HCV przeciwciała

Badanie na przeciwciała anty-HCV to test, który pozwala sprawdzić, czy Twój organizm miał kiedykolwiek kontakt z wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Test nie poszukuje samego wirusa, lecz przeciwciał, czyli specjalnych białek, które układ odpornościowy produkuje w odpowiedzi na jego obecność. Są one jak immunologiczna blizna, świadcząca o przebytym lub trwającym zakażeniu.

Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C (WZW C) to podstępna choroba, często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ przez wiele lat – nawet dekad – może nie dawać żadnych objawów, a w tym czasie po cichu niszczyć wątrobę, prowadząc do marskości lub raka wątrobowokomórkowego.

Dlatego właśnie badanie przesiewowe w kierunku przeciwciał anty-HCV jest tak ważne. To prosty i skuteczny pierwszy krok, który pozwala ocenić ryzyko i w razie potrzeby podjąć dalsze działania. Pamiętaj, dodatni wynik testu na przeciwciała nie oznacza automatycznie aktywnej choroby, ale jest bezwzględnym sygnałem do dalszej diagnostyki.

Zakażenie HCV przez lata przebiega bezobjawowo, dlatego kluczowe jest wykonanie badania, jeśli kiedykolwiek w życiu znalazłeś się w sytuacji ryzykownej. Wiele z nich mogło mieć miejsce dawno temu.

Główne czynniki ryzyka i wskazania do badania:

• Przebyte zabiegi chirurgiczne, medyczne lub stomatologiczne, zwłaszcza te wykonane wiele lat temu, gdy standardy sterylizacji sprzętu były niższe.
• Wykonywanie tatuażu, piercingu, akupunktury lub korzystanie z usług kosmetycznych (np. manicure), jeśli istniała niepewność co do sterylności używanych narzędzi.
• Przyjmowanie narkotyków drogą dożylną, nawet jeśli był to jednorazowy incydent w przeszłości.
• Bliski kontakt z osobą zakażoną HCV (np. wspólne używanie maszynek do golenia, cążek, szczoteczek do zębów).
• Podwyższone wyniki prób wątrobowych (ALT, AST) o niejasnej przyczynie.
• Wykonywanie zawodu medycznego lub praca z narażeniem na kontakt z ludzką krwią.
• Pobyt w więzieniu, areszcie śledczym lub placówce opiekuńczej.

Wirus HCV nie wybiera. Wielu zakażonych nie jest świadomych swojego statusu. Badanie polecamy dosłownie każdemu, a w szczególności:

• Każdej osobie dorosłej przynajmniej raz w życiu – w ramach podstawowej profilaktyki zdrowotnej.
• Wszystkim, którzy kiedykolwiek mieli wykonywany tatuaż, piercing lub korzystali z zabiegów naruszających ciągłość skóry.
• Pacjentom przed planowanymi operacjami i hospitalizacją.
• Kobietom planującym ciążę lub będącym w ciąży, aby chronić siebie i dziecko.
• Osobom, u których stwierdzono podwyższoną aktywność enzymów wątrobowych (ALT, AST).
• Pacjentom zakażonym wirusem HIV lub HBV, ze względu na podobne drogi transmisji.
• Pracownikom ochrony zdrowia i innych zawodów narażonych na kontakt z krwią.

Częstotliwość badania w kierunku HCV zależy od Twojej historii i stylu życia.

• Jako badanie przesiewowe, polskie i światowe towarzystwa hepatologiczne zalecają, aby każda dorosła osoba wykonała badanie przynajmniej raz w życiu. To wystarczy, jeśli w przeszłości nie było ryzykownych sytuacji.
• Po potencjalnym zakażeniu, jeśli niedawno doszło do sytuacji ryzykownej (np. zakłucie igłą), badanie przeciwciał należy wykonać po upływie tzw. okna serologicznego, które wynosi od 4 do 10 tygodni. W tym okresie organizm potrzebuje czasu na wytworzenie przeciwciał.
• Przy utrzymującym się ryzyku. Osoby, które nadal narażone są na zakażenie (np. przyjmujące narkotyki dożylnie), powinny badać się regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Przygotowanie do badania na obecność przeciwciał anty-HCV jest niezwykle proste.

• Bycie na czczo nie jest wymagane. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej" czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Rano przed badaniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Badanie możesz wykonać o dowolnej porze dnia.
• Przyjmowane leki (poza specyficzną terapią przeciwwirusową, o której lekarz wie), dieta czy aktywność fizyczna nie mają wpływu na wynik badania.

Wynik testu na przeciwciała anty-HCV jest bardzo wiarygodny, jednak istnieją rzadkie sytuacje, które mogą na niego wpłynąć.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Noworodki urodzone przez matki zakażone HCV mogą mieć we krwi matczyne przeciwciała anty-HCV, które przeszły przez łożysko. Nie świadczy to o zakażeniu dziecka, a jedynie o ekspozycji. Przeciwciała te zanikają po kilku-kilkunastu miesiącach.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Okno serologiczne to okres bezpośrednio po zakażeniu (trwający od 4 do 10 tygodni), kiedy wirus jest już w organizmie, ale układ odpornościowy nie zdążył jeszcze wytworzyć wykrywalnych przeciwciał. Wynik testu może być wtedy fałszywie ujemny.
  • •
    Osoby z bardzo osłabionym układem odpornościowym (np. w zaawansowanym stadium AIDS, po przeszczepach organów) mogą nie być w stanie wytworzyć przeciwciał mimo aktywnego zakażenia.

Wynik badania anty-HCV jest podawany jako reaktywny (dodatni) lub niereaktywny (ujemny). Każdy z nich niesie inną, ważną informację.

• Wynik niereaktywny (ujemny) oznacza, że w Twojej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko wirusowi HCV. Jeśli badanie zostało wykonane po upływie okna serologicznego, z bardzo wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić, że nie miałeś/aś kontaktu z wirusem HCV.
• Wynik reaktywny (dodatni) oznacza, że Twój układ odpornościowy miał w przeszłości kontakt z wirusem HCV. To bardzo ważny sygnał, ale to jeszcze nie diagnoza aktywnej choroby! Wynik dodatni może wskazywać na jedną z dwóch sytuacji:
• • •
    Przewlekłe, aktywne zakażenie HCV. Wirus jest obecny w organizmie i się namnaża. Dotyczy to około 75% osób z dodatnim wynikiem przeciwciał.
  • •
    Przebyte zakażenie HCV. Organizm samodzielnie zwalczył wirusa w przeszłości. Wirusa już nie ma, ale przeciwciała pozostały we krwi jako ślad po dawnej walce. Dotyczy to około 25% osób.