Celiakia – jak się objawia?
Choroby

Celiakia – jak się objawia?

Celiakia to choroba o podłożu autoimmunologicznym, która charakteryzuje się niepożądaną reakcją na gluten. Ma podłoże genetyczne, ale jej pierwsze objawy mogą pojawić nawet w wieku dorosłym. Ponad 70% przypadków celiakii wykrywa się u osób, które ukończyły 20 r. ż. Od wystąpienia pierwszych symptomów do postawienia diagnozy mija niekiedy 10 lat! Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jakie są objawy celiakii, jak ją zdiagnozować i jak wygląda leczenie.

Co to jest celiakia?

Celiakia to choroba trzewna o podłożu autoimmunologicznym. Charakteryzuje się trwającą całe życie nietolerancją glutenu, czyli białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie i jęczmieniu). W celiakii gluten prowadzi do zaniku kosmków jelitowych, czyli wypustek błony śluzowej odpowiedzialnych za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co powoduje szereg objawów.

Współczesna nauka i postęp badań pozwolił nam zrozumieć, że celiakia nie jest tylko chorobą jelit, a całego ustroju. Zachorowanie na celiakię jest więc wynikiem współdziałania czynników genetycznych, immunologicznych (związanych z czynnością układu odpornościowego) i środowiskowych (zewnętrznych).

O wpływie genetyki na rozwój choroby świadczy fakt, że w trzech czwartych przypadków celiakia dotyczy obojga bliźniąt jednojajowych (czyli identycznych pod względem genetycznym), a zachorowania występują zwykle u osób mających określone antygeny zgodności tkankowej ściśle związane z czynnością układu odpornościowego.

Ponadto niektóre choroby współistniejące zwiększają ryzyko zachorowania na celiakię. Zaobserwowano, że celiakia częściej występuje u osób z:

  • cukrzycą typu I,
  • chorobami autoimmunologicznymi,
  • zespołem Downa,
  • zespołem Turnera,
  • zespołem Williamsa.
celiakia objawy, kosmki jelitowe

Objawy celiakii

Objawy celiaki pełnoobjawowej:

  • bóle brzucha;
  • uciążliwe wzdęcia brzucha na skutek ciągłego gromadzenia się gazów w jelitach;
  • przewlekłe biegunki tłuszczowe lub wodniste;
  • zgaga;
  • wymioty;
  • utrata masy ciała;
  • zaburzenia rozwoju u dzieci, w tym brak przyrostu masy ciała;
  • nawracające afty jamy ustnej;
  • wysypka;
  • zmęczenie;
  • mrowienie i drętwienie stóp i dłoni;
  • depresja;
  • anemia z niedoboru żelaza lub witaminy B12; 
  • osteoporoza.

Objawy celiakii skąpoobjawowej:

  • afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej,
  • niedorozwój szkliwa zębowego,
  • ciągłe zmęczenie,
  • niewyjaśniona niedokrwistość z niedoboru żelaza,
  • podwyższony poziom cholesterolu,
  • zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa, ataksja, padaczka),
  • uporczywe bóle głowy,
  • depresja,
  • wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe,
  • problemy ze skórą,
  • problemy z zajściem w ciążę,
  • spadek libido,
  • współistniejące choroby autoimmunologiczne.

Klasyczna postać choroby trzewnej z objawami ze strony przewodu pokarmowego występuje u małych dzieci, kobiet w ciąży i osób starszych. Celiakia u dorosłych przyjmuje głównie postać skąpoobjawową, w której na pierwszy plan wysuwają się objawy pozajelitowe. Wyróżnia się także postać niemą choroby, bez objawów klinicznych, ale z obecnością przeciwciał i zanikiem kosmków jelitowych, oraz tzw. postać latentną (także bezobjawową), z typowymi przeciwciałami, prawidłową błoną śluzową i ryzykiem wystąpienia dolegliwości wywołanych dietą zawierającą gluten.

Pełnoobjawowa celiakia, choć jest stosunkowo łatwa do zdiagnozowania, często mylona jest z alergią pokarmową, reakcją na stres bądź zespołem jelita drażliwego. Występuje rzadziej niż postać niema (u ok. 10% wszystkich chorych).

Celiakia ukryta (latentna, utajona)  występuje wówczas, gdy we krwi osób z prawidłowym obrazem jelita stwierdzono obecność charakterystycznych przeciwciał. U osób tych można spodziewać się zaniku kosmków w przyszłości i pełnego rozwoju choroby.

Diagnostyka celiakii – jakie badania wykonać?

Jeszcze do niedawna jedynym sposobem diagnostyki celiakii była biopsja jelita cienkiego, czyli pobranie jego wycinka podczas gastroskopii lub kolonoskopii. Biopsja jest badaniem inwazyjnym, niezbyt przyjemnym i dla wielu osób – stresującym. Obecnie rozpoznanie celiakii rozpoczyna się od badań z krwi na celiakię — testów serologicznych, ale również genetycznych — szczególnie przydatne są u osób, które wykluczyły gluten ze swojej diety. Ujemny wynik badania pozwala z 99% prawdopodobieństwem wykluczyć celiakię!

Image
Image mobile

Badania na celiakię

Podejrzewa się u Ciebie celiakię albo w Twojej rodzinie występowały nietolerancje pokarmowe? Wykonaj badania na celiakię i dowiedz się, czy choroba dotyczy Ciebie. Test na celiakię możesz wykonać bez wychodzenia z domu. Zamów pobranie krwi w domu i dowiedz się, czy cierpisz na nietolerancję glutenu.

Leczenie celiakii

Leczenie celiakii polega na przestrzeganiu diety bezglutenowej. W praktyce oznacza to, że zabronione jest spożywanie produktów zawierających pszenicę, żyto, jęczmień, owies, a także pszenżyto i orkisz. Niezbędne jest uzupełnienie brakujących witamin i soli mineralnych, ale podstawowe znaczenie ma dieta polegająca na wykluczeniu wszystkich produktów zawierających gluten: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa.

Dieta obejmuje zarówno pokarmy naturalnie pozbawione glutenu, jak i produkty spożywcze, w których zawartość glutenu jest mniejsza niż 20 mg w 1000 g produktu. Są one oznakowane symbolem przekreślonego kłosa.

Produkty naturalnie bezglutenowe to m.in. kukurydza, ryż, gryka, proso, soja, mąka ziemniaczana, a także orzechy, ryby, jaja, cukier, miód, kawa ziarnista, herbata oraz napoje alkoholowe z wyjątkiem piwa i whisky słodowej. Do przemysłowych produktów bezglutenowych należy bezglutenowa skrobia pszenna i mąka bezglutenowa.

Produkty bezglutenowe - DOZWOLONE

Produkty zawierające gluten - kategorycznie zabronione w celiakii

mięso, ryby, owoce morza, wędliny oznaczone jako bezglutenowe; jaja, mleko i przetwory mleczne; świeże i mrożone owoce i warzywa; orzechy, nasiona chia, nasiona lnu, nasiona słonecznika, sezam, migdały, pestki dyni; rośliny strączkowe np. soja, ciecierzyca, soczewica, groch, fasola; tłuszcze roślinne i odzwierzęce (oleje, masło), zboża naturalnie bezglutenowe: ryż, kukurydza, gryka, proso, amarantus, quinoa, teff, sorgo, płatki ryżowe, płatki gryczane, płatki jaglane, tapioka, owies oznaczony jako bezglutenowy; kawa i herbata; cukier i miód; alkohol z wyjątkiem piwa i whisky słodowej.

Zboża: pszenica, żyto, jęczmień, owies i wszystkie ich przetwory: mąki, płatki i produkty je zawierające; Wędliny i pasztety – jeśli zawierają zbożowe dodatki; Napoje, desery i jogurty zawierające zbożowe dodatki; Smażone lub panierowane warzywa; Ciasta i ciasteczka; Kawa zbożowa; Kakao; Sos sojowy; Prażona cebulka; Produkty spożywcze typu instant; Proszek do pieczenia.

Powikłania, czyli do czego może prowadzić nieleczona celiakia?

Jeśli zdiagnozowano u Ciebie celiakię, musisz ściśle trzymać się diety bezglutenowej. Nawet niewielkie odchylenia mogą prowadzić do wielu powikłań, takich jak:

Nowotworów – osoby z celiakią częściej chorują na nowotwory przewodu pokarmowego oraz chłoniaka nie-Hodgkina.

Celiakia a zespół jelita drażliwego (IBS)

Objawy ze strony układu pokarmowego występujące w celiakii są bardzo podobne do symptomów w zespole jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrom, IBS). Jednak przy nietolerancji glutenu często występują również objawy związane z innymi narządami i układami, co rzadko ma miejsce przy IBS. Celiakia jest genetyczną chorobą autoimmunologiczną, a zespół jelita drażliwego przewlekłą, nawracającą (często trwającą całe życie) chorobą. Ponadto w celiaki dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, a w IBS nie.

Jak zatem najprościej odróżnić celiakię od zespołu jelita drażliwego?

Wykonując odpowiednie testy serologiczne z krwi w kierunku celiakii. Jeśli jesteś na diecie bezglutenowej, warto na wstępie wykonać badania genetyczne. Negatywny wynik w 100% będzie wykluczał chorobę, natomiast wynik dodatni będzie informował o predyspozycji do rozwinięcia się celiakii, niekoniecznie o aktywnej chorobie, dlatego niezbędna będzie dalsza diagnostyka.

Różnice pomiędzy celiakią a zespołem jelita drażliwego

.

Celiakia

Zespół jelita drażliwego

Objawy

Ze strony układu pokarmowego oraz wielu innych narządów i układów.

Głównie ze strony układu pokarmowego. Dominuje ból brzucha, biegunki lub zaparcia.

Przyczyny

Choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym.

Nie do końca poznane. Ogromną rolę odgrywa tu stres.

Zanik kosmków jelitowych

Tak

Nie

Diagnostyka

Testy z krwi na nietolerancje pokarmowe jako badanie różnicujące oba schorzenia.

Testy serologiczne z krwi jako badanie różnicujące oba schorzenia.

Leczenie

Dieta bezglutenowa.

Wielotorowe m.in. wsparcie psychologiczne, dieta bogata w błonnik, stosowanie probiotyków, aktywność fizyczna.

Przesuń w bok aby zobaczyć więcej informacji

Celiakia jest poważną chorobą autoimmunologiczną, która występuje u osób predysponowanych genetycznie, gdzie spożycie nawet niewielkiej ilości glutenu prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego, powodującym zanik kosmków jelitowych i problemy z wchłanianiem składników pokarmowych (zespół złego wchłaniania). Jeśli podejrzewasz u siebie celiakię, a w dodatku wykluczyłeś/-aś produkty zawierające gluten, wykonaj badanie dostępne w Pakiecie na Nietolerancje Pokarmowe, które pozwoli na wstępną weryfikację w kierunku obecności choroby.

Pakiet badań na nietolerancje pokarmowe - badanie genetyczne
Pakiet badań na nietolerancje pokarmowe - badanie genetyczne

Pakiet badań na nietolerancje pokarmowe - badanie genetyczne

Czy cierpisz na nietolerancje pokarmowe? Wykonaj badania genetyczne bez wychodzenia z domu! W cenie: zestaw badań + możliwość konsultacji wyników

Bio photo
Autor wpisu
mgr inż. Agnieszka Konieczna

Absolwentka biotechnologii na Politechnice Wrocławskiej i studiów podyplomowych z content marketingu na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. Interesuje ją wszystko, co związane ze zdrowym stylem życia i psychologią. Autorka tekstów o tematyce medycznej i well-beingowej.

Pokaż więcej

Karolina Karabin, dr n. med.
Konsultacja merytoryczna
dr n. med. Karolina Karabin

Biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, szkoleniowec. Jej pasją jest dietetyka i tematy związane ze zdrowiem przewodu pokarmowego. Szczególnie interesuje ją wpływ szeroko pojętego współczesnego stylu życia na procesy molekularne zachodzące w organizmie i długowieczność.

Pokaż więcej

our-process-widget-default-icon
Zdrowie zaczyna się uCiebie
  • Zaplanuj badania

    Dobierz badania w katalogu badań uPacjenta.

  • Zbadaj się u Siebie

    Kiedy Ci wygodnie, wtedy gdy tego potrzebujesz.

  • Skonsultuj wyniki online

    Porozmawiaj ze specjalistą medycznym uPacjenta.

  • Ciesz się lepszym zdrowiem

    Zastosuj porady eksperta i obserwuj poprawę samopoczucia.