Nietolerancja laktozy – objawy. Jakie badania warto wykonać?

Nietolerancja laktozy – objawy

Nietolerancja laktozy, czyli cukru obecnego w mleku i jego przetworach, spowodowana jest deficytem laktazy – enzymu, który rozkłada laktozę na cukry proste: glukozę i galaktozę. Laktaza produkowana jest w jelitach. Jej niedobór uniemożliwia pełne strawienie laktozy, w wyniku czego dochodzi do jej fermentacji. To z kolei wywołuje nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Objawy nietolerancji laktozy u dorosłych:

• wzdęcia z oddawaniem nadmiernej ilości gazów;
• biegunka;
• uczucie pełności w brzuchu;
• głośne przelewanie w jelitach;
• bóle brzucha;
• kolki;
• nudności i wymioty;
• spadek masy ciała.

Nietolerancja laktozy a uczulenie na laktozę

Czy nietolerancja laktozy to inaczej uczulenie na laktozę? Nie! Nietolerancja laktozy związana jest z niedoborem enzymu laktazy. Natomiast „uczulenie (alergia, nadwrażliwość) na laktozę” to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na białka wchodzące w skład mleka i jego przetworów. Nietolerancja laktozy częściej występuje u osób dorosłych, a alergia na laktozę ujawnia się już w wieku niemowlęcym. Uczulenie na laktozę oprócz występowania objawów żołądkowo-jelitowych takich samych jak w przypadku nietolerancji laktozy, daje też objawy skórne, które mogą obejmować wysypkę, trądzik u dorosłych i świąd skóry.

Nietolerancja laktozy – jakie badania wykonać?

Podejrzewasz u siebie lub swojego dziecka nietolerancję laktozy? Sprawdź, jakie badania warto wykonać:

• Określenie pH kału – prawidłowe pH kału mieści się w zakresie 6,7-7,7. Jeśli jest niższe niż 6,7 mamy do czynienia z zakwaszeniem kału, co może mieć miejsce w przypadku nietolerancji pokarmowych, w tym nietolerancji laktozy.

Oznaczenie pH kału wchodzi w skład ogólnego badania kału. Możesz je wykonać bez wychodzenia z domu, zamawiając odbiór próbki przez mobilnego specjalistę medycznego.

• Badanie krwi na nietolerancję laktozy – test na nietolerancję laktozy sprawdza genetyczne predyspozycje do nietolerancji na laktozę. Dodatni wynik nie powinien być traktowany jako jednoznaczne rozpoznanie, ponieważ nie musi on oznaczać aktywnej choroby.

• Test wodorowy – stanowi badanie uzupełniające i wykonuje się je na czczo. Test wodorowy polega na doustnym spożyciu określonej dawki laktozy. Następnie lekarz mierzy stężenie wodoru w wydychanym przez pacjenta powietrzu. Podwyższone wartości wodoru wskazują na nietolerancję laktozy. Niestrawiona laktoza ulega fermentacji w jelitach. W wyniku tego wydzielany jest wodór, którego nadmiar usuwany jest drogami oddechowymi.
• Dieta eliminacyjna – polega na wykluczeniu z diety mleka i wszystkich jego przetworów mogących zawierać laktozę. W tym czasie należy obserwować reakcję układu pokarmowego. Jeśli nieprzyjemne objawy ustępują – z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić nietolerancję laktozy. Dietę eliminacyjną w celu diagnostycznym należy stosować przynajmniej przez okres 2-3 tygodni.
• Badanie endoskopowe – przeprowadza się w przypadku, kiedy wyżej wymienione metody diagnostyczne nie wskazują jednoznacznie na nietolerancję laktozy. Jest to najbardziej inwazyjne, ale też najbardziej precyzyjne badanie. Endoskopia polega na pobraniu wycinka jelita cienkiego i określeniu w nim stężenia laktazy.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Przyczyną nietolerancji laktozy jest niedobór laktazy – enzymu, który odpowiada za jej rozkład. W zależności od wieku, w jakim po raz pierwszy występują objawy nietolerancji laktozy oraz obecności innych chorób współistniejących, wyróżnia się:

• Pierwotny niedobór laktazy – najczęstsza przyczyna niedoboru laktazy. Największe stężenie enzymu występuje u noworodków i niemowląt. Jest to w pełni naturalne, ponieważ w tym wieku to mleko (matki lub modyfikowane) stanowi główne źródło energii. Wraz z wiekiem, kiedy mleko zastępowane jest innymi pokarmami, laktaza nie jest już tak potrzebna i jej stężenie spada. U wielu dorosłych, a szczególnie u tych, którzy spożywają niewielką ilość nabiału, poziom laktozy w jelitach jest niewielki. W związku z tym po spożyciu produktów mlecznych występują objawy nietolerancji laktozy.
• Rozwojowy niedobór laktazy – występuje u wcześniaków urodzonych przed 37. tygodniem ciąży. Jelito u tak małych dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięte i nie wytwarza odpowiedniej ilości laktazy. Wraz z rozwojem układu pokarmowego, po kilku tygodniach enzym wytwarzany jest prawidłowo.
• Wtórny niedobór laktazy – spadek stężenia enzymu w jelitach spowodowany jest schorzeniami układu pokarmowego takimi jak: choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, choroba Duhringa, mukowiscydoza, choroba Whipple’a, zespół krótkiego jelita, choroby pasożytnicze (tasiemczyca, lamblioza), wrzodziejące zapalenie jelit, alergie pokarmowe.
• Wrodzony niedobór laktazy – jest jedną z najrzadszych przyczyn nietolerancji laktozy. Występuje już u noworodków. Poziom laktazy spada bardzo szybko już od momentu urodzenia, a w skrajnych przypadkach enzym w ogóle nie jest obecny.

Niski poziom laktazy obserwuje się też u osób stosujących niektóre leki – antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, kwas acetylosalicylowy oraz u pacjentów onkologicznych poddawanych chemioterapii, a także u osób nadużywających alkoholu.

Nietolerancja laktozy – leczenie

Sposób leczenia nietolerancji laktozy w dużej mierze zależy od stopnia nasilenia objawów. W każdym przypadku terapia powinna przebiegać pod nadzorem lekarza lub dietetyka. Specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad i przeanalizuje wyniki badań. Dobierając leczenie, uwzględni też inne nietolerancje i alergie pokarmowe. W większości przypadków wystarczy ograniczenie produktów zawierających laktozę. Jednak nie zawsze jest to możliwe, a niekiedy wręcz niewskazane. Nabiał, poza laktozą, zawiera też wiele innych cennych witamin i minerałów m.in. wapnia, magnezu, fosforu, cynku, selenu i witamin z grupy B. Ponadto jest bardzo ważnym źródłem białka. Całkowite wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie nabiału w diecie może prowadzić do wielu niedoborów. Dlatego, aby tego uniknąć, warto być pod opieką specjalisty.

Innym rozwiązaniem może być spożywanie tzw. produktów bez laktozy lub doustna suplementacja laktazy, która wspomoże jelita w trawieniu laktozy.

W planowaniu diety przy nietolerancji laktozy pomoże znajomość produktów mlecznych wraz z ilością laktozy w składzie.

Podejrzewasz u siebie nietolerancję laktozy? Zadbaj o siebie, wykonaj badania krwi i kału, a następnie skonsultuj wyniki badań z Opiekunem Zdrowia uPacjenta. Wśród naszych specjalistów są doświadczeni dietetycy kliniczni!