Pakiet badań na wątrobę

Wątroba jest jednym z najważniejszych i najbardziej obciążonych organów w ludzkim ciele, pełniącym setki kluczowych funkcji – od detoksykacji, przez produkcję białek i czynników krzepnięcia, aż po metabolizm tłuszczów i węglowodanów.

Ze względu na swoje duże zdolności regeneracyjne, choroby wątroby przez wiele lat mogą rozwijać się bezobjawowo. Dlatego tak ważna jest regularna i kompleksowa diagnostyka wątroby, zwłaszcza w grupach ryzyka.

Pakiet badań na wątrobę to zaawansowany zestaw badań, który umożliwia wielopoziomową ocenę tego narządu. Łączy on w sobie ocenę biochemiczną, wirusologiczną oraz analizę funkcji syntetycznej, dostarczając szerokiego spektrum informacji.

W skład pakietu wchodzą:

• Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), czyli podstawowy panel biochemiczny. Ocena aktywności enzymów (ALT, AST, ALP, GGTP) i stężenia bilirubiny całkowitej (BIL) pozwala na wykrycie uszkodzenia komórek wątrobowych (hepatocytów) oraz problemów z odpływem żółci (cholestazy).
• Markery wirusowego zapalenia wątroby:
• • •
    HBs antygen, a więc podstawowe badanie przesiewowe w kierunku aktywnego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B (WZW B).
  • •
    HBs przeciwciała, czyli oznaczenie stężenia przeciwciał pozwalających ocenić odporność nabytą w wyniku szczepienia lub przebycia zakażenia WZW B.
  • •
    HCV przeciwciała, czyli test przesiewowy wykrywający przeciwciała przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C (WZW C), który jest główną przyczyną przewlekłego zapalenia wątroby.
• Proteinogram, a więc badanie polegające na elektroforetycznym rozdziale białek osocza. Jest cennym narzędziem w ocenie funkcji syntetycznej wątroby (zdolności do syntezy/produkcji białek, np. albumin) oraz w diagnostyce przewlekłych stanów zapalnych, marskości wątroby czy chorób autoimmunologicznych.

Wykonanie rozszerzonego panelu wątrobowego jest wskazane w ramach profilaktyki oraz w procesie diagnostycznym przy podejrzeniu chorób tego narządu. Wykonuje się je:

• Profilaktycznie, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka chorób wątroby (otyłość, cukrzyca, nadużywanie alkoholu).
• W przypadku uzyskania nieprawidłowych wyników w podstawowych badaniach biochemicznych, w celu pogłębienia diagnostyki.
• Gdy występują niespecyficzne objawy, takie jak przewlekłe zmęczenie, osłabienie, utrata apetytu, stany podgorączkowe, dyskomfort lub ból w prawym podżebrzu.
• Przy pojawieniu się symptomów wskazujących na chorobę wątroby, np. zażółcenie skóry lub białek oczu (żółtaczka), ciemna barwa moczu, świąd skóry, obrzęki.
• Przed rozpoczęciem lub w trakcie terapii lekami, które mogą wykazywać działanie hepatotoksyczne.
• Po potencjalnej ekspozycji na zakażenie wirusem WZW B lub WZW C (zabiegi medyczne lub kosmetyczne wykonane niesterylnym sprzętem).
• W celu weryfikacji statusu odporności przeciwko WZW B, np. przed rozpoczęciem pracy w sektorze ochrony zdrowia.

Pakiet jest rekomendowany osobom, które chcą przeprowadzić rzetelną i kompleksową ocenę stanu zdrowia swojej wątroby. Szczególnie polecany jest:

• Osobom z podwyższonymi wynikami prób wątrobowych w celu ustalenia etiologii problemu.
• Osobom z czynnikami ryzyka chorób wątroby, takimi jak nadwaga i otyłość (ryzyko stłuszczenia wątroby), cukrzyca, nadużywanie alkoholu, długotrwałe przyjmowanie leków.
• Osobom urodzonym przed 1992 rokiem, które nie podlegały obowiązkowym szczepieniom przeciw WZW B i mogły być narażone na zakażenie.
• Pracownikom medycznym, personelowi salonów kosmetycznych i tatuażu oraz innym grupom zawodowym narażonym na kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym.
• Pacjentom z podejrzeniem lub diagnozą chorób autoimmunologicznych, które mogą obejmować wątrobę.

Częstotliwość badań jest uzależniona od celu ich wykonania i stanu klinicznego pacjenta.

• Diagnostycznie badania w pakiecie wykonuje się zazwyczaj jednorazowo, w celu ustalenia przyczyny dolegliwości.
• W grupach ryzyka lekarz może zalecić wykonanie pojedynczych badań z pakietu w celu poszerzenia diagnostyki w danym określonym kierunku (proteinogram, podłoże choroby wirusowej).
• W przypadku leczenia przewlekłych chorób wątroby, częstotliwość badań jest ściśle ustalana przez lekarza prowadzącego (hepatologa, gastroenterologa, reumatologa).

Prawidłowe przygotowanie jest istotne dla uzyskania wiarygodnych wyników.

• Badanie najlepiej wykonać w godzinach porannych, pomiędzy 7:00 a 10:00.
• Zaleca się pobranie krwi na czczo (po około 8-12 godzinach od ostatniego posiłku).
• Rano przed badaniem należy wypić szklankę niegazowanej wody.
• Na 24-48 godzin przed badaniem należy bezwzględnie zrezygnować ze spożywania alkoholu. W dniu poprzedzającym badanie należy również unikać obfitych, tłustych posiłków.
• W dniu poprzedzającym badanie należy powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego, który może wpłynąć na aktywność aminotransferaz (np. AST).

Na wyniki badań wątrobowych może wpływać wiele czynników.

• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Leki (m.in. paracetamol, statyny, antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, hormonalne), alkohol, niektóre preparaty ziołowe.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Otyłość, insulinooporność, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, choroby serca (mogą powodować tzw. wątrobę zastoinową), inne infekcje wirusowe (np. mononukleoza zakaźna, wirus cytomegalii).
• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Ciąża, intensywny wysiłek fizyczny, dieta bogata w tłuszcze.

Wyniki panelu tworzą spójny obraz funkcji nerek.

• Podwyższone stężenie kreatyniny, cystatyny C i mocznika może wskazywać na obniżenie zdolności filtracyjnej nerek (spadek eGFR), co jest głównym kryterium rozpoznania przewlekłej choroby nerek (PChN).
• Obecność białka lub krwinek czerwonych w badaniu ogólnym moczu może być jednym z najwcześniejszych sygnałów uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Obecność leukocytów, azotynów czy bakterii najczęściej świadczy o zakażeniu układu moczowego.
• Nieprawidłowe wartości stężeń wapnia i fosforu (w zaawansowanej PChN typowo podwyższony fosfor i obniżony wapń) są objawem tzw. wtórnej nadczynności przytarczyc i mineralnych zaburzeń kostnych.
• Obniżone parametry czerwonokrwinkowe (niedokrwistość) w morfologii krwi mogą być skutkiem niedostatecznej produkcji hormonu erytropoetyny przez uszkodzone nerki.
• Podwyższone stężenie potasu i kwasu moczowego może świadczyć o upośledzeniu zdolności wydalniczej nerek i może prowadzić do groźnych powikłań (zaburzenia rytmu serca, dna moczanowa).