Cynk w surowicy, ilościowo

Cynk to jeden z najważniejszych dla zdrowia pierwiastków śladowych. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ponad 300 różnych enzymów, biorąc udział w niemal wszystkich kluczowych procesach życiowych. Mimo że potrzebujemy go w niewielkich ilościach, jego rola jest nie do przecenienia.

Cynk w organizmie odpowiada między innymi za:

• Sprawne działanie układu odpornościowego.
• Zdrowy wygląd skóry, włosów i paznokci oraz prawidłowe gojenie się ran.
• Prawidłowe odczuwanie smaku i zapachu.
• Płodność i produkcję hormonów, w tym testosteronu.
• Ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym.
• Prawidłowy wzrost i rozwój w okresie dzieciństwa i życia płodowego.

Badanie polega na ilościowym pomiarze stężenia cynku w surowicy krwi. Jest to najprostszy i najczęściej stosowany sposób oceny statusu tego mikroelementu w organizmie. Należy jednak pamiętać, że stężenie cynku we krwi może ulegać wahaniom pod wpływem różnych czynników (np. stanu zapalnego) i nie zawsze w pełni odzwierciedla jego całkowite zapasy w tkankach.

Wykonanie badania stężenia cynku warto rozważyć, gdy obserwujesz u siebie objawy, które mogą wskazywać na jego niedobór. Są one często niespecyficzne, ale ich współwystępowanie powinno zwrócić Twoją uwagę.

Wskazania do badania:

• Problemy skórne, jak uporczywy trądzik, egzema, zapalenia skóry, powolne i trudne gojenie się ran.
• Pogorszenie kondycji włosów i paznokci, czyli nadmierne wypadanie i łamliwość włosów, kruchość i rozdwajanie się paznokci, białe plamki na płytce paznokciowej.
• Osłabienie odporności, a więc częste i nawracające infekcje, przeziębienia, opryszczka.
• Osłabienie odczuwania smaku i zapachu.
• Problemy z płodnością, zwłaszcza u mężczyzn (obniżona jakość nasienia).
• Utrata apetytu, przewlekła biegunka.
• Zaburzenia nastroju, apatia, problemy z koncentracją.
• U dzieci to zahamowanie tempa wzrostu.
• Badanie jest również wskazane u osób z chorobami, które zwiększają ryzyko niedoboru cynku (np. choroby jelit, cukrzyca).

Badanie stężenia cynku jest szczególnie pomocne w ocenie stanu zdrowia określonych grup osób.

Polecane jest szczególnie:

• Osobom z przewlekłymi problemami dermatologicznymi, takimi jak trądzik, łysienie plackowate czy trudno gojące się rany.
• Osobom, które często zapadają na infekcje i chcą kompleksowo ocenić funkcjonowanie swojego układu odpornościowego.
• Pacjentom z chorobami przewodu pokarmowego, które mogą upośledzać wchłanianie składników odżywczych (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia).
• Weganom i wegetarianom, ponieważ cynk pochodzący z produktów roślinnych jest mniej biodostępny.
• Osobom nadużywającym alkoholu, który zaburza wchłanianie i zwiększa wydalanie cynku.
• Kobietom w ciąży i karmiącym piersią, u których zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest zwiększone.
• Osobom w podeszłym wieku, u których niedobory są częstsze.
• Sportowcom i osobom bardzo aktywnym fizycznie.

Częstotliwość badania zależy od celu.

• W diagnostyce badanie wykonuje się zazwyczaj jednorazowo, aby sprawdzić, czy objawy mogą być spowodowane niedoborem cynku.
• U osób, u których występują objawy charakterystyczne dla niedoboru cynku, rozpoczęcie świadomej suplementacji powinno być poprzedzone oznaczeniem cynku we krwi.
• U osób, u których stwierdzono niedobór i wdrożono suplementację, lekarz lub dietetyk może zalecić badanie kontrolne po kilku miesiącach, aby ocenić skuteczność leczenia i dostosować dawkę.

Prawidłowe przygotowanie jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników, ponieważ na stężenie cynku we krwi wpływa wiele czynników.

• Zaleca się pobranie krwi na czczo (po około 8-12 godzinach od ostatniego posiłku). W tym czasie nie wolno jeść, pić słodkich napojów, kawy, herbaty ani żuć gumy.
• Badanie wykonaj w godzinach porannych, między 7:00 a 10:00. Stężenie cynku podlega rytmowi dobowemu i jest najwyższe rano.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody. Ułatwi to pobranie krwi.
• Jeśli przyjmujesz suplementy zawierające cynk, skonsultuj się z lekarzem, na jak długo należy je odstawić przed badaniem (zazwyczaj minimum 24 godziny).

Na stężenie cynku w surowicy wpływa wiele czynników, co należy uwzględnić przy interpretacji.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Rytm dobowy (stężenie jest najwyższe rano).
  • •
    Posiłek powoduje tymczasowy spadek stężenia cynku we krwi.
  • •
    Cynk jest tzw. ujemnym białkiem ostrej fazy. Oznacza to, że w trakcie ostrej infekcji lub stanu zapalnego, jego stężenie w surowicy spada, ponieważ jest on aktywnie transportowany do komórek odpornościowych.
  • •
    Ciąża, stres, intensywny wysiłek fizyczny.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Niedobór może być spowodowany niedostateczną podażą w diecie, zaburzeniami wchłaniania (choroby jelit, celiakia), zwiększoną utratą (choroby nerek, choroba alkoholowa, oparzenia) lub zwiększonym zapotrzebowaniem.
  • •
    Nadmiar (rzadko) prawie zawsze jest wynikiem nadmiernej, nierozważnej suplementacji.

Wynik badania stężenia cynku jest ważną wskazówką dotyczącą równowagi biochemicznej organizmu.

• Obniżone stężenie (niedobór cynku) to najczęściej spotykana nieprawidłowość. Wskazuje na niedostateczną ilość tego pierwiastka w organizmie, co może być przyczyną lub nasilać takie problemy jak spadek odporności, pogorszenie stanu skóry i włosów, zaburzenia smaku i węchu oraz powolne gojenie się ran. Należy jednak pamiętać, że niski wynik może być również efektem toczącego się w organizmie ostrego stanu zapalnego – w takiej sytuacji nie musi on świadczyć o przewlekłym niedoborze cynku w tkankach.
• Podwyższone stężenie (nadmiar cynku) to stan występujący bardzo rzadko i prawie zawsze spowodowany jest nieprawidłową i nadmierną suplementacją. Długotrwały nadmiar cynku jest toksyczny i może prowadzić do dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, bóle brzucha), a także zaburzać wchłanianie innych pierwiastków, zwłaszcza miedzi, prowadząc do jej niedoboru i rozwoju niedokrwistości.