Pakiet markerów nowotworowych dla mężczyzn

Markery nowotworowe to specyficzne substancje, najczęściej białka, których stężenie we krwi lub innych płynach ustrojowych może – choć nie musi – wzrastać w przebiegu choroby nowotworowej, ale także – co warto podkreślić – w licznych stanach o podłożu nienowotworowym i o wiele łagodniejszym przebiegu.

Pakiet obejmuje oznaczenie czterech markerów nowotworowych oraz podstawowe badania ogólne:

• PSA całkowity (swoisty antygen sterczowy). To kluczowy marker w profilaktyce i diagnostyce chorób gruczołu krokowego (prostaty). Jego podwyższone stężenie może być sygnałem alarmowym w kierunku raka prostaty, ale również łagodnego przerostu czy zapalenia stercza. Jego stężenie wzrasta również przy urazie mechanicznym prostaty czy stymulacji tego gruczołu.
• AFP (alfa-fetoproteina). Wykorzystywana w diagnostyce choroby nowotworowej wątroby oraz pewnych typach złośliwych nowotworów jąder i jajników (tzw. raki embrionalne), w chłoniakach, raku nerki, płuca i żołądka. Stężenie AFP może również rosnąć w niektórych nienowotworowych chorobach wątroby, jak marskość, ostre wirusowe zapalenie wątroby i przewlekłe aktywne zapalenie wątroby.
• CEA (antygen karcynoembrionalny). Marker niespecyficzny, którego stężenie może wzrastać w wielu typach nowotworów, najczęściej jelita grubego, ale także płuc, żołądka czy trzustki. Podniesione wartości CEA towarzyszą również łagodnym chorobom wątroby, między innymi marskości i zapaleniu wirusowemu.
• CA 19-9. Antygen stosowany w procesie diagnostyki głównie nowotworu trzustki i przewodów żółciowych. Jego wzrost może być również obserwowany przy łagodnych chorobach narządów układu pokarmowego, jak marskość wątroby, zapalenie trzustki, czy wirusowe zapalenie wątroby.
• Morfologia krwi i OB. Badania ogólne, w których nieprawidłowości (np. niedokrwistość, podwyższone OB) mogą być niespecyficznym sygnałem choroby przewlekłej czy choroby o podłożu zapalnym.

Markery nowotworowe znajdujące się w pakiecie znalazły swoje zastosowanie w onkologii, gdzie stanowią cenne narzędzie pomocnicze, wykorzystywane przez lekarzy przede wszystkim do:

• profilaktyki i wczesnego wykrywania niektórych nowotworów (przede wszystkim PSA w kierunku raka prostaty),
• monitorowania skuteczności leczenia onkologicznego,
• wczesnego wykrywania wznowy po zakończonej terapii,
• wspomagania diagnostyki różnicowej i oceny rokowania.

Decyzja o oznaczeniu markerów nowotworowych powinna być wykonywana najlepiej po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Badania te wykonuje się w określonych sytuacjach klinicznych:

• W ramach regularnej profilaktyki raka prostaty u mężczyzn już po 40. roku życia (badanie PSA całkowitego).
• W przypadku występowania niepokojących objawów, takich jak problemy z oddawaniem moczu, ból w podbrzuszu, niezamierzona utrata masy ciała, zmiany w rytmie wypróżnień, jako badanie pomocnicze w diagnostyce.
• Na zlecenie lekarza, w celu monitorowania skuteczności leczenia onkologicznego i wczesnego wykrywania ewentualnej progresji choroby.
• Po zakończonym leczeniu, jako element kontroli onkologicznej i nadzoru nad ewentualną wznową procesu nowotworowego.
• W diagnostyce zmian o niejasnym charakterze, np. guzów jądra czy ogniskowych zmian w wątrobie.

Pakiet jest przeznaczony dla mężczyzn w ramach profilaktyki nowotworu prostaty oraz pacjentów w trakcie diagnostyki lub leczenia i nadzoru onkologicznego. Wykonuje się go:

• Mężczyznom po 50. roku życia, w ramach corocznej, świadomej profilaktyki onkologicznej (przede wszystkim kontrola PSA).
• Mężczyznom już po 40. roku życia z grupy podwyższonego ryzyka, np. z rodzinnym wywiadem w kierunku raka prostaty, jelita grubego lub innych nowotworów.
• Pacjentom w trakcie lub po leczeniu onkologicznym raka prostaty, jądra, wątroby, jelita grubego czy trzustki, ściśle według zaleceń lekarza prowadzącego.
• Pacjentom w procesie diagnostycznym z powodu niepokojących objawów, u których lekarz zlecił pakiet jako badanie uzupełniające do badań obrazowych.

Częstotliwość badań jest uzależniona od wieku, grupy ryzyka i sytuacji klinicznej.

• U mężczyzn po 40.-50. roku życia profilaktyczne badanie PSA zaleca się wykonywanie badania raz w roku lub zgodnie z indywidualnymi zaleceniami urologa.
• W monitorowaniu leczenia i obserwacji po terapii częstotliwość badań jest zawsze ustalana indywidualnie przez lekarza prowadzącego (onkologa, urologa). Kontrole mogą odbywać się co kilka tygodni lub miesięcy.

Prawidłowe przygotowanie jest istotne, zwłaszcza w przypadku badania PSA.

• Na 2-3 dni przed badaniem PSA zaleca się zachowanie wstrzemięźliwości płciowej. W tym czasie należy również unikać intensywnego wysiłku fizycznego, długotrwałej jazdy na rowerze, a także badania prostaty per rectum i masażu tego gruczołu. Wszystkie te czynności mogą fałszywie zawyżyć wynik PSA.
• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Nie musisz być na czczo. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej", czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Na 30 minut przed badaniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach.

Na stężenie markerów nowotworowych może wpływać wiele czynników niezwiązanych z chorobą nowotworową.

• Stany nienowotworowe:
• • •
    Dla PSA jest to łagodny przerost prostaty, zapalenie prostaty, infekcje dróg moczowych, ejakulacja, badanie per rectum, jazda na rowerze.
  • •
    Dla AFP to ostre i przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby.
  • •
    Dla CEA to palenie papierosów (jest istotną przyczyną podwyższonego stężenia), stany zapalne jelit, choroby wątroby, zapalenie trzustki.
  • •
    Dla CA 19-9 to zapalenie trzustki, zapalenie i kamica dróg żółciowych.
  • •
    Dla OB to wszelkie stany zapalne, infekcje, choroby autoimmunologiczne.
• Inne czynniki to wiek oraz stan infekcji/choroby.

• Podwyższony wynik PSA całkowitego jest bezwzględnym wskazaniem do konsultacji urologicznej. Może on wskazywać na łagodny przerost stercza lub stan zapalny, ale jest również najważniejszym sygnałem alarmowym w kierunku raka prostaty.
• Znacząco podwyższone stężenie AFP u mężczyzny wymaga pilnej diagnostyki obrazowej w kierunku raka wątrobowokomórkowego lub nowotworów zarodkowych (w tym raka jądra).
• Podwyższone wartości markerów CEA i CA 19-9, po wykluczeniu przyczyn zapalnych, mogą sugerować obecność nowotworów przewodu pokarmowego (jelita grubego, trzustki) i wymagają dalszej diagnostyki.
• Nieprawidłowości w morfologii i OB, takie jak podejrzenie niedokrwistości czy znacznie podwyższone OB, są niespecyficznym sygnałem, który może towarzyszyć zarówno niedoborom (żelazo, witamina B12 i kwas foliowy) chorobom zapalnym, jak i procesom o podłożu nowotworowym, i zawsze wymagają pogłębienia diagnostyki i wyjaśnienia przyczyny.

Twój wynik to nie tylko cyfry w tabeli. To sygnały, które mówią o kondycji Twojego organizmu.

Aby nie zostawiać Cię z samymi liczbami, w uPacjenta przygotowaliśmy dla Ciebie lekarską interpretację wyników badań – spersonalizowany raport, który tłumaczy, co oznaczają poszczególne parametry i jakie mogą być ich konsekwencje dla Twojego zdrowia.

Jak to działa?

• Wyniki badań trafiają bezpośrednio do Twojego panelu uPacjenta.
• Wypełniasz krótką ankietę zdrowotną online – kilka pytań o choroby, przyjmowane leki, objawy, czynniki ryzyka i inne dane potrzebne do interpretacji wyników.

Kwestionariusz jest dynamiczny, co oznacza, że każde kolejne pytanie jest dobierane na podstawie Twoich wcześniejszych odpowiedzi. Dzięki temu dokładnie odzwierciedla Twój unikalny profil zdrowotny.

• Po ukończeniu ankiety otrzymujesz raport zdrowia AI – zrozumiałe i przejrzyste podsumowanie wyników z wyjaśnieniami odchyleń oraz praktycznymi, medycznie uzasadnionymi sugestiami badań uzupełniających, które pomogą Ci w kolejnych krokach.

Nad opisami wyników pracują lekarze, a Ty dodatkowo masz możliwość zadawania pytań uzupełniających, dotyczących swojego raportu.