Marihuana (kanabinoidy/THC) w moczu, jakościowo

Badanie jakościowe na obecność marihuany w moczu to test przesiewowy, który służy do wykrywania metabolitów THC (delta-9-tetrahydrokannabinolu) – głównej substancji psychoaktywnej zawartej w konopiach indyjskich (marihuanie, haszyszu).

Kiedy THC trafia do organizmu, jest ono przetwarzane (metabolizowane) w wątrobie do nieaktywnych związków, z których najważniejszym jest THC-COOH. Metabolity te są rozpuszczalne w tłuszczach, co oznacza, że odkładają się w tkance tłuszczowej organizmu i są z niej stopniowo uwalniane, a następnie wydalane z moczem.

Test ten nie wykrywa samego, aktywnego THC, lecz właśnie jego metabolity. Dzięki ich zdolności do kumulacji, można je wykryć w moczu przez znacznie dłuższy czas, niż utrzymują się efekty psychoaktywne. Badanie ma charakter jakościowy – daje wynik dodatni lub ujemny, nie określając dokładnego stężenia substancji.

Wykonanie badania w kierunku obecności marihuany warto rozważyć w różnych sytuacjach, gdy istnieje potrzeba weryfikacji, czy dana osoba zażywała tę substancję.

Wskazania do badania:

Podejrzenie zażywania substancji psychoaktywnych, zwłaszcza u osób, u których obserwuje się zmiany w zachowaniu, takie jak spadek motywacji, problemy z koncentracją, zmiany nastroju czy kręgu znajomych.

Obserwacja objawów mogących wskazywać na niedawne użycie marihuany:

• Przekrwione białka oczu.
• Wzmożony apetyt, zwłaszcza na słodycze.
• Spowolnienie czasu reakcji, zaburzenia koordynacji.
• Problemy z pamięcią krótkotrwałą.
• Wesołkowatość, napady śmiechu.
• W niektórych przypadkach niepokój, lęk lub panika.

Wymagania formalne, np. w ramach medycyny pracy na określonych stanowiskach, w medycynie sportowej lub w sytuacjach regulowanych prawnie.

W celu monitorowania abstynencji u osób w trakcie lub po terapii uzależnień.

Badanie to jest narzędziem weryfikacyjnym, które może być przydatne dla:

• Rodziców lub opiekunów, zaniepokojonych zachowaniem lub samopoczuciem dziecka lub nastolatka.
• Pracodawców, zgodnie z wewnętrzną polityką firmy i obowiązującymi przepisami prawa pracy, w ramach badań dla kandydatów lub pracowników.
• Osób w trakcie terapii uzależnień, jako obiektywny element kontroli utrzymania abstynencji.
• W każdej sytuacji, która wymaga obiektywnego potwierdzenia (lub wykluczenia) niedawnego użycia marihuany.

Częstotliwość badania zależy od jego celu.

W celu weryfikacji podejrzenia badanie wykonuje się jednorazowo.

W monitorowaniu terapii uzależnień częstotliwość ustala lekarz lub terapeuta. Badania mogą być wykonywane regularnie lub w sposób losowy i niezapowiedziany, aby sprawdzić utrzymanie abstynencji.

Przygotowanie do badania jest bardzo proste.

• Do badania potrzebna jest próbka świeżego moczu o objętości ok. 20-30 ml. Należy ją pobrać do specjalnego, czystego i suchego pojemnika (dostępnego w aptece).
• Badanie nie wymaga bycia na czczo.
• Mocz można pobrać o dowolnej porze dnia. Stężenie metabolitów może być jednak najwyższe w pierwszej, porannej porcji moczu.
• Przed pobraniem próbki należy dokładnie umyć ręce i okolice cewki moczowej, aby uniknąć zanieczyszczenia próbki.
• Poinformuj personel medyczny lub lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach. Choć rzadko, niektóre leki (np. niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne) mogą w sporadycznych przypadkach dawać reakcje krzyżowe.

Na wynik badania ma wpływ kilka kluczowych czynników, z których najważniejszy to czas i częstotliwość zażywania.

Czas, w którym metabolity THC są wykrywalne w moczu, jest bardzo zróżnicowany i zależy od częstotliwości używania marihuany:

• Użycie jednorazowe/okazjonalne to do ok. 3-5 dni.
• Używanie regularne (kilka razy w tygodniu) to do ok. 7-14 dni.
• Używanie przewlekłe (codziennie) to nawet do 30 dni lub dłużej.

Dłuższy czas detekcji u osób regularnie palących wynika z kumulacji metabolitów w tkance tłuszczowej.

Rozcieńczenie próbki. Celowe picie bardzo dużych ilości płynów bezpośrednio przed badaniem może nadmiernie rozcieńczyć mocz i spowodować, że stężenie metabolitów spadnie poniżej progu wykrywalności testu.

Pasywne wdychanie. W normalnych warunkach (np. przebywanie w tym samym pokoju, gdzie ktoś pali) jest bardzo mało prawdopodobne, aby wynik testu w moczu był dodatni. Wymagałoby to ekstremalnej, długotrwałej ekspozycji w bardzo małym, niewentylowanym pomieszczeniu.

Wynik testu jakościowego jest podawany jako „dodatni” lub „ujemny”.

• Wynik dodatni (stwierdzono obecność) oznacza, że w badanej próbce moczu wykryto obecność metabolitów THC. Jest to obiektywny dowód na to, że badana osoba zażywała marihuanę w przeszłości. Czas, jaki upłynął od ostatniego użycia, może wynosić od kilku dni do ponad miesiąca, w zależności od regularności spożycia. Należy podkreślić, że wynik ten nie informuje o tym, czy osoba jest aktualnie pod wpływem substancji psychoaktywnej.
  W sytuacjach o konsekwencjach formalnych (prawnych, zawodowych), każdy dodatni wynik testu przesiewowego powinien zostać potwierdzony metodą referencyjną (np. GC-MS).
• Wynik ujemny (nie stwierdzono obecności) oznacza, że w badanej próbce nie znaleziono metabolitów THC w stężeniu przekraczającym próg czułości testu. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że osoba nie używała marihuany w okresie objętym oknem detekcji dla jej wzorca używania.

Interpretacji wyniku, zwłaszcza w kontekście dalszych działań, powinien dokonać lekarz, terapeuta lub inna upoważniona do tego osoba.