Czym jest refluks?
Refluks żołądkowo-przełykowy to zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, która wywołuje nieprzyjemne dolegliwości jak na przykład pieczenie.
Dysfunkcja często pojawia się przez nieprawidłowe i niezbilansowane żywienie, pracę siedzącą, nadwagę/otyłość oraz nadmiar stresu. Przyczyny mogą znajdować się również w narządach wewnętrznych:
- uszkodzenie bariery antyrefluksowej,
- zbyt duże ciśnienie w jamie brzusznej oraz żołądku,
- zaburzenie czynności motorycznej dolnego zwieracza przełyku,
- nadwrażliwość trzewna.
Refluks żołądkowo przełykowy występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Czynnikami, które predysponują do jego powstania jest palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, brak oraz nadmierna aktywność fizyczna, nadwagą oraz dieta wysokokaloryczna.
Refluks - objawy
Jak objawia się refluks?
- Zgaga (uczucie palenia za mostkiem);
- Odbijanie;
- Ból w klatce piersiowej, który sugeruje ból wieńcowy;
- Cofanie treści pokarmowych z żołądka do przełyku;
- Ból/dyskomfort w nadbrzuszu.
Możemy również wyróżnić objawy pozaprzełykowe, takie jak:
- Zespół kaszlu refluksowego;
- Zespół refluksowych nadżerek szkliwa zębów;
- Zapalenie gardła;
- Zapalenie zatok przynosowych;
- Nawracające zapalenie ucha.
Należy zwrócić szczególną uwagę na alarmujące objawy refluksu takie jak:
- Krwawienie z górnego odcinka układu pokarmowego;
- Utrata masy ciała;
- Wymioty;
- Bolesne przełykanie.
Refluks: jak zdiagnozować? Jakie badania warto wykonać?
Jak zdiagnozować refluks? Należy udać się do lekarza, który przeprowadzi szczegółowy wywiad. Lekarz powinien zwrócić szczególną uwagę na występujące objawy jak odbijanie, pieczenie, które utrzymuje się przez co najmniej 3 miesiące.
Badania na refluks, które warto wykonać, to gastroskopia, manometria przełykowa i 24-godzinna pH-metria.
Refluks - leczenie
Jak leczyć refluks? Standardowym protokołem leczenia refluksu jest podawanie inhibitorów pompy protonowej. Jednakże podstawą leczenia powinien być zdrowy styl życia, zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, zadbanie o zdrowy sen i redukcja stresu.
Dieta
Korzystnym rozwiązaniem jest zadbanie o zbilansowane i niskoprzetworzone posiłki, które będą dostarczać niezbędne witaminy i minerały. Warto ograniczyć spożywanie tłustych, smażonych i pikantnych potraw oraz alkoholu. Dieta powinna być indywidualnie dobrana przez dietetyką, która weźmie pod uwagę indywidualną tolerancję na dane produkty i składniki.
Zadbaj także o higienę jedzenia. Posiłki spożywaj w spokoju, każdy kęs przeżuwaj 20-30 razy oraz staraj się odłożyć telefon i wyłączyć telewizje, aby skupić swoją uwagę na konsumowaniu posiłku.
Produkty, które mogą zaostrzać objawy refluksu to między innymi:
- owoce cytrusowe,
- napoje gazowane,
- soki owocowe,
- posiłki bogate w tłuszcz.
Co więcej, warto ograniczyć palenie papierosów i innych wyrobów tytoniowych, ponieważ zmniejszają ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, co powoduje nasilenie objawów.
Badania wykazują, że redukcja masy ciała o 3,5 kg/m2 może obniżyć objawy refluksu o 40%.
Aktywność fizyczna
Lekka, umiarkowana i regularna aktywność fizyczna może korzystnie wpłynąć na złagodzenie objawów refluksu, poprzez wyregulowanie i wzmocnienie pracy przepony i bariery antyrefluksowej. Badania wykazują, że ćwiczenia oddechowe torem przeponowym mogą zmniejszyć objawy refluksu.
Ćwiczeniem, które aktywuje Twoją przeponę: połóż się, ugnij nogi w kolanach, dłonie połóż na dolnych żebrach. Weź wdech i skieruj go do dolnych żeber, tak aby Twoje dłonie rozeszły się na boki. Następnie wykonaj dłuższy i spokojny wydech. Ćwiczenie powtórz 7 razy.
Sen
Deficyt snu może powodować objawy refluksu żołądkowo-przełykowego. Jedzenie w późnych godzinach wieczornych może powodować zwiększone objawy refluksu, spożyj posiłek maksymalnie 2 godziny przed snem.
Fizjoterapia
Fizjoterapia pomoże w zniesieniu napięć w obrębie powłok brzusznych i przepony, co usprawni pracę narządów wewnętrznych i układu limfatycznego. Poprzez pracę manualną terapeuta wyrówna ciśnienie w jamie brzusznej oraz wyciszy układ nerwowy.
Suplementacja
Badania naukowe, mówią, że stosowanie melatoniny działa hamująco na wydzielanie kwasu żołądkowego i biosyntezę tlenku azotu, który pełni niezwykle ważna funkcję w przejściowej relaksacji dolnego zwieracza przełyku.
Wskazówki na koniec
- Pacjenci, którzy skarżą się na dolegliwość opisywaną w artykule powinny zadbać, aby po posiłku nie wykonywać aktywności fizycznej, nie nosić obcisłej odzieży, która będzie powodowała nadmierne ciśnienie w żołądku i jamie brzusznej.
- Zaleca się również uniesienie wezgłowia w łóżku.
- Pamiętaj, że jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy zdrowotne, udaj się jak najszybciej do lekarza. Nie bagatelizuj refluksu żołądkowo- przełykowego, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań! Zdrowie masz jedno! Zadbaj o nie!
Joanna Bałdyga - studentka ostatniego roku fizjoterapii w Wyższej Szkole Rehabilitacji w Warszawie, specjalista ds. żywienia, trener fitness. W codziennej pracy pomaga pacjentom odzyskać zdrowie, energię, dobre samopoczucie oraz utrzymać sprawność fizyczną. W swojej praktyce łączę fizjoterapię, dietoterapię oraz trening medyczny. Uświadamiam swoich pacjentów, że do zdrowia trzeba podejść w sposób holistyczny i zadbać o każdy jego element.
Artykuł został napisany na podstawie:
- Choroba refluksowa przełyku (GERD)- problem wciąż aktualny. Maria Korzonek, Agnieszka Dziergas, Magdalena Kuczyńska
- Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku - rekomendacje dla lekarzy rodzinnych. Anita Gąsiorowska, Maria Janiak, Dorota Waśko-Czopnik, Barbara Skrzydło-Radomańska, Jarosław Drobnik, Agnieszka Mastalerz-Migas, Grażyna Rydzewska;
- Pereira Rde S. Regression of gastroesophageal reflux disease symptoms using dietary supplementation with melatonin, vitamins and aminoacids: comparison with omeprazole. J Pineal Res. 2006 Oct;41(3):195-200. doi: 10.1111/j.1600-079X.2006.00359.x. PMID: 16948779.
- Werbach MR. Melatonin for the treatment of gastroesophageal reflux disease. Altern Ther Health Med. 2008 Jul-Aug;14(4):54-8. PMID: 18616070.
- Dağlı Ü, Kalkan İH. The role of lifestyle changes in gastroesophageal reflux diseases treatment. Turk J Gastroenterol. 2017 Dec;28(Suppl 1):S33-S37. doi: 10.5152/tjg.2017.10. PMID: 29199165.
- Surdea-Blaga T, Negrutiu DE, Palage M, Dumitrascu DL. Food and Gastroesophageal Reflux Disease. Curr Med Chem. 2019;26(19):3497-3511. doi: 10.2174/0929867324666170515123807. PMID: 28521699.
- Eherer AJ, Netolitzky F, Högenauer C, Puschnig G, Hinterleitner TA, Scheidl S, Kraxner W, Krejs GJ, Hoffmann KM. Positive effect of abdominal breathing exercise on gastroesophageal reflux disease: a randomized, controlled study. Am J Gastroenterol. 2012 Mar;107(3):372-8. doi: 10.1038/ajg.2011.420. Epub 2011 Dec 6. PMID: 2214648
