Zespół chronicznego zmęczenia, sarkopenia, problemy psychologiczne - to niektóre z długofalowych skutków COVID-19, o których powstają publikacje naukowe. Pojawiają się też głosy sugerujące, że zakażenie koronawirusem może powodować długoterminowe konsekwencje zdrowotne również u dzieci. Sprawdź, jaki jest aktualny stan wiedzy w tym temacie i jak komentują go naukowcy!
CNN o powikłaniach po COVID-19 u dzieci
CNN opisał kilka przypadków brytyjskich dzieci, u których w okresie pandemii pojawiły się długoterminowe problemy zdrowe. Najsłynniejszym przypadkiem jest historia 14-letniej Indiany. Dziewczyna przed pandemią trenowała taniec - nawet po kilkanaście godzin tygodniowo. W marcu ubiegłego roku pojawił się u niej kaszel, w związku z czym nastolatka przeszła 14-dniową kwarantannę. Po tym epizodzie Indiana zaczęła cierpieć na migreny, kołatanie serca, wystąpiły u niej wysypka i opuchlizna oczu. Niegdyś energicznej tancerce brakowało sił do wykonania najprostszych czynności jak np. wyjścia do sklepu. Lekarze zdiagnozowali u nastolatki zespół chronicznego zmęczenia.
Przypadek Indiany może budzić wątpliwości, gdyż u dziewczyny nie potwierdzono zakażenia COVID-19. Jednak podobne objawy co wspomniana nastolatka mają dzieci, u których stwierdzono koronawirusa. Mama siedmiolatka, Brigit z East Sussex, zauważyła, że jej syn po chorobie bardzo schudł, a bieganie powoduje u niego poważną zadyszkę. Natomiast u syna Charlotte z Buckinghamshire, 10-letniego Freddiego, po ustąpieniu objawów COVID-19 pojawiły się biegunka i wysypka, które utrzymywały się przez kilka tygodni.
Co na temat doniesień CNN sądzą naukowcy? Nathalie MacDermott z National Institute for Health Research w King's College London komentuje:
- Z klinicznego punktu widzenia tak naprawdę widzimy tylko te dzieci, które zostały przyjęte do szpitala, więc bardzo trudno jest wiedzieć, co się dzieje w społeczności.
Jednocześnie lekarka i wykładowczyni dodaje:
- Jest możliwe, iż dzieci mogą doświadczać problemów, o których słyszymy u dorosłych, takich jak np. długotrwałe zmęczenie.
Naukowcy o efektach koronawirusa u dzieci
MIS-C
Zespół lekarzy z Teksasu wziął pod lupę dzieci, u których rozwinął się MIS-C - wieloukładowy zespół zapalny (ang. Multisystemic Inflammatory Syndrome). Specjaliści zbadali 662 przypadki z całego świata zgłoszone między 1 stycznia a 25 lipca 2020 roku.
71% dzieci z badanej grupy musiało być hospitalizowane na oddziale intensywnej terapii. U 60% stwierdzono ciężkie zaburzenia krążenia. Wszystkie miały gorączkę, wiele z nich - biegunkę, wymioty, bóle brzucha. 11 młodych pacjentów zmarło.
We krwi większości dzieci stwierdzono przeciwciała anty-SARS-CoV-2 świadczące o przejściu COVID-19. Zazwyczaj choroba przebiegała bezobjawowo, jednak lekarze z Teksasu wiążą jej występowanie z późniejszymi, niekiedy bardzo poważnymi objawami MIS-C.
Czy w związku z tym można stwierdzić związek między MIS-C a koronawirusem? Eksperci są ostrożni w formułowaniu jednoznacznych wniosków, jednak dostrzegają relację między schorzeniami. Przykładowo na stronie Niemieckiego Towarzystwa Infekcjologii Pediatrycznej można przeczytać, że choć ,,do tej pory nie udało się udowodnić bezpośredniego związku przyczynowego” między COVID-19 a MIS-C, to ,,korelacja czasowa, lokalne ogniska choroby, ale także pozytywne wyniki testów na SARS-CoV-2 u niektórych z dzieci są uderzające”.
Choroba Kawasakiego
W maju 2020 w czasopiśmie ,,The Lancet” włoscy lekarze opublikowali artykuł na temat związku między chorobą Kawasakiego a zakażeniem COVID-19 u dzieci. W tekście odnieśli się do dokumentacji ze szpitala w Bergamo. 10 na 19 przypadków choroby Kawasakiego z ostatnich 5 lat zostało zdiagnozowanych między połową lutego a połową kwietnia. Co więcej: wśród tych 10 przypadków u 8 potwierdzono zakażenie koronawirusem. Jeśli chodzi o pozostałą dwójkę pacjentów, lekarze nie wykluczają wyniku fałszywie ujemnego.
Związek koronawirusa i choroby Kawasakiego może być groźny ze względu na dolegliwości, które powoduje to drugie schorzenie. U 25% dzieci z chorobą Kawasakiego rozwijają się również choroby serca. Inne symptomy obejmują m.in. gorączkę, puchnięcie dłoni i stóp, obrzęk spojówek, złuszczanie naskórka na dłoniach czy wysypkę przypominającą odrę.
Konsekwencje COVID-19 u dzieci - badania także w Polsce!
Dotychczasowe obserwacje i badania nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy i na jaką skalę koronawirus wywołuje u dzieci długoterminowe problemy zdrowotne. W tym zakresie planuje się dalsze badania - również w Polsce.
Dyrektor Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi poinformował o planach badań młodszych pacjentów.
- Nawiązaliśmy współpracę z dr. Michałem Chudzikiem, który już od pewnego czasu prowadzi w Łodzi badania osób dorosłych po infekcji COVID-19 pod kątem powikłań chorób serca i naczyń. Chcemy prowadzić podobne u dzieci, które przeszły zakażenie koronawirusem.
W ICZMP specjaliści z różnych dziedzin będą sprawdzać, jak często koronawirus powoduje u dzieci powikłania oraz jakiego rodzaju są to problemy. Miejmy nadzieję, że wyniki tych i innych badań pomogą zminimalizować ryzyko przykrych konsekwencji koronawirusa u najmłodszych pacjentów.
