Stłuszczenie wątroby alkoholowe i niealkoholowe
Według międzynarodowej klasyfikacji chorób [1], stłuszczenie wątroby można podzielić na alkoholowe oraz niealkoholowe. Jest to stosunkowy prosty podział - ważna jest tu przede wszystkim przyczyna rozwinięcia schorzenia. Podział ten jest również istotny pod względem możliwych opcji leczenia.
Mówiąc krótko, niealkoholowe stłuszczenie wątroby powstaje na skutek nagromadzenia się kropli tłuszczu, które niedokładnie rozłożyły się podczas przemiany materii w obrębie hepatocytów (czyli komórek wątrobowych).
Jak sama nazwa wskazuje, alkoholowe stłuszczenie wątroby związane jest natomiast z nadużywaniem alkoholu. Wątroba to narząd szczególnie narażony na negatywne działanie substancji alkoholowych, ponieważ odpowiada ona za ich metabolizm - czyli przekształcenie alkoholu w dwa związki chemiczne: kwas octowy i aldehyd. Substancje te w dużej ilości są niebezpieczne dla organizmu, a w szczególności - naszej wątroby.
Dlaczego stłuszczenie jest tak niebezpieczne dla wątroby?
Warto pamiętać, że wątroba to główny filtr odpowiadający za zatrzymywanie toksyn w organizmie. Stłuszczenie w początkowym stadium nie jest groźną chorobą, jednak nieleczone może prowadzić do wielu powikłań, jak marskość czy zapalenie wątroby.
Na skutek powstałego stanu zapalnego, najpoważniejszą konsekwencją nieleczonego stłuszczenia wątroby może być konieczność przeszczepu tego narządu.
Przyczyny stłuszczenia wątroby
Nadmierne stłuszczenie wątroby alkoholowe i niealkoholowe spowodowane jest kumulacją triglicerydów we krwi. Wątroba nie jest wtedy w stanie na bieżąco syntetyzować spływających do niej kwasów tłuszczowych, co w efekcie prowadzi do nadprogramowego ich magazynowania.
Przyczyną nagromadzenia tłuszczów wątrobie są m.in.:
- zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych w adipocytach, mięśniach i wątrobie;
- insulinooporność;
- stres oksydacyjny.
Do stłuszczenia wątroby mogą również doprowadzić zaburzenia w przemianie materii oraz wszelkiego rodzaju zaburzenia odżywiania. W praktyce oznacza to, że przyczyną powstania schorzenia może być również znaczna nadwaga… lub niedożywienie. Stłuszczenie wątroby może też występować u osób z hiperglikemią czy nadczynnością kory nadnerczy.
Bezpośrednią przyczyną powstania stłuszczenia wątroby jest problem z trawieniem i niewłaściwy metabolizm substancji odżywczych, dlatego schorzenie to występuje często z innymi chorobami, takimi jak:
- celiakia,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- cukrzyca,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- rak trzustki i inne choroby trzustki. [2], [3], [4]
Do chorób, które spowodować mogą także rozwinięcie stłuszczenia wątroby zaliczyć możemy również choroby infekcyjne - czyli m.in. wirusowe zapalenie wątroby typu C oraz D. [5]
Jakie są objawy stłuszczenia wątroby?
Stłuszczenie wątroby, zwłaszcza w początkowym jej stadium, często przebiega bezobjawowo - a zauważalne dolegliwości związane są z innymi chorobami współistniejącymi, o których wspomnieliśmy wcześniej.
Objawy, które mogą występować w przypadku stłuszczenia wątroby to:
- zaburzenia snu;
- ogólne zmęczenie i pogorszenie samopoczucia;
- powiększenie wątroby;
- uczucie pełności w brzuchu;
- wysokie stężenie glukozy;
- dyskomfort w okolicy prawego podżebrza;
- powiększenie śledziony;
- nieprawidłowe parametry profilu lipidowego (lipidogram). [6]
Stłuszczenie wątroby i potrzebne badania
Podstawowym badaniem, które pomoże nam właściwie zdiagnozować stłuszczenie wątroby, jest przede wszystkim USG jamy brzusznej.
Warto wykonać również próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), oraz dodatkowo cały lipidogram (cholesterol całkowity, cholesterol LDL, HDL, trójglicerydy), co pozwoli szczegółowo ocenić stan narządu. Dobrze byłoby także oznaczyć poziom glukozy we krwi, ponieważ osoby zmagające się z chorobą stłuszczeniową wątroby, mają również do czynienia z hiperglikemią.
Stłuszczenie wątroby i jego leczenie
Leczenie stłuszczenia wątroby należy rozpocząć przede wszystkim od zmiany trybu życia. Zmiana diety to podstawa. W wielu przypadkach konieczna będzie również redukcja masy ciała. Warto jednak, by proces ten przebiegał pod czujnym okiem lekarza lub dietetyka. Oprócz diety warto wprowadzić więcej aktywności fizycznej, która będzie sprzymierzeńcem w walce z odchudzaniem. W wielu przypadkach niezbędne jest zastosowanie środków farmakologicznych.
Co więcej, podczas leczenia warto zadbać również o właściwą suplementację. Zaleca się przyjmowanie sylimaryny - wyciągu z nasion ostropestu plamistego (działanie detoksykacyjne i regenerujące komórki wątroby), kwasy tłuszczowe omega-3, NAC - N-acetylocysteina, kurkuma (działanie antyoksydacyjne). Warto skonsultować się wcześniej z lekarzem, ponieważ niektóre suplementy, czy zioła mogą wchodzić w interakcje z lekami.
Dieta na stłuszczenie wątroby
Leczenie stłuszczenia wątroby opiera się przede wszystkim na wdrożeniu odpowiedniej diety. Co to oznacza w praktyce? Przygotowaliśmy kilka pomocnych porad!
- Zmagając się ze stłuszczeniem wątroby, należy unikać przede wszystkim alkoholu oraz potraw tłustych i smażonych. Alternatyw jest jednak sporo. W tym przypadku tłuste mięso warto zastąpić tym przyrządzonym na parze, gotowanym, pieczonym lub grillowanym.
- Zadbajmy o odpowiednią podaż kwasów tłuszczowych omega-3, np. w postaci tłustych ryb morskich, siemienia lnianego czy oleju lnianego.
- Pamiętajmy również o warzywach i owocach. Pomocne będą tu w szczególności pomidory, marchew, kapusta pekińska, ogórki kiszone - a także mandarynki, brzoskwinie, banany czy arbuzy. To źródło cennych witamin, składników mineralnych oraz antyoksydantów.
- Gotując, olej uniwersalny lub rzepakowy warto zastąpić oliwą z oliwek.
- Dobrze, jeśli w diecie zawarte będą także chude mleko i produkty mleczne.
- Pamiętajmy o produktach zbożowych - bogate są one w błonnik i wiele substancji odżywczych. Nadadzą się tu różnego rodzaju kasze, a także płatki owsiane. Dobrą alternatywą dla białego pieczywa będzie tu ciemne wieloziarniste, który ma niższy indeks glikemiczny, a zatem nie będzie podnosił poziomu indeksu glikemicznego. [7]
- Rekomenduje się rezygnację ze słodyczy oraz wysokokalorycznych przekąsek.
Leczenie stłuszczenia wątroby to wieloetapowy proces. Pamiętajmy, by właściwie o siebie zadbać - jedzmy zdrowo, jednak nie zapominajmy przy tym o właściwej aktywności fizycznej i regularnych badaniach.
Źródła:
- https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/icd10/pdf/ICD10TomI.pdf
- https://celiakia.pl/celiakia/nieleczona-celiakia/
- https://port-zdrowia.pl/post/stluszczenie-watroby-przyczyny-objawy-i-leczenie/
- https://www.przychodniasynexus.pl/co-powoduje-stluszczenie-watroby-jak-sobie-radzic-z-objawami/
- http://www.czytelniamedyczna.pl/3272,choroba-stluszczeniowa-watroby-w-przewleklym-zapaleniu-watroby-typu-c.html
- https://www.przychodniasynexus.pl/co-powoduje-stluszczenie-watroby-jak-sobie-radzic-z-objawami/
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/72393,dieta-dla-osob-ze-stluszczeniem-watroby
