Nerwica lękowa – objawy. Jak żyć z lękiem?

Co to jest nerwica lękowa?

Nerwica lękowa to najczęściej występujące zaburzenie lękowe. Nazywana jest też zespołem lęku uogólnionego. Podstawowym objawem nerwicy jest lęk, który w jakimś stopniu towarzyszy niemal każdego dnia. Lęk ten może utrzymywać się przez wiele miesięcy, lat, a w przypadku braku podjętych działań, nawet przez całe życie.

Objawy nerwicy lękowej

Występujący w nerwicy lęk nie jest reakcją na realne zagrożenie. Często jest zupełnie irracjonalny. Nie znaczy to jednak, że lęku nie ma – pacjent naprawdę go odczuwa, co powoduje szereg objawów psychosomatycznych –  fizycznych i psychologicznych.

Wśród najczęstszych objawów nerwicy lękowej wyróżnia się:

• kołatanie serca;
• kłucie w klatce piersiowej;
• duszności;
• bóle i zawroty głowy;
• drżenie rąk;
• nadmierna potliwość;
• suchość w ustach;
• bóle brzucha;
• biegunka;
• nudności i wymioty;
• zmęczenie;
• problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna potrzeba snu;
• wahania nastrojów;
• przygnębienie;
• brak apetytu lub nadmierne łaknienie;
• problemy z pamięcią i koncentracją;
• nadpobudliwość;
• natrętne myśli;
• tiki nerwowe;
• bruksizm – nawykowe i nieświadome zaciskanie zębów;
• problemy skórne;
• zaburzenia funkcji seksualnych (problemy z erekcją, impotencja, trudności z osiągnięciem orgazmu);
• częste oddawanie moczu;
• depersonalizacja i derealizacja – poczucie braku realności własnej osoby lub otoczenia.

Czy objawy nerwicy występują codziennie?

Nerwica lękowa jest chorobą przewlekłą. Brak podjętego leczenia może sprawić, że jej symptomy będą występować latami, a nawet towarzyszyć choremu przez całe życie. Jednak objawy nerwicy nie muszą manifestować się codziennie. Wielu chorych doświadcza ich cyklicznie. Naprzemiennie występują u nich okresy nasilenia dolegliwości i całkowitej remisji objawów. Nerwica jest bardzo złożonym zaburzeniem lękowym i u każdego przebiega nieco inaczej z różnym spektrum i częstotliwością objawów.

Nerwica lękowa a depresja

Nerwica jest zaburzeniem psychicznym a depresja chorobą. Przyczyną nerwicy lękowej może być wiele czynników psychologicznych, biochemicznych i społecznych. Natomiast na depresję składają się predyspozycje genetyczne, stres i zaburzenia hormonalne. Depresja może się też rozwinąć w wyniku przyjmowania niektórych leków czy uzależnień np. od alkoholu, narkotyków, hazardu.

Chociaż nerwica i depresja to dwie zupełnie inne jednostki chorobowe wielu chorych na nerwicę lękową cierpi również na depresję. Zaburzenia lękowe często są jedną z przyczyn depresji i na odwrót – to depresja może nasilać objawy lękowe. Dlatego zgłaszając się po fachową pomoc, możesz usłyszeć w gabinecie, że cierpisz na zaburzenia depresyjno-lękowe. 

Rodzaje zaburzeń lękowych

Nerwica, chociaż jest najczęściej występującym zaburzeniem lękowym, to jest tylko jednym z jego rodzajów. O nerwicy lękowej mówimy w przypadku występowania zespołu lęku uogólnionego. Warto jednak wiedzieć, że zaburzenia te mogą przybierać również inną postać, a często współwystępować z nerwicą lękową. Jakie jeszcze zaburzenia lękowe wyróżniamy?

Napadowe zaburzenia lękowe (ataki paniki)

Ataki paniki mogą występować u osób zmagających się z nerwicą lękową lub innymi zaburzeniami lękowymi – mogą też występować samodzielnie, bez innych tego typu dolegliwości. Atakiem paniki nazywamy nagłe pojawienie się objawów nerwicy. Najczęściej trwają one nie dłużej niż 20 minut i ustępują samoistnie. Pacjent może doświadczyć nawet kilku ataków paniki w ciągu dnia, ale też mogą one występować sporadycznie i na przykład tylko w określonych sytuacjach. Osoba przeżywająca atak paniki odczuwa silny lęk, doświadcza objawów somatycznych, którym często towarzyszą natrętne myśli. W lęku napadowym pacjent ma wrażenie, że coś złego się z nim dzieje. Obawia się o swoje zdrowie i życie. Może mieć wrażenie, że właśnie doznaje zawału serca, jest bliski omdlenia, a nawet śmierci. Objawy somatyczne ataku paniki to najczęściej: kołatanie serca, duszności, drżenie rąk, nadmierna potliwość, suchość w ustach, ucisk w klatce piersiowej, zawroty głowy i nudności.

Fobia społeczna

Fobia społeczna może dotyczyć nawet 4% polskiej populacji. Kobiety zmagają się z tym zaburzeniem nawet dwukrotnie częściej niż mężczyźni, a pierwsze objawy pojawiają się między 10. a 20. rokiem życia. Niekiedy fobia społeczna może być mylona z nieśmiałością. Jednak w przypadku fobii „nieśmiałość” jest na tyle silna, że zaburza codzienne funkcjonowanie, a nawet całkowicie uniemożliwia funkcjonowanie w życiu społecznym. Objawy fobii społecznej mogą pojawiać się w konkretnych sytuacjach takich jak wystąpienia publiczne, spotkania z rodziną lub w gronie znajomych, spożywanie posiłków w miejscach publicznych czy korzystanie z publicznej toalety.

Osoba zmagająca się z fobią społeczną odczuwa silny lęk przed znalezieniem się w centrum uwagi i obawia się, że w towarzystwie zachowa się w sposób kłopotliwy lub kompromitujący. Przez to często unika takich sytuacji społecznych, które są u niej źródłem lęku i powodują nieprzyjemne objawy. Symptomy fobii społecznej występują podczas sytuacji społecznej, która jest źródłem lęku i przypominają objawy ataku paniki. Oprócz tego może pojawić się również lęk przed utratą kontroli, zwymiotowaniem lub oddaniem moczu i kału.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw)

W tym rodzaju zaburzeń pacjentowi towarzyszą natrętne myśli lub kompulsje, czyli przymus wykonywania określonych czynności np. częstego mycia rąk, porządkowania, sprawdzania czegoś.

Zespół stresu pourazowego (PTSD)

Zespół stresu pourazowego (PTSD z ang. Post Traumatic Stress Disorder) to zaburzenie lękowe, które pojawia się u osób, które doświadczyły silnego stresu. Jego źródłem najczęściej są takie wydarzenia jak: wojna, wypadek samochodowy, napad czy przeżycie klęski żywiołowej. PTSD może występować też u osób, które ciężko przeżyły chorobę lub śmierć bliskiej osoby oraz które przez dług czas doświadczały przemocy domowej.

Zaburzenia somatyzacyjne (hipochondria)

Najprościej ujmując, hipochondria jest zaburzeniem lękowym, w którym dominuje strach o własne zdrowie. Taka osoba fizjologiczne sygnały ciała może traktować jako objaw choroby. Może też odczuwać lęk przed sytuacją, która może doprowadzić do urazu np. upadkiem i złamaniem ręki. Hipochondrycy często odwiedzają różnych lekarzy, wykonują specjalistyczne badania i szukają potwierdzenia swoich podejrzeń. Kiedy okazuje się, że nic im nie jest, odczuwają chwilową ulgę, a po jakimś czasie „wynajdują” u siebie nową chorobę.

Diagnostyka nerwicy lękowej

Jeśli podejrzewasz u siebie nerwicę lub jakiekolwiek inne zaburzenie lękowe, w pierwszej kolejności skonsultuj się z psychologiem. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu specjalista wystawi diagnozę i zdecyduje, czy w Twoim przypadku konieczna będzie psychoterapia lub leczenie farmakologiczne. Wtedy skontaktujesz się odpowiednio z psychoterapeutą lub psychiatrą (który jest lekarzem i może przypisywać leki). Obecnie wielu psychologów jest jednocześnie psychoterapeutami, a nawet można spotkać psychiatrów, którzy również prowadzą psychoterapię. Nie zawsze konieczne jest długotrwałe leczenie, niekiedy znaczną poprawę przyniesie już kilka sesji z psychologiem.

Świadomość na temat zaburzeń psychicznych jest coraz większa i wstępną diagnozę może też wystawić lekarz pierwszego kontaktu. Udanie się w pierwszej kolejności do internisty jest dobrym pomysłem, bo lekarz może od razu skierować Cię na badania laboratoryjne. W przypadku występowania jakichkolwiek zaburzeń lękowych, a także depresji, warto wykonać podstawowe badania krwi, aby wykluczyć „fizyczną” przyczynę występujących objawów. Objawy nerwicy mogą być mylone z symptomami innych dolegliwości m.in. tężyczką, chorobami tarczycy, zaburzeniami hormonalnymi czy problemami kardiologicznymi. Mogą też być następstwem stosowania niektórych leków lub niedoborów witamin i składników mineralnych. Badania krwi pokażą, czy nieprawidłowości biochemiczne odpowiadają za występujące objawy - zestaw badań, który sprawdza parametry przyczyniające się do obniżenia nastroju zawiera Pakiet Badań na Lepsze Zdrowie Psychiczne uPacjenta. Wykonasz go u Siebie w domu!

Leczenie nerwicy lękowej

Psychoterapia

Najskuteczniejszą metodą leczenia nerwicy lękowej jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Terapia polega na regularnych spotkaniach pacjenta z psychoterapeutą. Częstotliwość spotkań ustalana jest na początku – najczęściej odbywają się one 1 raz w tygodniu. To, jak długo będzie prowadzona terapia, zależy od wielu czynników m.in. od złożoności problemu, z którym zgłasza się pacjent oraz jego zaangażowania. Najczęściej psychoterapia zaburzeń lękowych w nurcie poznawczo-behawioralnym trwa od pół do 1,5 roku.

Leki na nerwicę

W leczeniu nerwicy wspomagająco stosuje się leki o działaniu przeciwlękowym lub przeciwdepresyjnym. Są to leki wydawane na receptę i można je stosować tylko po konsultacji z lekarzem. Leki na nerwicę dzieła się na:

• Przeciwlękowe – należą do grupy benzodiazepin. Można je stosować jedynie krótkotrwale lub w sytuacjach silnego lęku, ponieważ wykazują działanie uzależniające.
• Przeciwdepresyjne – najczęściej stosuje się leki SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) oraz SNRI (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny). Leki przeciwdepresyjne nie działają od razu. Na pierwsze efekty trzeba poczekać przynajmniej dwa tygodnie. Leki przeciwdepresyjne NIE uzależniają i można je stosować przez wiele miesięcy, a nawet lat. Należy przy tym pamiętać, że podstawą leczenia jest psychoterapia.

Czy nerwica lękowa jest uleczalna? Ile trwa wychodzenie z nerwicy?

Tak, nerwica lękowa jest jak najbardziej wyleczalna. ALE! W przypadku zaburzeń lękowych do procesu leczenia nie warto podchodzić zero-jedynkowo. Być może nadejdzie w Twoim życiu czas, kiedy nerwica stanie się tylko wspomnieniem, ale jest spora szansa, że w jakimś stopniu będzie Ci ona towarzyszyć do końca życia. Niech ta wiadomość Cię nie załamuje! Z nerwicą lękową da się żyć, uwierz mi, wiem, co mówię :-). Psychoterapia, praca własna, a w razie konieczności leczenie farmakologiczne przyniesie Ci olbrzymią ulgę – jeśli nie od razu, to na pewno za jakiś czas. Jedyne, czego potrzebujesz, to odrobina cierpliwości i zaangażowania. Jeśli jeszcze nie jesteś pod fachową opieką, to nie zwlekaj i sięgnij po pomoc już dziś. Jest wiele miejsc, gdzie możesz szukać wsparcia. Jeśli w tym momencie nie masz na to siły, skorzystaj z naszej propozycji i umów się na rozmowę z psychoterapeutką lub psychoterapeutą w Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk. Trzymam za Ciebie kciuki :)

Jak radzić sobie z nerwicą lękową?

Jeśli jesteś już pod opieką psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty to wiedz, że to już połowa sukcesu. Jesteś na dobrej drodze do wyzdrowienia. Być może czeka Cię wiele miesięcy intensywnej pracy, ale już teraz możesz znacznie poprawić jakość swojego życia i zmniejszyć poziom lęku. Jeśli jeszcze nie kontaktowałeś się ze specjalistą, zrób to jak najszybciej, bo nie warto odkładać swojego zdrowia na potem, a w praktyce często jest to nigdy nienadchodzące jutro. Skorzystaj z poniższych wskazówek, a na pewno odczujesz poprawę – możesz potraktować je jako domowe sposoby na nerwicę:

• Wsparcie bliskich — jest nieocenione. Niekiedy sama rozmowa, poczucie wsparcia i zrozumienia przynosi olbrzymią ulgę.
• Psychoedukacja — zarówno własna, jak i osób z bliskiego otoczenia. Świadomość, że jest to zaburzenie, z którym mierzy się wiele innych osób na całym świecie, że nie jesteś w odosobnieniu, ma pozytywny wpływ na proces leczenia. Nie wstydź się swojej nerwicy i rozmawiaj o niej z rodziną i przyjaciółmi.
• Akceptacja – walka z objawami, zaprzeczanie nerwicy, próba pozbycia się jej „siłą” przyniesie skutek odwrotny do zamierzonego. Akceptacja doświadczanych objawów ma szczególne znaczenie podczas ataków paniki. Pozwolenie sobie na nie, nawet powiedzenie na głos, że to tylko lęk, który zaraz minie i nic mi nie grozi, łagodzi nieprzyjemne odczucia i sprawia, że szybciej miną.
• Relaksacja –  ćwiczenia oddechowe, relaksacja Jacobsona czy trening autogenny Schultza to najczęściej polecane przez psychoterapeutów sposoby na zmniejszenie stresu i złagodzenie lęku. Technik relaksacyjnych jest znacznie więcej, możesz je testować, aby znaleźć to, co najlepiej sprawdzi się u Ciebie.
• Rezygnacja z używek – alkohol i substancje psychoaktywne może na chwilę przyniosą Ci ulgę, ale ostatecznie tylko pogłębią problem i nasilą objawy lękowe. Nie idź tą drogą i całkowicie wyeliminuj używki ze swojego życia lub ogranicz je do całkowitego minimum. Kieliszek wina lub szampana wypity okazjonalnie nie powinien Ci zaszkodzić, ale jeśli stosujesz leki na nerwicę, skonsultuj się wcześniej z lekarzem.
• Zdrowy tryb życia — ruch, zdrowa dieta i sen pozytywnie wpłyną na kondycję Twojego organizmu. Podejdź do kwestii zdrowia holistycznie, staraj się dbać o każdy jego aspekt, zachowuj umiar i równowagę.

Zaburzenia lękowe a suplementacja

Czy popularna w ostatnim czasie ashwagandha może pomóc w nerwicy? Jakie inne składniki mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie psychiczne?

Przyczyny nerwicy lękowej

Nerwica lękowa jest złożonym zaburzeniem i często ciężko jest równoznacznie wskazać jej przyczynę. Przeważnie jest wypadkową wielu czynników, do których należą:

• Genetyka — niektóre osoby są bardziej podatne na stres i pojawienie się zaburzeń lękowych a inne mniej. Nie dziedziczy się samych zaburzeń, ale raczej podatność na nie.
• Społeczne wzorce — dziecko lękowego rodzica ma większe szanse, że w przyszłości również będzie stosować lękowe schematy. 
• Stres — silne emocjonalne przeżycia takie jak śmierć czy choroba bliskiej osoby, rozstanie, wypadek, utrata pracy, ale również te pozytywne – pojawienie się nowego członka rodziny, przeprowadzka do wymarzonego domu czy awans w pracy mogą być przyczyną lęku.
• Używki —  nadużywanie alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych np. dopalaczy może spowodować zaburzenia lękowe lub nasilić już występujące objawy. Wiele osób sięga po używki, by pozbyć się lęku. Na początku mogą one rzeczywiście przynieść chwilową ulgę, ale w dłuższym okresie tylko pogłębiają problem. Regularne spożywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych działa lękotwórczo.

Czy nerwica lękowa jest dziedziczna?

Skłonność do zaburzeń lękowych może być dziedziczna. Warto pamiętać, że dziedziczymy nie tylko predyspozycje genetyczne, ale też m.in. zachowania i umiejętność radzenia sobie z sytuacjami stresowymi. Dorastanie w środowisku, gdzie dorośli są zalęknieni, wykazują postawę reaktywną wobec spotykających ich trudności, zwiększa szansę, że w życiu dorosłym również będziemy reagować w podobny sposób.

Nerwicę lękową można w pełni wyleczyć, ale o wiele ważniejsze jest skupienie się nie na całkowitym wyleczeniu, lecz na umiejętności radzenia sobie ze stresem i lękiem. Życzymy dużo zdrowia, cierpliwości i wytrwałości w walce o lepsze jutro!