Pakiet markerów nowotworowych dla kobiet

Markery nowotworowe to specyficzne substancje, najczęściej białka, których stężenie we krwi lub innych płynach ustrojowych może – choć nie musi – wzrastać w przebiegu choroby nowotworowej, ale także – co warto podkreślić – w licznych stanach o podłożu nienowotworowym i o wiele łagodniejszym przebiegu.

Pakiet obejmuje oznaczenie czterech kluczowych markerów oraz podstawowe badania ogólne:

• CA 125. Antygen nowotworowy, który znalazł główne zastosowanie w badaniach monitorujących skuteczność leczenia u pacjentek ze zdiagnozowanym rakiem jajnika.
• CA 15-3. Marker wykorzystywany głównie w monitorowaniu leczenia i przebiegu nowotworu piersi. Podwyższone stężenie obserwuje się również u osób z chorobą nowotworową jelita grubego oraz u osób cierpiących na łagodne choroby wątroby.
• CA 19-9. Antygen, który jest przede wszystkim kojarzony z rakiem trzustki i stanowi najważniejszy marker biochemiczny stosowany w tej chorobie. Jego stężenie może być podwyższone również w innych nowotworach przewodu pokarmowego, m.in. dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego, żołądka czy jelita grubego.
• CEA (antygen karcynoembrionalny). Marker niespecyficzny, którego stężenie może wzrastać w wielu typach nowotworów (głównie jelita grubego, ale też piersi, płuc, żołądka) oraz w stanach zapalnych.
• Morfologia krwi i OB. Badania ogólne, które mogą odzwierciedlać systemową reakcję organizmu na proces chorobowy (np. niedokrwistość, stan zapalny).

Markery nowotworowe znajdujące się w pakiecie znalazły swoje zastosowanie w onkologii, gdzie stanowią cenne narzędzie pomocnicze, wykorzystywane przez lekarzy przede wszystkim do:

• monitorowania skuteczności wdrożonego leczenia onkologicznego,
• wczesnego wykrywania wznowy choroby po zakończonej terapii,
• oceny rokowania i zaawansowania choroby,
• różnicowania zmian o niejasnym charakterze, jako element szerszej diagnostyki.

Decyzja o oznaczeniu markerów nowotworowych powinna być zawsze podejmowana w konsultacji z lekarzem. Badania te mają ściśle określone wskazania kliniczne. Warto je wykonać:

• W celu monitorowania skuteczności leczenia onkologicznego. Systematyczne oznaczanie stężenia markerów pozwala lekarzowi ocenić odpowiedź organizmu na zastosowaną terapię (np. chemioterapię, hormonoterapię).
• W ramach obserwacji po zakończonym leczeniu. Regularne kontrole stężenia markerów są elementem nadzoru onkologicznego, mającym na celu jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnej wznowy choroby.
• W procesie diagnostycznym zmian o nieustalonym charakterze, na przykład w różnicowaniu guzów jajnika, jako badanie pomocnicze do badań obrazowych (USG, TK, MRI) w ocenie ryzyka procesu złośliwego.
• U pacjentek z grup wysokiego, genetycznego ryzyka zachorowania (np. nosicielek mutacji w genach BRCA1/BRCA2), jako jeden z elementów kompleksowego nadzoru specjalistycznego.

Pakiet badań jest przeznaczony dla określonych grup pacjentek, najczęściej w ramach diagnostyki lub opieki specjalistycznej. Wykonuje się go:

• Pacjentkom w trakcie lub po leczeniu onkologicznym, zwłaszcza z powodu raka jajnika, piersi, trzustki lub jelita grubego, ściśle według zaleceń lekarza prowadzącego.
• Kobietom z istotnym, potwierdzonym genetycznie obciążeniem rodzinnym w kierunku nowotworów, które znajdują się pod stałą opieką poradni onkologicznej lub genetycznej.
• Pacjentkom w trakcie pogłębionej diagnostyki ginekologicznej lub gastroenterologicznej, u których lekarz zlecił oznaczenie markerów jako badanie uzupełniające.

Częstotliwość wykonywania badań markerów nowotworowych jest ustalana indywidualnie przez lekarza prowadzącego (onkologa, ginekologa, chirurga).

• W trakcie aktywnego leczenia pojedyncze badania mogą być powtarzane co kilka tygodni lub miesięcy.
• Po zakończeniu leczenia (w fazie obserwacji) kontrole odbywają się co kilka miesięcy, w zależności od typu nowotworu, stopnia zaawansowania i indywidualnego ryzyka wznowy. O częstotliwości i zasadności oznaczanych parametrów decyduje lekarz prowadzący.

Przygotowanie do badania jest standardowe, jednak należy zwrócić uwagę na kilka aspektów.

• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Nie musisz być na czczo. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej", czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Na 30 minut przed badaniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Należy pamiętać, że stężenie markera CA 125 może fizjologicznie wzrastać w trakcie miesiączki. Jeśli to możliwe i nie koliduje to z pilnością zlecenia lekarskiego, zaleca się wykonanie badania po miesiączce.
• Przed badaniem należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz w stanie wolnym od infekcji/choroby.
• Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach oraz o ewentualnej ciąży.

Podwyższone stężenie markerów nowotworowych może być spowodowane przez wiele czynników niezwiązanych z chorobą nowotworową.

• Stany nienowotworowe:
• • •
    dla CA 125 to endometrioza, mięśniaki macicy, stany zapalne narządów miednicy mniejszej, ciąża, miesiączka, marskość wątroby.
  • •
    dla CA 15-3 są to łagodne choroby piersi, stany zapalne, choroby autoimmunologiczne, choroby wątroby.
  • •
    dla CA 19-9 jest to zapalenie trzustki, zapalenie dróg żółciowych, kamica żółciowa, marskość wątroby.
  • •
    dla CEA to stany zapalne jelit, trzustki, wątroby; choroba wrzodowa, polipy jelita grubego.
  • •
    dla OB są to wszelkie stany zapalne, infekcje, choroby autoimmunologiczne.
• Inne czynniki to palenie papierosów (może istotnie podwyższać stężenie CEA), wiek oraz stan infekcji/choroby.

• Podwyższone stężenie CA 125, po wykluczeniu przyczyn nienowotworowych, wymaga pilnej dalszej diagnostyki ginekologicznej, gdyż jest kojarzone z wysokim ryzykiem raka jajnika.
• CA 15-3 to marker o największym znaczeniu w monitorowaniu leczenia raka piersi. Wzrost jego stężenia w trakcie lub po terapii może być pierwszym sygnałem progresji lub wznowy choroby.
• Podwyższone wartości CA 19-9, zwłaszcza bardzo wysokie, wymagają pogłębionej diagnostyki w kierunku nowotworów trzustki i dróg żółciowych.
• Ze względu na niską specyficzność, podwyższone stężenie CEA wymaga szerokiej diagnostyki różnicowej, z uwzględnieniem nowotworów jelita grubego oraz licznych stanów zapalnych.
• Nieprawidłowości w morfologii, takie jak podejrzenie niedokrwistości czy znacznie podwyższone OB, są niespecyficznym sygnałem, który może towarzyszyć zarówno niedoborom (żelazo, witamina B12 i kwas foliowy) chorobom zapalnym, jak i procesom o podłożu nowotworowym, i zawsze wymagają pogłębienia diagnostyki i wyjaśnienia przyczyny.

Twój wynik to nie tylko cyfry w tabeli. To sygnały, które mówią o kondycji Twojego organizmu.

Aby nie zostawiać Cię z samymi liczbami, w uPacjenta przygotowaliśmy dla Ciebie lekarską interpretację wyników badań – spersonalizowany raport, który tłumaczy, co oznaczają poszczególne parametry i jakie mogą być ich konsekwencje dla Twojego zdrowia.

Jak to działa?

• Wyniki badań trafiają bezpośrednio do Twojego panelu uPacjenta.
• Wypełniasz krótką ankietę zdrowotną online – kilka pytań o choroby, przyjmowane leki, objawy, czynniki ryzyka i inne dane potrzebne do interpretacji wyników.

Kwestionariusz jest dynamiczny, co oznacza, że każde kolejne pytanie jest dobierane na podstawie Twoich wcześniejszych odpowiedzi. Dzięki temu dokładnie odzwierciedla Twój unikalny profil zdrowotny.

• Po ukończeniu ankiety otrzymujesz raport zdrowia AI – zrozumiałe i przejrzyste podsumowanie wyników z wyjaśnieniami odchyleń oraz praktycznymi, medycznie uzasadnionymi sugestiami badań uzupełniających, które pomogą Ci w kolejnych krokach.

Nad opisami wyników pracują lekarze, a Ty dodatkowo masz możliwość zadawania pytań uzupełniających, dotyczących swojego raportu.