Potas w organizmie i diecie. Jak leczyć niedobór i nadmiar?
Dieta

Potas w organizmie i diecie. Jak leczyć niedobór i nadmiar?

Jaka jest rola potasu w organizmie i jego związek z chorobami nerek lub serca? Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak objawia się niedobór, a jak nadmiar potasu we krwi. Poznaj źródła potasu w diecie oraz zalecenia stosowania potasu jako leku czy suplementu.

Potas w organizmie

Potas to jeden z elektrolitów, czyli pierwiastków wspomagających przewodnictwo nerwowe. Odgrywa ważną rolę w regulacji skurczu mięśni, w tym serca, odpowiada też za równowagę wodną organizmu oraz ciśnienie osmotyczne. Potas działa również antagonistycznie do wapnia (zwiększa przepuszczalność błon komórkowych) oraz sodu (spożycie sodu, czyli de facto soli, podwyższa ciśnienie krwi, podczas gdy potas je obniża). Pełni ważną funkcję w metabolizmie węglowodanów.

Potas w ciąży jest ważny ze względów utrzymania odpowiedniego ciśnienia krwi. Kiedy dochodzi do nadciśnienia w ciąży, może dojść do niedotlenienia płodu, zaburzeń rozwoju lub przedwczesnego porodu. Potas pomaga obniżyć ciśnienie i tym samym ogranicza ryzyko wymienionych powikłań.

Niedobór potasu (hipokaliemia)

Niedobór potasu może objawiać się:

  • ogólnym osłabieniem,
  • zaparciami,
  • skurczami mięśni,
  • kołataniem serca,
  • arytmią serca,
  • zaburzeniami czucia,
  • spadkiem ciśnienia tętniczego,
  • częstomoczem.

Jakie są przyczyny „uciekającego” potasu?

Do niedoboru potasu dochodzi najczęściej w przypadkach utraty potasu wraz z moczem lub przez przewód pokarmowy. Czasami jest to spowodowane stosowaniem niektórych leków, np. diuretyków, w innych przypadkach może wiązać się to z chorobami takimi jak: zaburzenia pracy tarczycy lub nerek, przetoki jelitowe czy gruczolaki jelita grubego. Innym razem może do niego dojść w wyniku wymiotów lub biegunek, a nawet poprzez nadużywanie środków przeczyszczających.

Jak uzupełnić szybko potas?

Jeśli niedobór potasu nie jest poważny, wystarczy włączyć do swoich posiłków produkty bogate w potas – ich listę znajdziesz poniżej.

W bardziej poważnych przypadkach należy wprowadzić suplementację – jej częstotliwość i siłę ustali lekarz. Pod żadnym pozorem nie działaj na własną rękę, szczególnie jeżeli:

  • przyjmujesz niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli m.in. popularny ibuprofen, naproksen lub aspiryna – wchodzą one w interakcję z potasem i mogą prowadzić do tak silnego podwyższenia poziomu tego pierwiastka, że może dojść do uszkodzenia nerek, paraliżu lub zaburzenia pracy serca;
  • bierzesz leki na niewydolność serca, nadciśnienie, cukrzycę – często to tzw. leki oszczędzające potas, które zapobiegają niedoborom tego pierwiastka, dlatego samodzielne wdrożenie takich suplementów może doprowadzić do hiperkaliemii;
  • chorujesz na nerki.
Badania składników mineralnych u Ciebie z uPacjenta- dlaczego warto?
97%poleca uPacjenta innym
12 minutśredni czas trwania wizyty
250 000pacjentów miesięcznie
Badanie bez skierowania

Nadmiar potasu (hiperkaliemia)

Objawy nadmiaru potasu to:

  • ogólne osłabienie,
  • osłabienie mięśni lub ich porażenie,
  • duszność,
  • szybka męczliwość,
  • wolne tętno,
  • mrowienie,
  • dezorientacja.

W ekstremalnych przypadkach wysoki potas może spowodować zatrzymanie pracy serca.

Jakie są przyczyny wysokiego poziomu potasu?

Możliwe przyczyny nadmiaru potasu to:

  1. Niewystarczające wydalanie potasu przez nerki wraz z moczem, co może wiązać się z uszkodzeniem nerek lub ich chorobami, bądź niedoczynnością nadnerczy.
  2. Stosowanie leków ograniczających wydalanie potasu: inhibitorów konwertazy angiotensyny (np. enalapryl, kaptopryl, lizynopryl, trandolapryl, chinapryl), blokerów receptora angiotensynowego (np. losartan, walsartan, telmisartan, irbesartan, kardesartan), diuretyków oszczędzających potas (spironolakton, eplerenon, amiloryd), niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. diklofenak, naproksen, ibuprofen, piroksykam), leków immunosupresyjnych (cyklosporyna, takrolimus) oraz leków przeciwdrobnoustrojowych (sulfametoksazol+trimetoprim, ketokonazol).
  3. Przedawkowanie potasu, czyli nadmierna suplementacja.
  4. Nowotwory, np. białaczka.
  5. Kwasica cukrzycowa z niedoboru insuliny lub kwasica metaboliczna.
Sentence-alert card icon
W przypadku wystąpienia objawów hiperkaliemii u pacjentów chorujących na wyżej wymienione dolegliwości lub stosujących wymienione leki należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza POZ bądź na SOR w celu oznaczenia stężenia elektrolitów we krwi.

Jak oczyścić organizm z potasu?

Aby pozbyć się nadmiaru potasu z organizmu, ważne jest ustalenie przyczyny: czy wynika to z nieodpowiednio dobranych leków lub suplementacji, czy też stoi za tym coś poważniejszego, np. uszkodzenie nerek lub nowotwór. Jak obniżyć poziom potasu? W niektórych (lekkich) przypadkach lekarz może zlecić stosowanie leków moczopędnych. Pomóc może również odpowiednia dieta, ograniczająca podaż tego pierwiastka. W cięższych przypadkach konieczne jest leczenie szpitalne.

Czego nie jeść przy wysokim poziomie potasu?

Unikaj produktów bogatych w potas, wymienionych niżej. Ponadto ogranicz picie soków owocowych i warzywnych. Obieraj owoce i warzywa przed spożyciem, aby zmniejszyć ilość potasu zawartego w skórce. Zrezygnuj z suplementów diety zawierających potas. Niestety nie istnieje droga na skróty i trudno wymienić produkty, które wypłukują potas z organizmu.

Sentence-positive card icon
Gotowanie zmniejsza poziom potasu w niektórych produktach, np. ziemniakach czy szpinaku.
Sentence-neutral card icon
Nadmiar potasu a kawa Kawa jest uznawana za napój zawierający mało potasu (116 mg na filiżankę). Uznaje się, że maksymalnie 3 filiżanki kawy dziennie są bezpieczne dla zdrowia i nie powoduje ubytku potasu z organizmu.

Jaka jest norma potasu we krwi?

Poziom potasu we krwi powinien mieścić się w przedziale 3,5 – 5,0 mmol/l. Zarówno nadmiar, jak i niedobór potasu stwierdza się na podstawie badań krwi.

Zadbaj o siebie uSiebie. Badania krwi w domu

Package preview image
Choroby tarczycy
269,00 zł
Pakiet badań na tarczycę (rozszerzony)
anty-TG anty-TPO

Rozpoczynasz diagnostykę w kierunku chorób tarczycy? A może chcesz po prostu skontrolować ten obszar zdrowia? Wykonaj Pakiet Badań Krwi na Tarczycę w swoim domu, a wyniki skonsultuj ze specjalistą medycznym. Zyskaj wgląd w swój organizm oraz otrzymaj wskazówki, jak poprawić swoje samopoczucie dzięki konsultacji w pakiecie– wszystko w ramach jednego pakietu badań.

Package preview image
Zdrowie ogólne
929,00 zł
Pakiet kompleksowych badań stanu zdrowia
anty-TG anty-TPO

Czy za pomocą jednego pobrania krwi można zbadać wszystko? Tak, z Pakietem Kompleksowych Badań Stanu Zdrowia jest to jak najbardziej możliwe! Pakiet pozwala oznaczyć aż 32 parametry krwi, dzięki czemu identyfikuje ewentualne niedobory, zaburzenia hormonalne, choroby układu krążenia i wiele innych dolegliwości. Kompleksowy przegląd zdrowia wykonasz bez wchodzenia z domu - a wyniki skonsultujesz online!

Package preview image
Zdrowie ogólne
209,00 zł
Pakiet badań dla każdego (podstawowy)
ALT, ALAT (aminotransferaza alaninowa)

Pakiet pozwala na dokonanie ogólnej oceny stanu organizmu, wykrycie stanu zapalnego i wskazanie narządów wymagających dalszej, pogłębionej diagnostyki. Badania pozwalają zidentyfikować infekcje, niedobory wybranych składników czy zaburzenia wchłaniania. W cenie: zestaw badań + możliwość konsultacji wyników

Źródła potasu

Dobra wiadomość jest taka, że potas znajduje się w przeważającej liczbie produktów żywnościowych! W czym jest najwięcej potasu? W suszonych owocach, orzechach, nasionach, kakao i czekoladzie, a także warzywach i owocach, np. ziemniakach. Jednym z najbardziej bogatych w potas owoców jest banan, a także pomidory, szpinak, pomarańcze, figi i awokado. Sprawdź tabelę niżej i zobacz, w czym jest potas i co jeść, jeśli masz wysoki poziom potasu.

Sentence-neutral card icon
Dzienne zapotrzebowanie na potas nie zostało ściśle określone. Autorzy Norm Żywienia dla Populacji Polski wyjaśniają, że nie istnieją biomarkery stanu odżywienia potasem, które umożliwiłyby określenie dokładnego dobowego zapotrzebowania na ten pierwiastek. Istnieją za to normy definiujące wystarczające spożycie dla osób od 16 roku życia, wykluczając kobiety w okresie karmienia. Wynoszą one 3500 mg/dobę.
Produkty bogate w potas tabela (na podstawie Medycyny Praktycznej)

Produkt

Zawartość potasu (mg/100g)

kakao

1927

suszone morele

1666

suche nasiona białej fasoli

1188

koncentrat pomidorowy 30%

1072

pestki dyni

810

orzechy archaidowe

720

natka pietruszki

695

czekolada mleczna

607

czekolada gorzka

581

orzechy włoskie

581

kasza gryczana

443

ziemniaki

443

brokuły

385

mięso z piersi kurczaka

385

pieczeń wołowa

375

polędwica sopocka

374

świeży dorsz

356

burak

348

schab wieprzowy

343

banan

395

keczup

335

seler

320

Leki uzupełniające potas

Potas w formie leku stosuje się:

  • w przypadku niedoboru potasu,
  • po przedawkowaniu glikozydów naparstnicy.

Czasami też potas podaje się w celach profilaktycznych wraz z glikozydami naparstnicy, kortykosteroidami, lekami moczopędnymi.

Kiedy brać potas: rano czy wieczorem?

Sentence-neutral card icon
Nie ssij, gryź ani nie żuj tabletki z potasem. Prawidłowe podanie leku to jego połknięcie i popicie niewielką ilością wody. W przeciwnym wypadku może spowodować to podrażnienie błon śluzowych jamy ustnej lub uwolnienie zbyt dużej ilości potasu na raz w organizmie.

Przeciwwskazania do stosowania potasu w formie leków

Nie zaleca się podawania potasu w przypadkach:

  • hiperkaliemii,
  • ostrej i przewlekłej niewydolności nerek,
  • niewydolności kory nadnerczy,
  • stosowania leków moczopędnych oszczędzających potas,
  • owrzodzenia żołądka lub jelit.

Środki ostrożności podczas leczenia potasem

Pamiętaj, aby w trakcie leczenia regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza, badać poziom potasu we krwi. Specjalista może także zlecić wykonanie badania EKG.

Przedawkowanie potasu

Pamiętaj, że potas, jak każdy inny lek, można przedawkować! Kiedy poziom potasu we krwi przekroczy 7,5 mmol/l i dojdzie do ciężkiej hiperkaliemii, konieczna jest hospitalizacja, a pacjent może wymagać nawet hemodializy.

Potas to ważny pierwiastek wspomagający podstawowe funkcje życiowe. Jednak jego samodzielna suplementacja może przynieść więcej szkody niż pożytku, dlatego preparaty z potasem stosuj wyłącznie po konsultacji ze specjalistą.

Natalia Kryger
Autor
Natalia Kryger

Propagatorka zdrowego stylu życia oraz uprawiania sportu. Wolne chwile spędza na sali treningowej, ćwicząc akrobatykę powietrzną. Interesuje się psychologią oraz fizjologią człowieka. Autorka tekstów o tematyce medycznej, well-beingowej oraz lifestyle’owej.

Pokaż więcej

Karolina Wojtkowska
Weryfikacja merytoryczna
mgr Karolina Wojtkowska

Dietetyk kliniczny, ze specjalizacją z psychodietetyki. W swojej pracy łączy wiedzę kliniczną i psychologiczną. Głównym obszarem zainteresowań są zaburzenia odżywiania, w tym także zmiana błędnych przekonań na temat odżywiania i towarzyszących schematów poznawczych. Na co dzień pomaga osobom w wyjściu z błędnego koła odchudzania, poprzez zrozumienie działań, które ów cykl napędzają.

Pokaż więcej

our-process-widget-default-icon
Zdrowie zaczyna się uCiebie
  • Zaplanuj badania

    Dobierz badania w katalogu badań uPacjenta.

  • Zbadaj się u Siebie

    Kiedy Ci wygodnie, wtedy gdy tego potrzebujesz.

  • Skonsultuj wyniki online

    Porozmawiaj ze specjalistą medycznym uPacjenta.

  • Ciesz się lepszym zdrowiem

    Zastosuj porady eksperta i obserwuj poprawę samopoczucia.