Hipochondria – co to jest? Jak żyć z hipochondrykiem?

Co to jest hipochondria?

Hipochondria to zaburzenie nerwicowe, inaczej nazywane lękiem o swój stan zdrowia. To stan psychiczny, w którym dominuje strach o własną kondycję mimo braku objawów. Hipochondrycy mogą interpretować normalne sygnały ciała, jak np. burczenie w brzuchu lub przyspieszone bicie serca podczas wysiłku, jako stan silnie patologiczny.

Co ważne: osoba dotknięta lękiem o swój stan zdrowia jest tak silnie przekonana o istniejących w jej organizmie chorobach, że zaczyna realnie odczuwać objawy chorobowe. Innymi słowy: hipochondryk nie udaje. On naprawdę mierzy się z wieloma symptomami, a strach podkręca ich odczuwaną intensywność, mimo że z medycznego punktu widzenia pacjent może być fizycznie zdrowy.

Kolejną ważną informacją definiującą hipochondrię jest fakt, iż jest to stan przewlekły, tzn. utrzymuje się przez co najmniej przez 6 miesięcy.

Wmawianie sobie chorób jako jeden z objawów hipochondrii

Wmawianie sobie chorób lub objawów to tylko jeden z sygnałów, że Ty lub bliska Ci osoba może mierzyć się z lękiem o stan zdrowia. Po czym jeszcze możesz rozpoznać hipochondryka?

• Po tym, że łatwo go zmartwić i ukierunkować jego myśli na własny stan zdrowia.
• Po tym, że bardzo martwi się jedną wybraną chorobą, np. taką, która przewija się w rodzinie (np. raka – lęk o zachorowanie na nowotwór ma nawet swoją osobną nazwę: kancerofobia!).
• Po tym, że stres spotęgowany zmartwieniami dot. zdrowia utrudnia mu codzienne funkcjonowanie, np. skupienie się na zadaniach w pracy.
• Po tym, że regularnie sprawdza, czy nie ma nowych objawów lub symptomy nie narastają (np. mierzy ciśnienie krwi kilka razy w ciągu dnia).
• Po tym, że choroby to główny temat rozmów.
• Po tym, że nawet wizyta u lekarza i dobre wyniki badań nie uspokajają jego myśli.
• Po tym, że unika ludzi lub wybranych miejsc z obawy na zarażenie.
• Po tym, że często odwiedza lekarza lub odwrotnie – unika medyków ze strachu przed zdiagnozowaniem.
• Po tym, że często przeszukuje internet w poszukiwaniu rozmaitych przyczyn swoich objawów (cyberochondria).
• Po tym, że panicznie boi się o zdrowie bliskich (lub ma obsesję na tym punkcie).

Skąd bierze się hipochondria?

Przyczyny hipochondrii nie są do końca jasne. Specjaliści z Cleveland Clinic wskazują, że lęk o własne zdrowie może brać się z:

• przebytej traumy, np. molestowania, choroby w rodzinie, czy doświadczenia emocjonalnego znęcania się;
• ekstremalnego stresu;
• poważnych chorób w rodzinie, które pacjent obserwował jako dziecko;
• chorobami natury psychicznej, takich jak depresja.

Powyższe podpunkty pokazują, jak wiele cierpienia może kryć się za nerwicą hipochondryczną. Właśnie dlatego ważne jest empatyczne podejście do hipochondryka i szczera rozmowa, które może uświadomić problem, z jakim się zmaga.

Czy istnieje test na hipochondrię?

Pierwszym krokiem do identyfikacji lęku o stan zdrowia zazwyczaj są badania fizykalne. Dobrym pomysłem może być wykonanie kompleksowego przeglądu stanu zdrowia – to szeroki pakiet badań krwi, który zbada każdy obszar organizmu. Jeśli mimo pozytywnych wyników odczuwasz (lub bliska Ci osoba) lęk czy niepokojące objawy, może być to wskazówką, że warto porozmawiać o swoich lękach z psychoterapeutą.

To właśnie lekarze pierwszego kontaktu, do których często zgłaszają się hipochondrycy, w pewnym momencie sugerują problem natury psychicznej. Niestety, w takiej sytuacji osoby dotknięte lękiem o własne zdrowie odbierają taki komunikat jako lekceważenie ich stanu zdrowia i odmawiają wizyty u psychoterapeuty.

Hipochondria – leczenie

Jak leczyć hipochondrię, skoro nawet kompleksowe badania nie uspokajają osoby dotkniętej tym zaburzeniem? Jest to trudne, ponieważ same osoby zmagające się z lękiem o swój stan zdrowia nie zdają sobie sprawy, że ich samopoczucie jest wynikiem zaburzeń natury psychologicznej. Jednak przekonanie hipochondryka do terapii jest najważniejszym krokiem ku realnemu polepszeniu jego zdrowia.

Terapia hipochondrii obejmuje psychoterapię poznawczo-behawioralną (CBT). Polega ona na nauce zastępowania natrętnych myśli i lęków zachowaniami zastępczymi, jak również opanowanie technik radzenia sobie ze stresem.

W niektórych przypadkach specjalista może przepisać leki dla hipochondryków, którymi zazwyczaj są antydepresanty.

Sposób na hipochondryka – jak żyć z hipochondrykiem?

Życie z osobą, która jest nadmiernie wrażliwa na punkcie własnego zdrowia, może być trudne. Hipochondryk skupia się przede wszystkim na sobie (co ciekawe, osoby z cechami narcystycznymi są bardziej narażone na hipochondrię) i kieruje uwagę innych na własne zdrowie. Jak żyć z hipochondrykiem i pomóc Waszej relacji? Radzi psychoterapeutka Natalia Kocur z Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk:

1. Nie bagatelizuj objawów hipochondryka
   Pamiętaj: on nie zmyśla – naprawdę czuje się źle. Lekceważąc jego narzekania, burzysz wzajemne zaufanie i potęgujesz jego lęk. Postaw na empatyczną rozmowę i przejdź do punktu drugiego.
2. Przekonaj, że warto odwiedzić specjalistę.
   Nie popieraj kolejnych wizyt u specjalistów, zwłaszcza, jeśli poprzedni już wielokrotnie stwierdzili brak powodów do niepokoju. Porozmawiaj z hipochondrykiem: zwróć uwagę, że konsultował się już z wieloma lekarzami i przekieruj uwagę na emocje drugiej osoby i towarzyszący jej lęk. Możesz pomóc wybrać dobrego specjalistę i zapisać na pierwszą wizytę.
3. Wyznacz granice
   Zdrowa relacja to taka, w której obie strony czują się dobrze. Nie możesz poświęcać 100% swojej uwagi zdrowiu drugiej osoby – musisz także dbać o siebie. Dlatego powiedz jasno, że rozumiesz niepokój o zdrowie, jednak nie zgadzasz się np. na dzwonienie w nocy z prośbą o podwiezienie do lekarza. Ważne jest, żeby zrozumiale i jak najbardziej wprost poinformować o tym, co możesz zrobić i o czym chcesz rozmawiać, a co jest ponad Twoje siły i możliwości.
4. Wspieraj pasje, zachęcaj do hobby
   Hipochondrycy często przestają robić to, co sprawia im przyjemność z powodu obezwładniającego lęku. Zachęć bliską osobę do większej aktywności – jeśli możesz zrobić z nią coś wspólnie, pomoże jej to przełamać obawy. Wybierzcie się na wspólny spacer, jogę lub weekendowy wypad za miasto.
5. Motywuj do zdrowych nawyków
   Aby obniżyć stres i nieco zredukować lęk o zdrowie, warto motywować do zdrowych nawyków, takich jak: prowadzenie diety przeciwzapalnej, regularnej aktywności fizycznej, odpowiedniej ilość snu, relaksacji.
6. Przestań ciągle zapewniać, że jest okej
   Hipochondrycy potrzebują ciągłego wsparcia nie tylko ze strony lekarzy, ale także bliskich. Niestety stałe powtarzanie: „nic Ci nie jest, jesteś zdrowy(-a)” może jedynie napędzać błędne koło zachowań lękowych.

Masz doświadczenia z hipochondrią? Podziel się nimi w mediach społecznościowych, oznaczając swoją historię #pobierzzdrowie #zdrowiebezstrachu lub napisz: [email protected]