W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie kwestią niedoboru testosteronu u mężczyzn – zarówno wśród klinicystów, jak i pacjentów. Szczególnie istotne wydaje się rozgraniczenie objawów, które związane są z fizjologicznymi procesami starzenia się od symptomów hipogonadyzmu. Czy dojrzali mężczyźni muszą akceptować zmiany zachodzące w sferze seksualnej, fizycznej lub psychicznej wraz z wiekiem? Czy mogą poprawić jakość swojego życia, korzystając z hormonalnej terapii zastępczej? Jak ocenić zasadność włączania TRT?
Rola testosteronu w życiu mężczyzny
Testosteron – podstawowy męski hormon płciowy – odpowiada za kształtowanie męskich cech płciowych, spermatogenezę i płodność. Jego aktywność obserwuje się już na etapie życia płodowego – około 7 tygodnia rozpoczyna się rozwój gonad i kanalików nasiennych. Pod wpływem komórek Leydiga w jądrach produkowany jest testosteron, który odpowiada za kształtowanie się męskiego przewodu moczowo-płciowego, prostaty oraz zewnętrznych narządów płciowych.
W ciągu życia mężczyzny testosteron produkowany przez wspomniane wcześniej komórki Leydiga, które znajdują się w jądrach. Niewielkie ilości testosteronu powstają również w korze nadnerczy. Za produkcję testosteronu u kobiet odpowiadają jajniki.
Do najważniejszych funkcji testosteronu zalicza się:
- Rozwój męskich cech płciowych – narządów płciowych (na etapie życia płodowego), określonej budowy ciała (rozwój tkanki mięśniowej i rozlokowanie tkanki mięśniowej w sposób charakterystyczny dla męskiej sylwetki), owłosienia, niskiej barwy głosu.
- Stymulowanie płodności i utrzymywanie funkcji seksualnych – testosteron odpowiada za proces spermatogenezy (tworzenia i rozwoju plemników), pobudzanie aktywności i utrzymywanie sprawności seksualnej u mężczyzn.
- Wzrost masy mięśniowej – testosteron działa anabolicznie, wpływając na syntezę białek w organizmie, co indukuje rozrastanie się mięśni szkieletowych.
- Stymulowanie erytropoezy – testosteron sprawia, że hematokryt (stosunek objętości krwinek czerwonych do całkowitej objętości krwi) mężczyzn jest wyższy niż kobiet.
Poziom testosteronu osiąga najwyższą wartość w okolicy 30 roku życia, a następnie, wraz z wiekiem, wykazuje tendencję spadkową. Z tego powodu u dojrzałych mężczyzn obserwuje się spadek libido, zaburzenia erekcji, dystrofię jąder, zmianę sylwetki, a także szereg innych objawów, którym za chwilę przyjrzymy się bliżej.
Niedobór testosteronu – przyczyny
Przyczyny niedoboru testosteronu dzieli się na:
- pierwotne – niedobór testosteronu może być związany z rzadkimi chorobami genetycznymi, takimi jak zespół Klinefeltera, zespół Noonana czy nietypowym rozwoju narządów płciowych.
- wtórne – do niedoboru testosteronu może dojść w wyniku wypadku skutkującego uszkodzeniem jąder, chirurgicznego usunięcia jąder, chemioterapii, radioterapii, ciężkich infekcji lub chorób przysadki mózgowej.
- czynnościowe – to grupa przyczyn, w której niedobór testosteronu związany jest z procesami starzenia się organizmu, brakiem aktywności fizycznej, niewłaściwą dietą, dużym poziomem stresu, nadciśnieniem, wysokim poziomem cukru we krwi, otyłością, stosowaniem używek.
Obecnie najczęściej obserwujemy niedobór testosteronu u mężczyzn, którzy prowadzą niezdrowy tryb życia, zmagają się z przewlekłym stresem, bezsennością. Problem ten nie dotyka jedynie mężczyzn w podeszłym wieku, ale również 30- i 40-latków, a – w skrajnych przypadkach – nawet osoby młodsze.
Objawy niedoboru testosteronu
Niedobór testosteronu to problem, który objawia się na wielu płaszczyznach i utrudnia życie mężczyzny w wielu aspektach.
Tym, co pacjenci zauważają zwykle w pierwsze kolejności, jest zaburzenie funkcji seksualnych. Obniżony poziom testosteronu wpływa na osłabienie libido – mężczyzna traci ochotę na zbliżenia, nie jest zainteresowany seksem, rzadziej myśli lub fantazjuje na ten temat. Coraz trudniej jest osiągać i utrzymywać wzwód, zmniejsza się ilość oraz jakość orgazmów, co pogłębia niechęć do seksu. Mężczyźni z niedoborem testosteronu mogą zauważyć, że przestają pojawiać się u nich poranne erekcje lub wzwód staje się coraz słabszy.
Obniżony poziom testosteronu może powodować również szereg objawów fizycznych, przede wszystkim zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej (przede wszystkim w okolicy brzucha) przy jednoczesnej utracie masy mięśniowej. Niedoborowi mogą towarzyszyć bóle stawowo-mięśniowe, zaburzenia metaboliczne, a także niepłodność.
Niski poziom testosteronu – zwłaszcza gdy towarzyszą mu przykre lub zawstydzające symptomy – jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych. U mężczyzn obserwuje obniżony nastrój, depresję, zwiększoną drażliwość i napady lęku, zmęczenie i obniżenie motywacji, bezsenność, a nawet problemy z pamięcią.
Diagnoza niedoboru testosteronu – badania laboratoryjne i rola lekarza
Rozpoznanie niedoboru testosteronu opiera się na stwierdzeniu obecności objawów klinicznych (jak opisano w poprzedniej części artykułu) oraz oznaczenia obniżonego poziomu testosteronu w surowicy krwi.
W tym celu należy przeprowadzić wywiad kliniczny oraz wykonać badanie laboratoryjne, uwzględniające m.in.:
- całkowity poziom testosteronu,
- hormon luteinizujący (LH),
- hormon folikulotropowy (FSH),
- gobulinę wiążącą hormony płciowe (SHBG)
- albuminę
- prolaktynę,
- estradiol.
Aby wykonać pełen pakiet badań, na podstawie których lekarz będzie mógł ocenić potrzebę wdrożenia hormonalnej terapii zastępczej, skorzystaj z naszego pakietu Męska Klinika Terapia Testosteronem.
Leczenie niedoboru testosteronu
Diagnoza niedoboru testosteronu jest podstawą do rozpoczęcia leczenia hormonalnego. Dzięki terapii możliwe jest przywrócenie optymalnego poziomu testosteronu w organizmie, co pozwala złagodzić lub całkowicie wyeliminować objawy niedoboru – seksualne, fizyczne i psychiczne.
Co niezwykle ważne, terapia testosteronem może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób, które wiązane są z niskim poziomem hormonu. Jak pokazują badania, prawidłowy poziom testosteronu znacząco obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, insulinooporności czy cukrzycy typu 2.
Prowadzona pod nadzorem lekarza – poprzez wizyty stacjonarne lub e-wizyty – i opierająca się na zarejestrowanych w Polsce lekach z obrotu aptecznego np. w Męskiej Klinice, jest bezpieczna i wiąże się z minimalnym ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych.
Męska Klinika to podmiot leczniczy stworzony dla mężczyzn. Bez oceniania wysłuchamy Twojej historii i wspólnie rozwiążemy Twoje problemy. Zaufanie to podstawa, dlatego niezależnie od tego czy przyjmowałeś w przeszłości sterydy, masz problem z erekcją, życie zawodowe wymaga od Ciebie działania na ekstremalnie wysokich obrotach lub nie potrafisz zbudować satysfakcjonującej masy mięśniowej, możesz zgłosić się do nas. Takie tematy to dla nas chleb powszedni i wspomożemy Cię w osiągnięciu Twojego celu. Jako pierwsi robimy to jak należy.
Pokaż więcej
Absolwent Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Jest specjalistą chorób wewnętrznych, a także certyfikowanym specjalistą i pasjonatem medycyny stylu życia, wykorzystującym jej elementy w zapobieganiu i leczeniu chorób cywilizacyjnych. Posiada doświadczenie oraz nowatorską wiedzę w zakresie leczenia TRT i optymalizacji hormonalnej mężczyzn.
Pokaż więcej
Bibliografia
Physiology, Testosterone George N. Nassar; Stephen W. Leslie
Update in Testosterone Therapy for Men (CME). Giovanni Corona MD, PhD, Giulia Rastrelli MD, Gianni Forti MD, Mario Maggi MD
Recommendations on the diagnosis, treatment and monitoring of testosterone deficiency in men, The Aging Male, Bruno Lunenfeld, George Mskhalaya, Michael Zitzmann i in.
Diagnosis and management of testosterone deficiency syndrome in men: clinical practice guideline, Morales A, Bebb RA, Manjoo P i in.
Andropause or male menopause? Rationale for testosterone replacement therapy in older men with low testosterone levels. Glenn R Cunningham
