Jak wygląda ślad po ugryzieniu kleszcza? Jak wyciągnąć owada?

Kiedy ryzyko ugryzienia kleszcza wrasta?

Kleszcze znajdziemy głównie w lasach oraz na łąkach, jednak możemy je spotkać de facto wszędzie. Również na gruntach ornych, w sadach, na pastwiskach, a także na terenach zadrzewionych lub zakrzewionych. Możemy się na nie natknąć też w parkach, gęstych zaroślach oraz na zielonych obrzeżach osiedli mieszkaniowych. To 88,7% powierzchni Polski.

Kleszcze przyciąga:

• biały kolor,
• ciepło,
• zapach kwasu masłowego (obecnego m.in. w pocie).

Jak wygląda kleszcz i ślad po jego ugryzieniu?

Kleszcz to robaczek o wielkości ziarnka sezamu (ok 1 - 5 mm). Nie ma skrzydeł. Kiedy napije się krwi swojej ofiary, jego odwłok może urosnąć nawet 10-krotnie. Jest wówczas bardziej kulisty.

Ślad po ugryzieniu kleszcza może zostać pomylony np. z ugryzieniem pająka lub rumieniem alergicznym po komarze. Niepokój budzi również ukąszenie strzyżaka sarniego, opisywanego jako “latający kleszcz”, gdyż wygląda podobnie, jednak ma skrzydła. Dlatego dobrze znać różnice.

1. Ślad po ugryzieniu kleszcza zarażonego boreliozą nazywamy rumieniem. Miejsce ukąszenia czerwieni się, a dookoła widać również czerwoną obwódkę. Rumieniowi może towarzyszyć gorączka, bóle głowy, sztywność karku i poczucie zmęczenia. Ugryzienia kleszcza możemy nie poczuć, a sam rumień może pojawić się 3 - 30 dni po ukąszeniu lub… wcale.
2. Rumień alergiczny po komarze przybiera postać podobną do bąbli, które bardzo swędzą. Okolica bąbla jest zaczerwieniona. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u młodszych dzieci, okolica ugryziona może spuchnąć.
3. Ugryzienie pająka to punktowe zaczerwienienie, które boli. Czasami może wystąpić również opuchlizna lub świąd.
4. Ugryzienie strzyżaka sarniego powoduje w organizmie stan zapalny, nie jest jednak groźne. Ślad po ukąszeniu wygląda jak mały, czerwony guzek. Może też wywołać reakcję alergiczną i przypominać rumień po ukąszeniu komara. Ugryzienie strzyżaka sarniego jest bolesne, poczujemy je od razu.

Poniżej przedstawiliśmy różnice graficznie.

Jeśli masz pewność, że ugryzł Cię kleszcz, możesz przejść do kolejnego kroku - wyciągnięcia kleszcza.

Jak wyciągnąć kleszcza?

Kiedy zauważymy w swoim ciele kleszcza, ważne jest, by jak najszybciej go wyciągnąć. By to zrobić, potrzebna nam będzie pęseta. Alternatywnie można użyć również małych pompek ssących lub plastikowych kleszczołapek dostępnych w aptece.

Delikatnie chwyć kleszcze pęsetą przy samej skórze i pociągnij do góry.

Jeśli jednak główka zostanie wbita w skórę, nie wpadaj w panikę, ponieważ powinna ona odpaść sama wraz ze złuszczeniem się naskórka w przeciągu kilku dni.

Wyciągnąłem kleszcza - co dalej?

Po wyjęciu kleszcza zdezynfekuj miejsce ukłucia, np. spirytusem lub Octaniseptem. Obserwuj to miejsce przez najbliższe dni. Jeśli pojawi się rumień lub objawy grypopodobne - udaj się do lekarza rodzinnego.

Ugryzł mnie kleszcz - czy mam boreliozę?

Ugryzienie przez kleszcza nie jest tożsame z zakażaniem się boreliozą. Aby doszło do choroby, kleszcz, który utkwił w Twojej skórze, musi być zakażony bakterią B. burgdorferii, B. afzeli lub B. garini. Jak podaje portal Medycyna Praktyczna, odsetek takich kleszczy szacuje się na kilka procent.

Chcąc mieć pewność, że nie zaraziłeś(-aś) się boreliozą, możesz:

• Schować wyciągniętego kleszcza do sterylnego, szczelnego opakowania i przekazać go do badania pod kątem obecności DNA bakterii boreliozy. Skuteczność analizy kleszcza jest dyskusyjna, gdyż wbicie się w skórę zarażonego kleszcza nie oznacza, że bakteria został przekazany również człowiekowi. Pamiętaj, że małe osobniki mogą nie być odpowiednie do przebadania.
• Obserwować swoje ciało i sprawdzać, czy w miejscu ukąszenia nie pojawia się rumień (jest on widoczny w 80% przypadków zakażenia).
• Zgłosić się na badanie przeciwciał metodą ELISA w celu identyfikacji przeciwciał bakterii - takie badanie na boreliozę można to zrobić jednak dopiero po kilku tygodniach od ugryzienia.

Niestety nie istnieje lek bez recepty, który pomoże Ci w profilaktyce boreliozy, nie ma również szczepienia przeciwko tej chorobie. W leczeniu boreliozy stosuje się antybiotyki na receptę. Dlatego jeśli zaobserwujesz u siebie wszelkie niepokojące objawy, skonsultuj się ze swoim lekarzem.

Inne choroby odkleszczowe

Borelioza to nie jedyne zagrożenie, które wiąże się z ugryzieniem kleszcza. Te pajęczaki są również odpowiedzialne za:

• Odkleszczowe zapalenie mózgu - chorobę wirusową, która może prowadzić do zmian w centralnym układzie nerwowym. Objawy odkleszczowego zapalenia opon mózgowych to: gorączka, silne bóle głowy, sztywność karku, napady padaczkowe, porażenia nerwów, zaburzenia równowagi.
• Ludzką anaplazmozę granulocytarną (HGA) - chorobę dającą niespecyficzne objawy takie jak: gorączka, ból głowy, mięśni, ból brzucha, biegunka, kaszel. W większości przypadków ma jednak przebieg bezobjawowy.
• Babeszjozę - chorobę o łagodnym przebiegu dającą objawy grypopodobne. W ciężkim przebiegu choroba może skutkować wystąpieniem anemii hemolitycznej, żółtaczki, niewydolności nerek, a nawet ostrej niewydolności oddechowej.

Zapobieganie ukąszeniom kleszcza

Zapobieganie ukąszeniom kleszcza u dzieci i dorosłych

Przede wszystkim zadbaj o to, by odpowiednio przygotować się na rodzinne (lub samodzielne!) wycieczki plenerowe, grille, spacery po lesie lub łąkach.

1. Ubierz długie, obcisłe spodnie i zakryte buty.
   Jak się chronić przed kleszczami? Warto zabezpieczyć odzież, obuwie i sprzęt kempingowy produktami, które zawierają 0,5% permetryny. Ta substancja zachowuje swoje antykleszczowe działanie przez około 6 prań. Organizacja Lyme Disease podaje, że osoby noszące obuwie poddane działaniu permetryny są nawet 74 razy lepiej chronione niż osoby, które nie użyły tego środka. Co więcej, dr Paul Mead, który jest szefem epidemiologii w CDC oraz nadzoruje programu Centrum Kontroli i Zapobiegania Boreliozie komentuje, że kleszcze potrafią w sprytny sposób dążyć do ukąszenia, dlatego najlepiej jest korzystać z wielu rodzajów ochrony przed nimi.

2. Na głowę załóż kapelusz lub czapkę.
   Pamiętaj, że kleszcze nie znajdują się wyłącznie w trawie. Według Amesha Adalja, specjalisty chorób zakaźnych z Uniwersytetu w Pittsburghu, po spacerze w pobliżu drzew możemy znaleźć kleszcze nawet we włosach. Dlatego przed wycieczką warto zaopatrzyć siebie i całą rodzinę w nakrycia głowy oraz zadbać o związanie włosów przed wyjściem. Można także rozpylić na dłoniach preparat przeznaczony do ochrony twarzy przed owadami i delikatnie nanieść go palcami na szyję, w okolicach linii włosów.
3. Wypsikaj się środkiem przeciw kleszczom.
   Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) zaleca, by udając się w miejsca, w których mogą występować kleszcze, spryskać powierzchnię skóry środkami odstraszającymi owady. Co chroni przed kleszczami?
   1. DEET;
   2. IR3535;
   3. pikarydyna;
   4. olejek z eukaliptusa cytrynowego (OLE);
   5. 2-undekanon;
   6. para-mentanodiol (PMD).
      CDC zastrzega, że OLE i PMD nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 3. roku życia.
4. Przebywając na zewnątrz, unikaj wysokiej trawy lub gęstych zarośli. To tam najczęściej można spotkać kleszcze.
5. Aby łatwiej zauważyć owady, załóż jasne ubrania.
6. Po powrocie do domu dokładnie obejrzyj siebie i najbliższych. Zanim ukłują, kleszcze poszukują ciepłych i wygodnych miejsc, takich jak:
   1. zgięcia kolana,
   2. obszar pod pachami,
   3. okolice brzucha lub piersi,
   4. pachwiny.
      U dzieci kleszcze można często znaleźć również na głowie, przy linii włosów lub na szyi.
      Jeśli masz psa lub kota - sprawdź również zwierzęta. Kleszcze mogą przejść z pupila na Ciebie.
7. Dobrą praktyką jest też wzięcie prysznica niedługo po powrocie do domu. Nie tylko ze względów higieny, ale również po to, by spłukać z siebie kleszcze, które jeszcze nie wkłuły się w ciało.

Ponadto w wybranych rejonach Polski funkcjonuje Program profilaktyki chorób odkleszczowych. Jeśli masz więc niż 15 lat i jesteś wyjątkowo narażony na kontakt z kleszczami, możesz zgłosić się do niego i skorzystać z darmowych badań na choroby odkleszczowe oraz uzyskać specjalistyczną wiedzę na ich temat.

Aktualne informacje o placówkach biorących udział w programie znajdziesz na stronie pacjent.gov.pl

Choć nie ma szczepionki na boleriozę, istnieje szczepienie zapobiegające odkleszczowemu zapaleniu mózgu. Po przyjęciu 3 dawek zabezpieczony jesteś na najbliższe 3 - 5 lat. Po tym czasie należy przyjąć dawkę przypominającą. Dowiedz się więcej o szczepieniach przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu.

Zapobieganie wystąpienia kleszczy w Twoim ogródku

Stwórz bezpieczną przestrzeń dla swojej rodziny i odpoczywaj bez stresu! Aby obniżyć populację kleszczy na Twoim ogródku:

1. Regularnie koś trawę.
2. Ogradzaj przestrzeń rekreacyjną od ogrodowej paskami wypełnionymi korą drzewną lub żwirkiem. W ten sposób ograniczysz migrację kleszczy.
3. Pozbądź się wszelkich mebli ze starego drewna, zaniedbanych materacy i innych gratów, które mogłyby stanowić schronienie dla kleszczy.
4. W miarę możliwości sprzęty do zabaw dzieci stawiaj w miejscach słonecznych, w oddaleniu od drzew.

Zapobieganie kleszczom u zwierząt

Nasi czworonożni przyjaciele mogą sami paść ofiarą kleszczy lub przenieść je na nas. Dlatego:

1. po każdym spacerze obejrzyj psiaka i sprawdź, czy nie przyniósł pasażera na gapę;
2. natychmiast usuwaj kleszcze, jeśli je zobaczysz;
3. stosuj środki przeciw kleszczom - spytaj weterynarza o polecane produkty lub preparaty;
4. dostosuj swoje podwórko, by było bezpieczne dla każdego.

Kleszcze na psach najczęściej osiadają:

• w okolicach oczu,
• przy uszach,
• pod obrożą,
• w okolicach nóg,
• między poduszkami łapek,
• przy ogonie.