Czym są markery nowotworowe?

Podejrzewając chorobę nowotworową, podstawowe badania krwi nie wystarczą, by ją potwierdzić. W organizmach mierzących się z nowotworem złośliwym zazwyczaj pojawiają się pewne substancje, markery nowotworowe, których stężenie znacząco odbiega od prawidłowego. Oznacza się je głównie w ocenie skuteczności leczenia oraz pomocniczo w diagnostyce nowotworu.

Na podstawie markerów nowotworowych nie stawia się diagnozy, są one jedynie pomocne w rozpoznaniu choroby nowotworowej przy jej podejrzeniu. Badania te wykonuje się przed rozpoczęciem leczenia oraz po (jako ocena skuteczności leczenia) oraz do wykrywania przerzutów.

Jak przygotować się do badania?

Należy przede wszystkim pamiętać, że nawet podwyższone markery nowotworowe nie zawsze oznaczają, że mamy do czynienia z rakiem. Ich oznaczenie można łatwo zaburzyć, dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie:

• Oddając próbkę, powinieneś być w pełni zdrowy. Nawet drobne przeziębienie czy gorączka mogą zafałszować wyniki.
• W przypadku oznaczania PSA u mężczyzn, przed badaniem zrezygnuj z wysiłku fizycznego, który powoduje ucisk gruczołu krokowego (np. jazda na rowerze).
• W przypadku oznaczania PSA, na dwa dni przed oddaniem próbki powstrzymaj się od współżycia oraz unikaj długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej.
• Nie wykonuj badań podczas okresu.
• Palenie papierosów może mieć wpływ na wynik badania np. CEA.

Jak interpretować wyniki?

Już wcześniej wspominaliśmy o tym, że wyniki markerów rakowych powinien interpretować wyłącznie lekarz. Markery nowotworowe są wyjątkowo trudne w prawidłowym rozpoznaniu, a ich wynik może być podwyższony np. gdy w organizmie pojawia się stan zapalny. Nie jest to przecież jednoznaczne z nowotworem, ale wielu pacjentów ulega sugestii i szybko wpada w niepotrzebną panikę.

Jakie markery nowotworowe wyróżniamy?

Antygen karcyno-embrionalny CEA – jego wysoki poziom jest szczególnie zauważalny u osób z nowotworami jelita grubego, płuc i trzustki.

Alfa-fetoproteina AFP – jego podwyższony poziom może być efektem nowotworów zarodkowych jąder, raka wątrobowokomórkowego, dróg żółciowych i trzustki.

Ludzka gonadotropina kosmówkowa HCG – jest zazwyczaj wytwarzana, gdy mamy do czynienia z rakiem jąder lub jajników. Rzadziej w nowotworach przewodu pokarmowego.

CA 125 – marker nowotworowy związany z rakiem jajnika. Wysokie wartości tego parametru mogą też świadczyć o raku macicy i nowotworach w obrębie jamy brzusznej. Podwyższone CA 125 może też występować w trakcie menstruacji, menopauzy, ciąży i w endometriozie. Szczególnym wskazaniem do oznaczenia tego parametru są przypadki nowotworów w rodzinie oraz stwierdzone mutacje w genach BRCA1 lub BRCA2.

Swoisty antygen sterczowy PSA – może wzrastać w stanach zapalnych gruczołu krokowego.

Antygen nowotworu przewodu pokarmowego CA 19-9 (GIGA) – znacznik raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy.

CA 15.3 – jest markerem raka piersi. Przydatny w monitorowaniu leczenia.

CA 72.4 – marker raka jajnika oraz nowotworów przewodu pokarmowego (głównie żołądka). Oznaczenie tego parametru jest przydatne w diagnozowaniu i monitorowaniu leczenia.

Czy wiesz, że markery nowotworowe możesz oznaczyć bez wychodzenia z domu? Zamów domowe pobranie krwi a wyniki odbierz online. Sprawdź dostępne pakiety markerów nowotworowych dla kobiet i mężczyzn. 

Pakiet nowotworowy dla mężczyzn znajdziesz tutaj.

Czasami jednak nowotwór daje o sobie znać. Amerykańskie towarzystwo onkologiczne wyróżniło szereg symptomów, które mogą być objawami raka. Najczęściej są to:

• powiększone węzły chłonne – mogą świadczyć np. o chłoniaku;
• wyczuwalne guzki pod skórą;
• gorączka lub częste stany podgorączkowe;
• niewyjaśniona utrata masy ciała w ciągu ostatnich kilku tygodni;
• zaburzenia ze strony układu pokarmowego (biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, bóle brzucha, wzdęcia, brak apetytu);
• pojawienie się nowych zmian skórnych lub rozrost, zmiana wyglądu już tych istniejących;
• krwawienie z odbytu lub narządów rodnych;
• osłabienie i zmęczenie nieustępujące nawet po długim śnie;
• kaszel lub chrypka;
• krwioplucie;
• krwiomocz;
• nocne poty;
• zaburzenia widzenia i słyszenia.

Poddając się badaniu, wiele osób zastanawia się, czy markery nowotworowe są wiarygodne. W przypadku markerów nowotworowych bardzo łatwo o zafałszowany wynik dlatego pacjent, oddając próbkę, powinien być w pełni zrelaksowany. Dobrym pomysłem będzie domowe badanie krwi. Znane środowisko i bezpieczne warunki obniżą poziom stresu i przyniosą bardziej wymierne wyniki laboratoryjne.