Owsiki u dzieci i dorosłych — objawy, leczenie, profilaktyka

Nieprzyjemny, swędzący problem —  to najczęstsza choroba pasożytnicza. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, które później mogą zarazić również swoich opiekunów. Jak poradzić sobie z tymi pasożytami?

Owsiki — objawy

Wydawałoby się, że objawy owsicy są dość charakterystyczne. Jednak swędzenie okolicy odbytu, szczególnie w nocy (kiedy śpimy, aktywność owsików jest największa), nie występuje we wszystkich przypadkach. Zarażenie może też przechodzić bezobjawowo lub przejawiać się niecharakterystycznymi dolegliwościami, takimi jak:

• brak apetytu,
• bladość skóry,
• cienie pod oczyma,
• nadpobudliwość nerwowa (częsty płacz, zgrzytanie zębami, obgryzanie paznokci, trudność w skupieniu uwagi, bezsenność).

Owsiki u dzieci mogą też potęgować nocne moczenie.

U dziewczynek i kobiet owsiki czasami przemieszczają się w kierunku waginy. Jeśli owsiki pojawiają się w pochwie, istnieje ryzyko, że pasożyty wywołają stan zapalny dróg rodnych. Alarmująca powinna być śluzowo-ropna wydzielina z pochwy.

Czy to na pewno owsica? Zrób test na owsiki

Owsiki nie zawsze są widoczne gołym okiem w okolicach odbytu i krocza bądź w stolcu, a swędzenie między pośladkami może być objawem innych chorób, u dorosłych np. hemoroidów. W przypadku podejrzenia owsików warto wykonać test na owsiki, dostępny w aptece. Takie badanie polega na pobraniu wymazu z odbytu za pomocą celofanowego przylepca lub szklanej bagietki owiniętej celofanem, do którego powinny przylepić się jaja owsika. Badanie wykonuje się rano, przed myciem. Test wykonuje się 3-krotnie. Próbki należy oddać do laboratorium.

Inną opcją jest oddanie do analizy próbki kału. W tym przypadku również dobrze wykorzystać 3 próbki z 3 następujących po sobie dniach.

Jak wyglądają owsiki?

Owsiki to białe robaki pasożytnicze typu nicieni o białym kolorze. Mają od 3 mm do 1 cm długości.

Przyczyny — jak dochodzi do zarażenia?

Owsiki są zaraźliwe. Można się nimi zakazić drogą pokarmową, połykając jaja owsika, lub drogą oddechową. Kiedy to się stanie, owsiki potrzebują kilku tygodni, by rozgościć się w organizmie człowieka i zacząć składać jaja. Zakażenie jest najczęściej konsekwencją nieodpowiedniej higieny (w szczególności niemycia rąk).

Osoby narażone na kontakt z owsikami to:

• dzieci w wieku 5 - 10 lat;
• opiekunowie maluchów: rodzice, nauczyciele, pracownicy różnego rodzaju placówek integracyjnych;
• pracownicy lub pacjenci przebywający w zatłoczonych placówkach np. szpitalach, więzieniach;
• dzieci ssące kciuk;
• współlokatorzy osoby zarażonej owsikami.

Jaja owsików są lekkie i łatwo rozprzestrzeniają. Mogą znajdować się na wielu przedmiotach codziennego użytku, np.:

• na pościeli,
• w ręcznikach,
• na ubraniach,
• na ubikacji,
• na jedzeniu,
• na szklankach i sztućcach,
• na zabawkach,
• na biurkach,
• w piaskownicach.

Leczenie owsików

Owsiki zabijają leki z zawartością:

• albendazolu,
• mebendazolu,
• pyrantelu.

Dobrze podawać leki nie tylko osobie zakażonej, ale również wszystkim domownikom, aby zapewnić sobie skuteczność leczenia i uniknąć reinfekcji. Ponadto należy przestrzegać higieny osobistej: myć ręce przed każdym posiłkiem, po korzystaniu z toalety, zmianie pieluch, a także codziennie zmieniać bieliznę. Inne zasady higieniczne, które warto stosować to:

• mycie odbytu po przebudzeniu się, aby spłukać powstałe przez noc jaja owsików;
• unikanie wspólnych kąpieli do dwóch tygodni po ukończeniu leczenia;
• używanie osobnych ręczników;
• pranie pościeli, piżam, bielizny i ręczników w wysokiej temperaturze.

Powinno się także nosić krótkie paznokcie i unikać ich obgryzania. Ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się choroby dobrą praktyką jest izolacja dziecka z owsikami od rówieśników na czas pozbycia się pasożyta.

Warto pamiętać, że owsiki na powierzchniach lub ubraniach giną dopiero po 2 - 3 tygodniach.

Odbyt przy owsikach można smarować maściami, które złagodzą świąd.

Domowe sposoby na owsiki u dzieci i dorosłych

Domowe sposoby na owsiki mogą być stosowane wyłącznie jako wspomaganie leczenia farmakologicznego. Tylko leki zabijające pasożyty są w stanie skutecznie pozbyć się owsików z organizmu. Nie ma dowodów naukowych świadczących o efektywności babcinych sposobów na pasożyty.

Czosnek na owsiki

Mówi się, że czosnek może zabijać złożone przez owsiki jaja i zniechęcać je do składania kolejnych. Wystarczy jeść czosnek jako dodatek do potraw — to również skuteczny i potwierdzony domowy sposób na przeziębienie.

Inną możliwością jest stworzenie kremu czosnkowego. Zblenduj kilka ząbków czosnku z paroma łyżkami wazeliny lub innego oleju, np. kokosowego. Tak przygotowaną maść aplikuj na okolice odbytu.

Olej kokosowy

Olej kokosowy ma właściwości antybakteryjne oraz antywirusowe. Zacznij od łyżki oleju kokosowego dziennie. Wieczorem wetrzyj odrobinę oleju w swędzących miejscach.

Surowa marchew

Babcina mądrość mówi, że jedzenie dwa razy dziennie szklanki startej marchwi pomaga pozbyć się owsików podczas wypróżniania. Z pewnością będzie to skuteczny sposób na zaparcia, ponieważ marchew jest bogata w błonnik, jednak oficjalnie nie potwierdzono jej antyowsikowego działania.

Zioła na owsiki

Piołun jest sugerowany jako roślina, która może zwalczać pasożyty u człowieka. Herbata z piołunu nie powinna być jednak stosowana dłużej niż 4 tygodnie.

Nieleczona owsica — konsekwencje

W większości przypadków owsiki nie powodują poważnych komplikacji zdrowotnych, jednak kiedy zakażenie jest wyjątkowo zaawansowane, a pasożytów jest dużo, może to prowadzić do:

• infekcji narządów rodnych,
• infekcji dróg moczowych,
• infekcji jamy otrzewnej,
• utraty wagi.

Alarmującymi sygnałami, mogącymi świadczyć o komplikacjach po owsicy, są m.in. silne bóle podbrzusza. W przypadku dziewcząt na sromie i w przedsionku pochwy mogą powstać ziarniniaki lub zmiany martwicze.

Owsiki — najczęściej zadawane pytania

Czy alkohol zabija jaja owsików?
Nie wykazano wpływu spożywania alkoholu na redukcję owsików u człowieka. Silne środki dezynfekujące zabijają jaja pasożytów, jednak nie należy ich stosować jako środek do przemywania skóry, szczególnie tak delikatnej jak okolice odbytu. Grozi to podrażnieniem lub uszkodzeniem tkanki.

Czy można zarazić się na basenie?
Centers of Disease and Control zaprzecza, by było to możliwe. Nawet jeśli w basenowej wodzie wykąpie się osoba z owsikami, kilka jaj pasożyta w tak ogromnej ilości wody stanowi niskie prawdopodobieństwo zakażenia.

Czy można zarazić się od psa lub kota z owsikami? Czy zwierzaki mogą zarazić się od nas?
Nie. Tylko ludzie mogą stać się żywicielem owsika.

Co zrobić przy nawracających owsikach?
Przede wszystkim należy upewnić się, że w domu utrzymuje się odpowiednie zasady higieny (wymienione wyżej). Jeśli mimo regularnego mycia się, dezynfekcji powierzchni oraz prania pościeli, owsica powraca, warto porozmawiać z osobami w najbliższym otoczeniu. Dziecko może łapać owsiki od swoich kolegów lub koleżanek ze żłobka.

Kogo powinienem poinformować, jeśli moje dziecko ma owsiki?
Dobrze poinformować wszystkie osoby, które podejmują się opieki nad dzieckiem, w tym nauczycieli.

Higiena — najlepsza profilaktyka owsicy

Udało Ci się wyleczyć wszystkich domowników z owsików? Gratulacje! Mamy nadzieję, że pasożyty nie pojawią się więcej w Twoim domu. Chcąc ochronić siebie i bliskich przed nawrotem choroby wspólnie utrzymujcie nawyki wyrobione podczas leczenia: regularne mycie rąk, pranie pościeli, ręczników i piżam w wysokich temperaturach oraz utrzymywanie krótkich, nieobgryzanych paznokci.