Pakiet badań na boreliozę

Borelioza z Lyme to wieloukładowa choroba zakaźna, wywoływana przez krętki z rodzaju Borrelia, przenoszona na człowieka przez kleszcze. Diagnostyka boreliozy bywa złożona i opiera się na połączeniu danych z wywiadu (ukąszenia przez kleszcze), objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Podstawą diagnostyki laboratoryjnej jest wykrywanie we krwi pacjenta specyficznych przeciwciał skierowanych przeciwko bakteriom Borrelia.

Pakiet badań na boreliozę obejmuje oznaczenie przeciwciał w dwóch klasach IgG i IgM, co stanowi pierwszy, kluczowy etap w serologicznym rozpoznaniu choroby:

• Borelioza IgM. Przeciwciała klasy IgM pojawiają się jako pierwsze w odpowiedzi na zakażenie, zazwyczaj w ciągu 4-6 tygodni od ukąszenia. Ich obecność może sugerować wczesną lub aktywną fazę boreliozy.
• Borelioza IgG. Przeciwciała klasy IgG pojawiają się później (zwykle po 6-8 tygodniach) i mogą utrzymywać się we krwi przez wiele lat, nawet po skutecznym leczeniu. Ich obecność wskazuje na późniejszą fazę zakażenia lub przebyty w przeszłości kontakt z krętkiem.

Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, diagnostyka serologiczna boreliozy jest dwuetapowa. Ten pakiet stanowi pierwszy etap (test przesiewowy), wykonywany metodą ELISA. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego lub wątpliwego w tym teście, konieczna jest jego weryfikacja za pomocą drugiego testu, testu potwierdzenia, bardziej specyficznego – metodą Western blot.

Wykonanie badań serologicznych w kierunku boreliozy jest wskazane w ściśle określonych sytuacjach klinicznych:

• Po upływie minimum 4-6 tygodni od ukąszenia przez kleszcza oraz jeśli w tym czasie wystąpiły niepokojące objawy. Wykonanie badania zbyt wcześnie może dać wynik fałszywie ujemny z powodu tzw. okienka serologicznego.
• Przy pojawieniu się objawów grypopodobnych (gorączka, bóle mięśni, bóle głowy) w sezonie aktywności kleszczy, bez innej wyraźnej przyczyny.
• W procesie diagnostycznym objawów, które mogą sugerować późne postacie boreliozy, takie jak:
• • •
    nawracające bóle i obrzęki, najczęściej dużych stawów (np. kolanowego),
  • •
    porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bóle korzeniowe, zaburzenia czucia, problemy z pamięcią i koncentracją,
  • •
    zaburzenia rytmu serca i przewodzenia.
• W przypadku wystąpienia rumienia wędrującego. Chociaż typowy rumień jest wystarczającą podstawą do rozpoznania boreliozy bez potwierdzenia w testach przesiewowych i włączenia leczenia przez lekarza, to te badania lekarz może zlecić w sytuacjach wątpliwych lub w celu potwierdzenia swojej diagnozy.

Pakiet jest przeznaczony dla osób z klinicznym podejrzeniem boreliozy, u których minął odpowiedni czas od potencjalnego zakażenia. Dlatego polecany jest:

• Osobom, które zostały ukąszone przez kleszcza i po upływie 4-6 tygodni obserwują u siebie niepokojące objawy ogólne lub skórne.
• Pacjentom z objawami klinicznymi charakterystycznymi dla boreliozy, nawet jeśli nie pamiętają faktu ukąszenia przez kleszcza.
• Osobom spędzającym dużo czasu w rejonach endemicznego występowania boreliozy (np. leśnicy, myśliwi, turyści), u których wystąpiły niejasne dolegliwości neurologiczne, stawowe lub kardiologiczne.
• Pacjentom w trakcie diagnostyki różnicowej chorób stawów, chorób neurologicznych lub kardiologicznych o nieustalonej przyczynie.

Ustalenie właściwego harmonogramu badań jest kluczowe w diagnostyce boreliozy, ponieważ zarówno pojedyncze badanie, jak i jego ewentualne powtórzenie, musi być ściśle powiązane z sytuacją kliniczną pacjenta.

• Diagnostycznie badania w dwóch klasach wykonuje się równocześnie i jednorazowo w celu potwierdzenia lub wykluczenia serologicznych dowodów na zakażenie krętkiem Borrelia.
• Badania serologiczne nie służą do monitorowania skuteczności leczenia antybiotykami. Przeciwciała, zwłaszcza w klasie IgG, mogą utrzymywać się na dodatnim poziomie przez wiele lat po wyleczeniu i ich obecność nie świadczy o niepowodzeniu terapii czy aktywnym zakażeniu. Decyzję o ewentualnym powtórzeniu badania podejmuje lekarz w wyjątkowych, uzasadnionych klinicznie przypadkach.

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, jednak kluczowy jest odpowiedni czas jego wykonania.

• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Nie trzeba być na czczo. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej", czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Najważniejszym elementem przygotowania jest wykonanie badania w odpowiednim odstępie czasowym – nie wcześniej niż 4-6 tygodnie po ukąszeniu kleszcza. Zbyt wczesne badanie może skutkować wynikiem fałszywie ujemnym z powodu trwającego okienka serologicznego.

Na wynik badań serologicznych w kierunku boreliozy może wpływać kilka czynników.

• Wykonanie badania zbyt wcześnie po usunięciu kleszcza i potencjalnemu zakażeniu, które wiązało się z objawami.
• Tempo i siła produkcji przeciwciał są cechą indywidualną.
• Wczesne zastosowanie antybiotykoterapii może osłabić lub całkowicie zahamować produkcję przeciwciał. Podczas zastosowania antybiotykowej profilaktyki poekspozycyjnej w ciągu 72 godzin po ekspozycji wysokiego ryzyka związanej z licznymi pokłuciami w rejonie endemicznym osoby pochodzącej spoza tego terenu, nie zaleca się wykonywania badań serologicznych, chyba że lekarz zaleci inaczej.
• W rzadkich przypadkach przeciwciała mogą reagować z antygenami innych bakterii, dając wynik fałszywie dodatni dla klasy IgM i IgG (np. kiła).
• U osób z ciężkimi niedoborami odporności produkcja przeciwciał może być niewystarczająca.

Interpretacja wyników badań serologicznych w kierunku boreliozy jest złożona i zawsze musi być dokonana przez lekarza w ścisłym powiązaniu z objawami klinicznymi pacjenta. Same wyniki badań laboratoryjnych nie stanowią diagnozy.

• Wynik ujemny (obie klasy) zazwyczaj oznacza brak serologicznych dowodów na zakażenie, pod warunkiem, że badanie wykonano po upływie okienka serologicznego.
• Wynik dodatni lub wątpliwy (w jednej lub obu klasach) wskazuje na prawdopodobieństwo kontaktu z krętkiem Borrelia. Taki wynik nie jest ostateczną diagnozą i zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami, zawsze wymaga weryfikacji za pomocą testu potwierdzenia metodą Western blot.
• Obecność samych przeciwciał IgM może sugerować wczesną fazę zakażenia.
• Obecność przeciwciał IgG (z lub bez IgM) może wskazywać na późniejszą fazę zakażenia lub infekcję przebytą w przeszłości.
• Obecność samych przeciwciał IgM bez serokonwersji do przeciwciał IgG, tzw. przetrwałe przeciwciała w klasie IgM, jeśli dodatni wynik IgM utrzymuje się przez ponad miesiąc, z bardzo dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że jest wynikiem fałszywie dodatnim, gdyż chorzy na boreliozę powinni w ciągu kilku tygodni wytworzyć swoiste przeciwciała w klasie IgG.

Twój wynik to nie tylko cyfry w tabeli. To sygnały, które mówią o kondycji Twojego organizmu.

Aby nie zostawiać Cię z samymi liczbami, w uPacjenta przygotowaliśmy dla Ciebie lekarską interpretację wyników badań – spersonalizowany raport, który tłumaczy, co oznaczają poszczególne parametry i jakie mogą być ich konsekwencje dla Twojego zdrowia.

Jak to działa?

• Wyniki badań trafiają bezpośrednio do Twojego panelu uPacjenta.
• Wypełniasz krótką ankietę zdrowotną online – kilka pytań o choroby, przyjmowane leki, objawy, czynniki ryzyka i inne dane potrzebne do interpretacji wyników.

Kwestionariusz jest dynamiczny, co oznacza, że każde kolejne pytanie jest dobierane na podstawie Twoich wcześniejszych odpowiedzi. Dzięki temu dokładnie odzwierciedla Twój unikalny profil zdrowotny.

• Po ukończeniu ankiety otrzymujesz raport zdrowia AI – zrozumiałe i przejrzyste podsumowanie wyników z wyjaśnieniami odchyleń oraz praktycznymi, medycznie uzasadnionymi sugestiami badań uzupełniających, które pomogą Ci w kolejnych krokach.

Nad opisami wyników pracują lekarze, a Ty dodatkowo masz możliwość zadawania pytań uzupełniających, dotyczących swojego raportu.