Problemy z pamięcią – przyczyny, test, badania

Przyczyny problemów z pamięcią

Niedobory

Jednym z często pomijanych przyczyn problemów z pamięcią są niedobory witamin i składników mineralnych. Nasz mózg, podobnie jak każdy inny organ, wymaga odpowiedniego „paliwa”, aby prawidłowo funkcjonować. Oto niektóre ze składników odżywczych, które mogą wpływać na pamięć i funkcjonowanie poznawcze:

1. Witamina B12 – jest niezbędna do produkcji czerwonych krwinek i wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Niedobór witaminy B12 może prowadzić do problemów z pamięcią, koncentracją, a nawet depresji. Witamina B12 często występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, więc wegetarianie i weganie mogą być narażeni na jej niedobory.
2. Kwas foliowy (witamina B9) – ma kluczowe znaczenie dla zdrowia psychicznego i funkcji poznawczych. Niedobory kwasu foliowego mogą przyczyniać się do problemów z pamięcią i ogólnego spadku funkcji poznawczych. Kwas foliowy znajduje się w zielonych warzywach liściastych, fasoli, orzechach i owocach.
3. Witamina D – choć głównie znana z roli w utrzymaniu zdrowych kości, witamina D odgrywa również ważną rolę w regulacji procesów w mózgu, w tym funkcji poznawczych i zdrowia psychicznego. Niedobory witaminy D mogą prowadzić do spadku funkcji poznawczych, w tym problemów z pamięcią. Witamina D jest wytwarzana przez skórę pod wpływem słońca, ale może być również przyjmowana w formie suplementów lub poprzez spożywanie tłustych ryb.
4. Żelazo – jest kluczowe dla produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen do mózgu. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, która objawia się zmęczeniem, osłabieniem i problemami z koncentracją oraz pamięcią. Bogatymi źródłami żelaza są mięso, ryby, warzywa strączkowe i zielone warzywa liściaste.
5. Magnez – odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego i przekazywaniu impulsów nerwowych. Niedobory magnezu mogą prowadzić do problemów z koncentracją, niepokoju, a także do trudności z zapamiętywaniem. Magnez znajduje się w orzechach, nasionach, pełnoziarnistych produktach zbożowych i zielonych warzywach liściastych.
6. Kwasy tłuszczowe omega-3 – są ważne dla zdrowia mózgu i mogą wspierać pamięć oraz inne funkcje poznawcze. Niedobór omega-3 może wpływać na zdolności poznawcze, w tym pamięć. Źródłami kwasów omega-3 są tłuste ryby, takie jak łosoś, orzechy włoskie i siemię lniane.

Aby wspierać zdrowie mózgu i pamięć, ważne jest dbanie o zróżnicowaną i zbilansowaną dietę, bogatą w te kluczowe składniki odżywcze. Jeśli podejrzewasz, że masz niedobory, warto skonsultować się z dietetykiem online, który może zalecić badania i ewentualne suplementacje oraz pomoże zmodyfikować dietę, by wspierać pracę mózgu.

Niedobór snu

W czasie snu dochodzi do konsolidacji pamięci (mózg robi coś na kształt „podsumowania dnia” i decyduje, które elementy zostawić w pamięci, a które są niepotrzebne). W trakcie fazy REM, czyli najbardziej aktywnego etapu snu, mózg łączy ze sobą wspomnienia często w zaskakujący dla nas sposób – właśnie dlatego odpowiednia dawka snu pomaga nam rozwiązywać problemy i podejmować lepsze decyzje. Niestety, jak podaje Brytyjska Służba Zdrowia, już po 30. r.ż. faza REM staje się coraz krótsza, co przyczynia się do pogorszenia pamięci. Poprawienie jakości i długości snu może zatem przyczynić się do poprawy problemów z pamięcią nawet w młodym wieku. Sprawdź sposoby na problemy ze snem.

Brak aktywności fizycznej

Ćwiczenia fizyczne zwiększają przepływ krwi do mózgu, co wspiera zdrowie neuronów i może poprawić pamięć. Babaei i Azari (2021) wskazują, że regularne treningi opóźniają ewentualne wystąpienie zaburzeń pamięci. Według ich metaanalizy najlepsze dla poprawy pamięci osób w każdym wieku są ćwiczenia aerobowe o umiarkowanej intensywności. To wszelkiego typu ćwiczenia, które angażują duże grupy mięśniowe i trwają co najmniej 30 minut. Przykładem takich aktywności są:

• jazda na rowerze,
• nordic walking,
• szybki marsz,
• bieganie,
• pływanie,
• aerobik,
• skakanie na skakance.

Warto też dodać, że siedzący tryb życia zwiększa ryzyko rozwoju chorób, które mogą wpływać na funkcje poznawcze, takich jak cukrzyca typu 2 czy choroby serca.

Stres

Przewlekły stres wpływa na mózg, szczególnie na hipokamp, który jest kluczowy dla procesów uczenia się i pamięci. Długotrwały stres może zmniejszać zdolność do zapamiętywania i przyswajania nowych informacji. Wyczerpanie organizmu poddawanego ciągłemu napięciu potęguje tylko problemy z pamięcią. Dlatego warto zapoznać się z technikami relaksacyjnymi, które pomogą Ci wyjść z trybu walki lub ucieczki.

Choroby ograniczające przepływ krwi do mózgu

Zaburzenia pamięci mogą też powodować choroby, które przyczyniają się do ograniczenia przepływu krwi do tkanek. Powoduje to niedotlenienie – w takich warunkach mózg nie ma wystarczających zasobów, by działać prawidłowo. Popularnymi chorobami, które mogą objawiać się problemami z pamięcią, są.:

• anemia,
• cukrzyca,
• otyłość,
• miażdżyca,
• niedoczynność tarczycy,
• nadczynność tarczycy.

Warto przeprowadzić badania pod kątem tych chorób szczególnie kiedy problemy z pamięcią pojawiają się w wieku ok. 40 lat. Cukrzyca i miażdżyca z reguły diagnozowane są po 50. r.ż., lecz są to choroby, które często rozwijają się po cichu latami – wczesna diagnoza może uchronić Cię przed kosztownym leczeniem!

Leki lub toksyny

Nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych może prowadzić do uszkodzenia obszarów mózgu odpowiedzialnych za pamięć. Efektem mogą być trwałe ubytki w pamięci i zdolnościach poznawczych. Palenie papierosów również może prowadzić do zmniejszenia objętości hipokampa i negatywnie wpływać na pamięć, ponieważ wprowadza bezpośrednio do organizmu toksyny, które mogą uszkodzić komórki mózgowe.

Zaburzenia pamięci mogą być też skutkiem ubocznym niektórych leków, np. antydepresantów, leków antyhistaminowych, leków na zaburzenia lękowe, preparatów rozluźniających mięśnie, leków uspokajających, silnych leków przeciwbólowych podawanych po operacji.

Wiek

Z wiekiem naturalnie zdolności poznawcze mogą się pogarszać. Kanadyjskie Stowarzyszenie Alzheimera podaje, że prawie 40% z nas doświadczy zaników pamięci po 65. r.ż. Nie jest to jednak równoznaczne z demencją – chodzi o takie objawy, które pozostają bez wpływu na codzienne funkcjonowanie, a także:

• pozwalają na ukończenie dowolnego zadania,
• umożliwiają uczenie się i zapamiętywanie nowych rzeczy,
• nie są związane z żadną chorobą.

W praktyce może przekładać się to na wolniejszy proces przypominania sobie rzeczy, czy wolniejszy (lecz wciąż efektywny) proces uczenia się.

Demencja

Demencja to zaawansowane otępienie, które definitywnie nie jest naturalną konsekwencją starzenia się. Obejmuje zaburzenia więcej niż 1 czynności poznawczej, zatem poza pamięcią może obejmować również:

• orientację,
• rozumienie,
• liczenie,
• zdolność uczenia się,
• mowę,
• wykonywanie złożonych czynności ruchowych (np. prowadzenie auta, pisanie na klawiaturze, higiena osobista).

Czasami demencją mogą poprzedzać zaburzenia zachowania lub depresja.

Zaburzenia nastroju

Nerwica, depresja i inne zaburzenia nastroju mogą przyczyniać się do problemów z pamięcią. Zaburzenia nastroju są związane ze zmianami w aktywności niektórych obszarów mózgu, w tym hipokampa, który odgrywa kluczową rolę w procesach pamięciowych. Hipokamp jest szczególnie wrażliwy na długotrwały stres i może ulec zmniejszeniu w warunkach przewlekłego stresu lub depresji, co negatywnie wpływa na pamięć. Ponadto objawy zaburzeń mogą obejmować np. bezsenność, czy zmiany stylu życia (dieta, ruch), co pośrednio również wpływa na zdolności poznawcze.

Problemy z pamięcią test

Amerykańska Fundacja Badania i Zapobiegania Alzheimerowi opracowała test na problemy z pamięcią złożony z 15 pytań tak/nie. Pobierz polską wersję językową tego testu i oceń swoją pamięć! Wypełnij formularz poniżej.

Problemy z pamięcią – jakie badania krwi warto wykonać?

Jakie badania pomogą ocenić przyczynę problemów z pamięcią?

1. Zacznij od badań na niedobory kluczowych witamin i składników mineralnych, wymienionych w tekście.
2. Glikemia na czczo – cukrzyca może przyczyniać się do zaburzeń pamięci.
3. Wskaźnik insulinooporności HOMA-IR - to narzędzie służące do oceny insulinooporności, czyli oporności tkanek na działanie insuliny. Nieprawidłowy metabolizm glukozy może prowadzić do zaburzeń w dostarczaniu energii niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Insulinooporność może być też związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia depresji i innych zaburzeń psychicznych.
4. Badania na tarczycę – niedoczynność lub nadczynność tarczycy może powodować problemy z pamięcią oraz zmęczenie.
5. Lipidogram – profil lipidowy może być ważny, gdyż wysoki poziom cholesterolu ma związek z ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, które mogą wpływać na przepływ krwi do mózgu. Niedotleniony mózg gorzej przyswaja i przypomina sobie informacje.
6. CRP, marker stanu zapalnego – wysoki poziom markerów stanu zapalnego może wskazywać na procesy zapalne w organizmie, które również mogą mieć wpływ na funkcje mózgu.

Przebadaj wszystkie parametry mające wpływ na pamięć i koncentrację za jednym razem. Wybierz Pakiet Badań na Lepsze Zdrowie Psychiczne uPacjenta. To zestaw badań, który wykonasz w domu i który pomoże Ci w pełni wykorzystać potencjał swojego mózgu.

Ćwicz i wspieraj pamięć!

Zdrowy styl życia pomoże Ci poprawić swoją pamięć – podobnie jak uczenie się nowych rzeczy czy też aktywności artystyczne. Sprawdź artykuł: jak ćwiczyć pamięć.