Rak trzustki — objawy, przyczyny, rokowania

Rak trzustki – objawy

Funkcją trzustki jest regulacja metabolizmu: uczestniczy ona w rozkładzie białek, tłuszczów oraz cukrów, a także neutralizuje kwaśną treść żołądkową. „Znana” jest przede wszystkim z tego, że wytwarza insulinę – jeśli jej praca jest zaburzona, pojawia się cukrzyca. Jak objawia się nowotwór tego narządu?

Rak trzustki – objawy wczesne

Pierwsze objawy raka trzustki są niespecyficzne, tzn. łatwo je pomylić z innymi, mniej poważnymi dolegliwościami. Takimi objawami mogą być:

• jadłowstręt;
• nudności lub wymioty;
• uczucie sytości przed posiłkiem;
• cukrzyca, szczególnie gdy rozpoczęła się po 50. r.ż. lub nieprawidłowa tolerancja glukozy;
• osłabienie.

Późniejsze, bardziej specyficzne objawy nowotworu trzustki

1. 1. Żółtaczka – objawem raka trzustki może być żółta skóra lub białka oczu. Dodatkowo dochodzi ciemny mocz oraz jasny stolec. Wynika to ze zwiększonej ilości bilirubiny, czyli barwnika żółciowego, we krwi oraz nacisk wywoływany przez nowotworowy guz trzustki lub powiększone węzły chłonne na drogi żółciowe. Inną możliwością jest również uszkodzenie wątroby przez przerzuty nowotworowe. Niezależnie od przyczyny, rezultat jest taki sam: odpływ żółci z wątroby do jelita jest utrudniony.
   2. Ból górnych partii brzucha, który ciągnie w stronę środkowej części pleców. Spowodowany jest rozrostem zmian nowotworowych, które wywierają nacisk na inne narządy.
   3. Objawy jelitowe, np. niestrawność, wzdęcia, biegunki tłuszczowe, zaparcia.
   4. Niewyjaśniona i sukcesywna utrata wagi.
   5. Świąd skóry.

Rak trzustki z przerzutami – ostatnie stadium

Ostatnie, czwarte stadium raka trzustki charakteryzuje się przerzutami do bardziej odległych narządów: płuc czy jamy brzusznej, które stopniowo przestają pracować.

Jak szybko postępuje rak trzustki?

Rak trzustki to nowotwór o agresywnym przebiegu. Szybko zaczyna dawać przerzuty do innych narządów. Naukowcy z Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg wyjaśniają, że zmiany nowotworowe trzustki aktywują parametr komórkowy odpowiadający za migrację młodych komórek i ich przetrwanie w początkowej fazie rozwoju. Aktywowanie tego parametru w komórkach nowotworowych sprzyja rozrostowi raka i przerzutom.

Jakie badania na trzustkę wykonać, jeśli chcesz przebadać się pod kątem raka trzustki lub ocenić ryzyko zachorowania?

Rak trzustki – badania z krwi

Badania krwi pod kątem raka trzustki nie dają jednoznacznej diagnozy. Mogą być jednak informacją dla lekarza, że w organizmie dzieje się coś niedobrego i warto pogłębić diagnostykę właśnie w kierunku nowotworu trzustki. Które parametry krwi powinny zwracać uwagę?

• Wysoka glukoza – jednym z częstych objawów raka trzustki jest cukrzyca. Jeśli pacjent do tej pory nigdy nie miał problemów z gospodarką węglowodanową, a taki incydent pojawił się dopiero po 50. r.ż., jest to sygnał alarmujący.
• Podwyższony marker CA 19-9 – może wskazywać na nowotwór trzustki, jednak nie należy traktować go jako narzędzie diagnostyczne. Jest też powiązany z rakiem jelita grubego i odbytnicy. Zdarza się też, że podwyższony poziom nie jest związany z nowotworem. Najbardziej przydatne jest monitorowanie tego markera podczas leczenia nowotworu.
• Marker CEA – może być pomocny w ocenie ryzyka wystąpienia raka trzustki oraz w celu monitorowania leczenia.
• Podwyższona bilirubina – to symptom żółtaczki, która może być objawem raka trzustki.

Z rakiem trzustki może być też związana zwiększona aktywność parametrów wątrobowych ALP i GGTP oraz niskie stężenie albumin we krwi (hipoalbuminemia).

Trzustkę zbadasz we własnym domu z Pakietem Badań na Trzustkę uPacjenta - na własnych warunkach.

Amylaza i lipaza a rak trzustki

Choć amylaza i lipaza to wskaźniki pracy trzustki, nie są one pomocne w diagnozowaniu nowotworów trzustki.

Rak trzustki a morfologia

Morfologia nie wykrywa raka trzustki, jednak, jak tłumaczy to dr n. med. Karolina Karabin we wpisie o wynikach morfologii, może zmieniać wyniki tego badania, zwłaszcza kiedy nowotwór jest bardzo rozwinięty. W zaawansowanym stadium choroby może wystąpić niedokrwistość i/lub odchylenia w parametrach białokrwinkowych.

Badania obrazowe

Najdokładniejszy wgląd w kondycję trzustki dają badania obrazowe, dzięki którym można dostrzec zmiany nowotworowe, ocenić położenie guzów, ich wielkość oraz stan zaawansowania zmian. W diagnostyce raka trzustki wykonuje się:

• USG jamy brzucha,
• tomografię komputerową jamy brzusznej,
• endosonografię trzustki,
• endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną,
• rezonans magnetyczny.

Leczenie raka trzustki

Przebieg leczenia raka trzustki zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz lokalizacji zmian nowotworowych (czy znajdują się one w głowie, trzonie, czy ogonie trzustki). Możliwe opcje to:

• zabieg usunięcia trzustki oraz pobliskich węzłów chłonnych;
• chemioterapia, czyli stosowanie leków zabijających komórki rakowe;
• radioterapia, czyli naświetlanie miejsca dotkniętego rakiem w celu wyniszczenia komórek;
• immunoterapia, czyli wspomaganie i wzmacnianie odpowiedzi układu odpornościowego poprzez leki.

Ponieważ najczęściej pacjenci zgłaszają się do lekarza, kiedy rak jest w zaawansowanym stadium, leczenie operacyjne zwykle nie jest już możliwe. W takim przypadku oferuje się pacjentom tzw. zabieg paliatywny, który ma na celu złagodzenie części objawów, by na jakiś czas poprawić jakość życia chorego.

O czym pamiętać podczas leczenia (informacje dla pacjentów i bliskich)

Chemio- czy radioterapia odbijają się na ogólnym zdrowiu pacjenta. Warto przedyskutować z lekarzem prowadzącym możliwe skutki uboczne i sposoby radzenia sobie z nimi, w tym:

• stosowanie leków przeciwbólowych oraz co zrobić, gdy nie będą przynosić ulgi;
• dodatkowe leczenie żółtaczki;
• udrażnianie jelit, kiedy występuje zatrzymanie lub spowolnienie ich pracy;
• kontrolę cukrzycy;
• wsparcie psychologiczne.

Rak trzustki – rokowania

Rak trzustki przez niektórych może być uznawany za nieuleczalny. Takie przekonanie bierze się z faktu, iż w momencie, w którym zwykle stawiana jest diagnoza, rak trzustki jest już w zaawansowanym stadium i daje przerzuty do innych narządów. Statystyki nie są pocieszające: przez rok od diagnozy przeżywa 25% chorych, zaś 5-letni wskaźnik przeżycia w Polsce wynosi ledwie 6 – 7%. Średnia długość życia od diagnozy wynosi 6 miesięcy.

Przyczyny raka trzustki

Wśród czynników ryzyka raka trzustki wymienia się:

• Wiek – z wiekiem częstotliwość zachorowania na nowotwór trzustki się zwiększa. Najczęściej dotyka osoby po 55. roku życia.

• Płeć – mężczyźni częściej chorują na raka trzustki, choć te dysproporcje zaczynają się zacierać.

• Palenie papierosów – American Cancer Society szacuje, że palenie jest przyczyną 25% przypadków raka trzustki. Prof. dr hab. n. med. Paweł Lampe tłumaczy, że zawarte w papierosach toksyczne substancje niszczą trzustkę, co sprzyja rozwojowi nowotworu.

• Dieta bogata w tłuszcze nasycone, czerwone mięso oraz żywność wysokoprzetworzoną. Według profesora Lampe w krajach wysokorozwiniętych, gdzie spożycie przetworzonych produktów z zawartością wielu konserwantów jest większe, wiąże się z nawet 4-krotnym wzrostem zachorowań na raka trzustki.

• Otyłość – American Cancer Society podaje, że osoby otyłe mają 20% większe szanse na zachorowanie na ten nowotwór niż osoby o poprawnej masie ciała.

• Przewlekłe stany zapalne trzustki, które powstają m.in. przez nadmierne spożywanie alkoholu i sprzyjają namnażaniu się komórek nowotworowych.

• Predyspozycje genetyczne – ryzyko raka trzustki jest nawet 30-krotnie większe, im więcej krewnych chorowało na raka trzustki.
• Infekcja – np. zakażenie wirusem HBV i HCV.

Profilaktyka raka trzustki

Jeśli w Twojej rodzinie występowały przypadki raka trzustki lub jesteś mężczyzną, masz powyżej 45 lat (czyli jesteś w grupie ryzyka) stosuj się do poniższych zasad:

• Nie pal papierosów. Sprawdź, jak rzucić palenie.

• Ograniczaj alkohol.

• Dbaj o swoją dietę: unikaj tłuszczów nasyconych, czyli tych pochodzenia zwierzęcego zawartych np. w maśle lub smalcu, czerwonego mięsa oraz żywności wysokoprzetworzonej. Zapoznaj się z dietą przeciwzapalną.

• Dbaj o odpowiednią wagę. WHO zaleca minimum 150 minut aktywności tygodniowo. Każdego dnia wybierz się na 20-minutowy spacer, zamień auto na rower, a jeśli pracujesz za biurkiem – rób przerwy na rozciąganie.

• Lecz swoją cukrzycę – zwłaszcza jeśli cierpisz na cukrzycę typu 2. Wspomniany wcześniej profesor Lampe mówi, że niektóre badania sugerują dwustronną zależność między rakiem trzustki a cukrzycą. Z jednej strony może ona być objawem nowotworu, z drugiej cukrzyca może też przyczyniać się do rozwoju raka trzustki. Więcej badań jest potrzebnych, by zrozumieć i z pewnością potwierdzić taki mechanizm. 

Kontroluj zdrowie swojej trzustki – przewlekłe stany zapalne tego narządu sprzyjają zasiedleniu się komórek rakowych.

Życzymy dużo zdrowia!