Grupa krwi

Oznaczenie grupy krwi to jedno z najważniejszych badań laboratoryjnych, które każdy powinien wykonać przynajmniej raz w życiu. Polega ono na identyfikacji specyficznych antygenów (charakterystycznych cząsteczek) na powierzchni Twoich czerwonych krwinek (erytrocytów). To właśnie te antygeny decydują o tym, jaką masz grupę krwi.

Badanie obejmuje dwa najważniejsze dla człowieka układy grupowe: ABO i Rh.

• Układ ABO – na jego podstawie określa się jedną z czterech głównych grup krwi:
• • •
    A, kiedy na krwinkach obecny jest antygen A.
  • •
    B, kiedy na krwinkach obecny jest antygen B.
  • •
    AB, kiedy na krwinkach obecne są oba antygeny, A i B.
  • •
    O (zero), kiedy na krwinkach nie ma ani antygenu A, ani B.W osoczu krwi znajdują się naturalne przeciwciała skierowane przeciwko tym antygenom, których nie posiadamy na własnych krwinkach. To dlatego tak ważne jest, by w razie potrzeby otrzymać krew zgodną w tym układzie.
• Układ Rh – określa obecność lub brak najważniejszego antygenu z tego układu, czyli antygenu D.
• • •
    RhD + (dodatni), kiedy antygen D jest obecny na krwinkach.
  • •
    RhD - (ujemny), kiedy antygen D nie występuje na krwinkach.

Znajomość własnej grupy krwi to informacja na całe życie. Istnieją sytuacje, w których jej oznaczenie jest nie tylko zalecane, ale wręcz niezbędne.

Główne wskazania do badania:

• Przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. To absolutna podstawa przygotowania do operacji, aby w razie potrzeby móc bezpiecznie przetoczyć krew.
• Przed planowaną transfuzją krwi lub jej składników.
• U wszystkich kobiet planujących ciążę i będących w ciąży. Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh u przyszłej mamy jest jednym z pierwszych i najważniejszych badań, pozwalającym ocenić ryzyko konfliktu serologicznego i wdrożyć odpowiednią profilaktykę.
• Dla własnej wiedzy i bezpieczeństwa. W nagłym wypadku, gdy liczy się każda minuta, znajomość grupy krwi i posiadanie jej potwierdzonego wyniku może znacząco przyspieszyć udzielenie pomocy.
• U honorowych dawców krwi, szpiku i narządów.

Badanie grupy krwi jest uniwersalne i dotyczy każdego, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Szczególnie polecamy je:

• Każdej osobie dorosłej, która nie zna swojej grupy krwi. To podstawowa informacja o Twoim organizmie.
• Wszystkim pacjentom przygotowującym się do operacji i innych inwazyjnych procedur medycznych.
• Wszystkim kobietom planującym ciążę i przyszłym mamom. To badanie jest obowiązkowym elementem opieki prenatalnej.
• Grupa krwi oraz inne badania z zakresu transfuzjologii może być również wykonana u dziecka po urodzeniu w celu oceny konfliktu serologicznego.
• Osobom, które chcą wyrobić Kartę Identyfikacyjną Grupy Krwi – dokument, który warto mieć zawsze przy sobie.
• Osobom wykonującym zawody podwyższonego ryzyka (służby mundurowe, sportowcy, pracownicy fizyczni).
• Wszystkim, którzy chcą zostać honorowymi dawcami krwi, grupa krwi jest wykonywana w Centrach Krwiodawstwa podczas oddawania krwi i jej składników.

To wyjątkowe badanie, ponieważ w przeciwieństwie do większości testów laboratoryjnych, wynik jest niezmienny przez całe życie. Grupa krwi jest cechą genetyczną, dziedziczoną po rodzicach.

• Informacyjnie badanie grupy krwi można wykonać raz, natomiast przed przetoczeniem krwi oznaczenie to wykonuje się ponownie w celu uzyskania potwierdzonego wyniku grupy krwi, który jest również podstawą do wydania Karty Identyfikacyjnej Grupy Krwi.
• W tym celu konieczne jest dwukrotne oznaczenie grupy z dwóch próbek krwi, pobranych w różnym czasie (np. podczas dwóch oddzielnych wizyt, bądź w odstępie czasu).
• Badanie oznaczenia grupy krwi może być również wykonywane ponownie podczas każdego kolejnego przyjęcia do szpitala, szczególnie jeśli pacjent nie posiada przy sobie i w swojej dokumentacji medycznej potwierdzonego wyniku grupy krwi oraz jeśli miał wykonywane wcześniej toczenia krwi i jej składników.

Przygotowanie do badania grupy krwi jest bardzo proste i nie wymaga żadnych specjalnych działań.

• Bycie na czczo nie jest wymagane. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej" czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Na badanie możesz zgłosić się w dowolnym momencie w godzinach pracy punktu pobrań.

Grupa krwi jest cechą stałą i niezmienną. Istnieją jednak bardzo rzadkie sytuacje, które mogą powodować trudności techniczne w jej oznaczeniu w laboratorium.

• U noworodków, ich układ odpornościowy nie produkuje bowiem jeszcze w pełni własnych przeciwciał układu ABO. Dlatego też oznaczenie grupy krwi u dziecka przed 4 miesiącem życia nie stanowi trwałej dokumentacji medycznej.
• U osób w podeszłym wieku lub z ciężkimi niedoborami odporności stężenie naturalnych przeciwciał może być bardzo niskie, co utrudnia ich oznaczenie.
• Po przeszczepie szpiku kostnego od dawcy o innej grupie krwi pacjent może z czasem „zmienić” grupę krwi na grupę dawcy.
• W przebiegu niektórych chorób nowotworowych krwi.

W przypadku tego badania nie mówimy o wynikach „poza zakresem”, a o konkretnym, ustalonym typie krwi. Każdy wynik jest prawidłowy i opisuje Twoje cechy genetyczne. Wynik składa się z oznaczenia w układzie ABO oraz Rh.

• Grupa O. Na czerwonych krwinkach nie ma antygenów A i B, w osoczu występują przeciwciała anty-A i anty-B. Osoby z tą grupą są nazywane uniwersalnymi dawcami koncentratu krwinek czerwonych (KKCz), ponieważ ich krwinki mogą być przetoczone pacjentom z każdą inną grupą krwi, szczególnie O RhD - (ujemny).
• Grupa A. Na krwinkach występuje antygen A, w osoczu występują przeciwciała anty-B.
• Grupa B. Na krwinkach występuje antygen B, w osoczu występują przeciwciała anty-A.
• Grupa AB. Na krwinkach obecne są oba antygeny A i B, w osoczu brak przeciwciał. Osoby z tą grupą są nazywane uniwersalnymi dawcami osocza, ponieważ nie mają przeciwciał.
• Czynnik RhD + (dodatni) oznacza obecność antygenu D na krwinkach. Posiada go większość populacji.
• Czynnik RhD - (ujemny) oznacza brak antygenu D. Ta informacja jest niezwykle ważna u kobiet w ciąży. Jeśli matka ma grupę Rh-, a ojciec Rh+, istnieje szansa, że dziecko odziedziczy grupę RhD + (dodatni) po ojcu. Może to doprowadzić do konfliktu serologicznego, w którym organizm matki zacznie produkować przeciwciała przeciwko krwinkom dziecka. Współczesna medycyna potrafi skutecznie zapobiegać temu zjawisku dzięki podaniu matce w odpowiednim momencie ciąży immunoglobuliny anty-RhD.