Cholesterol HDL

Badanie cholesterolu HDL to pomiar stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości (ang. High-Density Lipoprotein). Cholesterol jest niezbędny do życia – buduje błony komórkowe i służy do produkcji hormonów oraz witaminy D. Aby mógł podróżować we krwi, musi być transportowany w specjalnych „paczkach” białkowo-tłuszczowych, zwanych lipoproteinami. Jedną z nich jest właśnie HDL.

HDL zyskał miano „dobrego cholesterolu”, ponieważ pełni niezwykle pożyteczną i ochronną funkcję dla naszych naczyń krwionośnych. Jego głównym zadaniem jest tzw. odwrotny transport cholesterolu.

Wyobraź sobie, że cząsteczki HDL działają jak skuteczna ekipa sprzątająca. Krążą po całym organizmie, zbierają nadmiar cholesterolu ze ścian tętnic i innych tkanek, a następnie transportują go z powrotem do wątroby. W wątrobie cholesterol ten jest przetwarzany i usuwany z organizmu.

Dzięki temu mechanizmowi HDL aktywnie zapobiega odkładaniu się cholesterolu w naczyniach i tworzeniu blaszki miażdżycowej, która prowadzi do zwężenia i usztywnienia tętnic. Badanie cholesterolu HDL jest kluczowym elementem profilu lipidowego (lipidogramu).

Oznaczenie stężenia cholesterolu HDL jest jednym z fundamentalnych badań profilaktycznych, które pozwala ocenić ryzyko rozwoju najczęstszych chorób cywilizacyjnych.

Główne wskazania do badania:

• Zgodnie z zaleceniami towarzystw naukowych, badanie profilu lipidowego, w tym HDL, powinien wykonywać każdy dorosły. W szczególności:
• • •
    Mężczyźni po 40. roku życia.
  • •
    Kobiety po 50. roku życia lub po menopauzie.
• Osoby z czynnikami ryzyka (np. cukrzyca, nadwaga) powinny badać się wcześniej. Ocena indywidualnego ryzyka zawału serca i udaru mózgu, czyli wynik HDL, obok LDL i trójglicerydów, pozwala lekarzowi precyzyjnie oszacować to ryzyko.
• Monitorowanie efektów zmian w stylu życia. Jeśli masz za sobą wprowadzenie zdrowej diety i regularnej aktywności fizycznej, badanie HDL pokaże, jak korzystnie wpłynęło to na Twój organizm.
• Monitorowanie leczenia farmakologicznego u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi.

Badanie cholesterolu HDL, jako część lipidogramu, jest badaniem dla każdego, kto chce świadomie dbać o swoje zdrowie. Szczególnie polecamy je:

• Każdej osobie dorosłej w ramach okresowych badań profilaktycznych.
• Osobom z czynnikami ryzyka chorób serca i naczyń, takimi jak:
• • •
    Nadciśnienie tętnicze.
  • •
    Cukrzyca lub stan przedcukrzycowy.
  • •
    Nadwaga i otyłość (zwłaszcza brzuszna).
  • •
    Palenie papierosów.
  • •
    Niska aktywność fizyczna.
• Osobom, w których rodzinach występowały choroby serca w młodym wieku.
• Pacjentom ze zdiagnozowaną chorobą wieńcową, po zawale serca lub udarze mózgu.
• Wszystkim, którzy chcą sprawdzić, czy ich styl życia i dieta sprzyjają zdrowiu serca.

Częstotliwość badania zależy od Twojego wieku, stanu zdrowia i czynników ryzyka.

• Profilaktycznie u osób zdrowych, bez czynników ryzyka zaleca się kontrolę raz na 1-5 lat w zależności od wieku.
• W grupach ryzyka (np. z nadwagą, nadciśnieniem) lub z nieznacznie obniżonym HDL zaleca się raz w roku.

• Badanie cholesterolu HDL jest elementem lipidogramu, dlatego wymaga odpowiedniego przygotowania.
• Badanie należy wykonać na czczo, co najmniej 8-12 godzin po ostatnim posiłku.
• Krew najlepiej pobrać w godzinach porannych (7:00-10:00).
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Przez 2-3 dni przed badaniem stosuj swoją normalną, codzienną dietę. Nie przejadaj się, ale też nie stosuj głodówki.
• Na 2-3 dni przed badaniem zrezygnuj ze spożywania alkoholu.
• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego na 24 godziny przed pobraniem krwi.

Na stężenie „dobrego” cholesterolu HDL ma wpływ wiele czynników, z których najważniejsze są związane z naszym stylem życia.

Czynniki podwyższające stężenie HDL (korzystne):

• Regularna aktywność fizyczna, szczególnie treningi aerobowe (bieganie, pływanie, jazda na rowerze).
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała.
• Zaprzestanie palenia papierosów.
• Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe: oliwa z oliwek, awokado, orzechy, tłuste ryby morskie (łosoś, makrela).

Czynniki obniżające stężenie HDL (niekorzystne):

• Palenie papierosów.
• Nadwaga i otyłość.
• Brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia.
• Dieta bogata w tłuszcze trans (obecne w żywności wysokoprzetworzonej, słodyczach, fast foodach) i cukry proste.

Inne czynniki:

• Kobiety w wieku rozrodczym mają naturalnie wyższe stężenie HDL dzięki ochronnemu działaniu estrogenów.
• Niektóre leki (np. beta-blokery, sterydy anaboliczne) mogą obniżać stężenie HDL.

W przeciwieństwie do większości badań, w przypadku cholesterolu HDL pożądane są wyższe wartości.

• Zbyt niski poziom HDL jest uznawany za niezależny czynnik ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu. Oznacza to, że proces „sprzątania” nadmiaru cholesterolu z naczyń krwionośnych jest upośledzony, co ułatwia „złemu” cholesterolowi LDL odkładanie się w ścianach tętnic i tworzenie blaszki miażdżycowej.
• Poziom HDL powyżej 60 mg/dl jest uznawany za czynnik ochronny, który aktywnie zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe. Oznacza to, że Twój organizm sprawnie radzi sobie z usuwaniem nadmiaru cholesterolu, chroniąc Twoje tętnice.
• Bardzo wysokie stężenia HDL (np. >90 mg/dl), choć rzadkie, mogą być związane z dysfunkcją cząsteczki HDL, z niektórymi zaburzeniami genetycznymi i nie zawsze wiążą się z dodatkową korzyścią dla zdrowia.