Hemoglobina glikowana met. HPLC

Hemoglobina glikowana (HbA1c) to niezwykle ważny parametr, który pozwala spojrzeć na gospodarkę glukozową Twojego organizmu z szerszej perspektywy. W przeciwieństwie do jednorazowego pomiaru glukozy, który można porównać do statycznej fotografii, HbA1c jest jak film, pokazujący, co działo się ze stężeniem cukru przez ostatnie 2-3 miesiące.

Jak to działa? Hemoglobina to białko znajdujące się w czerwonych krwinkach, odpowiedzialne za transport tlenu. Glukoza (cukier) krążąca we krwi ma naturalną tendencję do trwałego przyłączania się do hemoglobiny. Proces ten nazywamy glikacją. Im wyższe jest stężenie glukozy we krwi, tym więcej hemoglobiny ulega „ocukrzeniu”.

Czerwone krwinki żyją w organizmie około 120 dni. Oznaczając odsetek hemoglobiny glikowanej, uzyskujemy więc wiarygodną informację o średnim stężeniu glukozy we krwi w ciągu całego życia krwinki, czyli przez ostatnie 2-3 miesiące.

Badanie hemoglobiny glikowanej jest kluczowe w profilaktyce, diagnostyce i monitorowaniu cukrzycy.

Wskazania diagnostyczne i przesiewowe:

• Profilaktycznie, badanie powinny wykonywać osoby z grup ryzyka cukrzycy – z nadwagą lub otyłością, nadciśnieniem tętniczym, wysokim cholesterolem, małą aktywnością fizyczną, obciążone rodzinnym wywiadem w kierunku cukrzycy lub kobiety po przebytej cukrzycy ciążowej.
• Gdy występują objawy sugerujące hiperglikemię (wysoki cukier) – wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie i senność, niewyjaśniona utrata masy ciała, pogorszenie ostrości widzenia, trudne gojenie się ran czy nawracające infekcje.
• Wskazania do monitorowania, u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym, w celu oceny skuteczności wdrożonego leczenia (diety, leków) i kontroli wyrównania metabolicznego choroby.

Badanie HbA1c to jedno z najważniejszych badań metabolicznych XXI wieku. Szczególnie polecamy je:

• Osobom z nadwagą lub otyłością, które są w grupie wysokiego ryzyka rozwoju stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2.
• Osobom prowadzącym siedzący tryb życia i stosującym dietę bogatą w cukry proste.
• Pacjentom z nadciśnieniem tętniczym i/lub zaburzeniami lipidowymi (wysoki cholesterol, trójglicerydy).
• Kobietom, które przebyły cukrzycę ciążową, ponieważ mają one znacznie wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy w przyszłości.
• Osobom, u których w rodzinie występowała cukrzyca.
• Pacjentom ze zdiagnozowaną cukrzycą, dla których jest to podstawowe narzędzie do oceny kontroli choroby i ryzyka rozwoju powikłań.

Częstotliwość badania HbA1c jest precyzyjnie określona w zaleceniach i zależy od Twojego stanu zdrowia:

• Profilaktycznie w grupach ryzyka raz w roku.
• U pacjentów ze zdiagnozowanym stanem przedcukrzycowym raz w roku.

W monitorowaniu leczenia cukrzycy:

• U pacjentów ze stabilnym przebiegiem, osiągających cele terapeutyczne – co najmniej raz w roku.
• U pacjentów, których leczenie zmodyfikowano lub którzy nie osiągają celów terapeutycznych – co najmniej raz na 3 miesiące.

Jedną z największych zalet hemoglobiny glikowanej jest brak specjalnych wymagań dotyczących przygotowania.

• Bycie na czczo nie jest wymagane. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej" czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Badanie można wykonać o każdej porze dnia, w godzinach pracy specjalistów i laboratorium.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.

Mimo swojej wiarygodności, istnieją pewne sytuacje, które mogą wpłynąć na wynik HbA1c.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Zmiany hormonalne i metaboliczne w ciąży mogą wpływać na wynik. Do diagnostyki cukrzycy ciążowej stosuje się test obciążenia glukozą (OGTT).
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Stany wpływające na długość życia czerwonych krwinek, to główna grupa czynników zakłócających.
  • •
    Niedokrwistość (anemia) z niedoboru żelaza może fałszywie zawyżać wynik HbA1c.
  • •
    Niedokrwistości hemolityczne, stan po utracie dużej ilości krwi, skracają czas życia erytrocytów, co może fałszywie zaniżać wynik HbA1c.
  • •
    Przewlekła choroba nerek.
  • •
    Ciężkie choroby wątroby.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Leki i suplementy diety: salicylany, witamina C

Interpretacja wyniku hemoglobiny glikowanje jest określona przez międzynarodowe i polskie towarzystwo diabetologiczne.

• Wynik prawidłowy oznacza niskie ryzyko rozwoju cukrzycy.
• Wynik podwyższony może wskazywać na dwie sytuacje. Jeśli HbA1c znajduje się w zakresie, który jeszcze nie spełnia kryteriów cukrzycy, może to oznaczać stan przedcukrzycowy (nieprawidłową glikemię na czczo lub nieprawidłową tolerancję glukozy). To niezwykle ważny sygnał ostrzegawczy! Nie jest to jeszcze choroba, ale informacja, że ryzyko jej rozwoju jest bardzo wysokie. To najlepszy moment na wdrożenie zmian w stylu życia (dieta, aktywność fizyczna), które mogą zapobiec chorobie. Jeśli natomiast wynik HbA1c jest równy lub wyższy niż próg diagnostyczny, uzyskany w certyfikowanym laboratorium metodą HPLC, jest to podstawa do rozpoznania cukrzycy.
• U osób już leczonych z powodu cukrzycy, wynik HbA1c służy do oceny wyrównania choroby. Lekarz wyznacza indywidualny cel terapeutyczny, a badanie pozwala sprawdzić, czy leczenie jest skuteczne i czy ryzyko groźnych powikłań cukrzycy jest minimalizowane.