tyle samo obserwuje u siebie zwiększone rozdrażnienie. Obniżenie nastroju i zdolności poznawczych przekłada się na problemy z przyswajaniem materiału. Ponad jedna czwarta uczniów (27%) podczas zdalnej lekcji nie może skoncentrować się na tym, co mówił nauczyciel, a 26% ma trudności ze zrozumieniem nowej wiedzy. Prawie co piąty uczeń (19%) nie potrafi wykonywać na czas zadań zlecanych do zrobienia w trakcie trwania lekcji.
Nauka zdalna a psychika dziecka - jaka jest zależność? Uczniom z pewnością nie pomagają towarzyszące im emocje - odczuwają oni permanentny smutek (28,9%), samotność (27,4%) i przygnębienie (28,4%).
Uczucie chronicznego zmęczenia
Z jednej strony rośnie liczba uczniów, którzy spędzają w sieci coraz więcej czasu, z drugiej strony - wzrasta odsetek tych, którzy chcieliby się wylogować na dłuższy okres czasu. 34% uczniów marzy o tym, aby przestać być dostępnym dla kogokolwiek w świecie wirtualnym. Nauka zdalna powoduje niechęć do korzystania z technologii, uczucie przeładowania informacjami i rozdrażnienie. Badacze w kontekście takich symptomów coraz częściej używają terminu ,,cyfrowe zmęczenie”.
Zaburzenia trawienne
Konieczność samodzielnego opanowywania dużej ilości materiału, brak możliwości bezpośredniego kontaktu z nauczycielem, obawy przed pokazywaniem siebie i swojego otoczenia ,,w kamerkach” - to wszystko nasila tzw. stres szkolny. W sytuacji pobudzenia organizm produkuje zwiększone ilości adrenaliny i soków trawiennych. Choć te substancje są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów trawienia, w zbyt dużej ilości mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe. Zestresowani uczniowie częściej skarżą się na bóle brzucha, biegunki czy nudności.
Spadek odporności
Skutkiem nauki zdalnej jest obniżenie zdolności obronnej organizmu. Brak ekspozycji na promieniowanie słoneczne może powodować niedobory witaminy D, która stymuluje komórki układu odpornościowego do walki z patogenami. Brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko infekcji wirusowych, zakażeń i chorób autoimmunologicznych. Natomiast długotrwały stres przyczynia się do zaburzenia równowagi organizmu, powodując nadmierną produkcję czynników zapalnych, tzw. cytokin.
Jak pomóc dziecku w nauce zdalnej?
- Ustal plan dnia, ale… nie trzymaj się go sztywno. Rutyna pomaga wprowadzić porządek i poczucie bezpieczeństwa, kiedy jednak zauważysz, że dziecko jest wyraźnie zmęczone jakąś czynnością, zaproponuj mu inną aktywność.
- Wydziel miejsce przeznaczone tylko do nauki. Zadbaj, aby w jego sąsiedztwie zgromadzić wszystkie niezbędne narzędzia i pomoce.
- Przypominaj o przerwach. Czas między lekcjami nie jest przeznaczony na scrollowanie Facebooka. Warto go wykorzystać na delikatne rozciąganie, zdrową przekąskę czy po prostu oderwanie wzroku od ekranu.
- Zadbaj o odpowiednią dawkę ruchu dla dziecka (najlepiej na świeżym powietrzu) oraz zbilansowaną dietę, bogatą w sezonowe warzywa i owoce.
- Ustal z dzieckiem zasady higieny snu. Umówcie się, że czas tuż przed snem jest przeznaczony na wspólne rozmowy, czytanie książek czy słuchanie spokojnej muzyki.
- Zadbaj o wietrzenie pokoju przed snem i jego odpowiednie zaciemnienie.
- Bądź w stałym kontakcie z nauczycielami, a w razie potrzeby nie bój się poprosić o pomoc szkolnego psychologa czy pedagoga. To osoby, które pomogą Twojemu dziecku przejść przez trudny dla niego okres.
- Ucz kultury i asertywności. Internet bywa miejscem hejtu i agresji słownej - uświadom dziecku, że nie powinno się godzić na takie zachowania, a zgłaszanie przemocy, także wirtualnej jest wyrazem odpowiedzialności oraz troski o siebie i innych.
Trzymamy kciuki za wszystkich uczniów, którym przyszło zdobywać wiedzę w nowej, covidowej rzeczywistości. Prawidłowa higiena snu, aktywność fizyczna, zdrowa dieta i rozsądne korzystanie z technologii to zasady, które warto wdrożyć, żeby uczyć się efektywniej i przyjemniej.
Spis treści
- Zmiany w nawykach i zachowaniu uczniów
- Długie godziny przed ekranem
- Brak higieny cyfrowej
- Nowa (niekorzystna?) formuła spotkań
- Ograniczenie aktywności fizycznej
- Psychosomatyczne konsekwencje nauki zdalnej
- Zaburzenia snu
- Problemy poznawcze
- Uczucie chronicznego zmęczenia
- Zaburzenia trawienne
- Spadek odporności
- Jak pomóc dziecku w nauce zdalnej?
