Fibrynogen

Fibrynogen, znany również jako czynnik krzepnięcia I, to jedno z najważniejszych białek produkowanych w Twojej wątrobie. Pełni w organizmie dwie kluczowe, choć odmienne, funkcje, co czyni go niezwykle cennym parametrem diagnostycznym:

• To fundament krzepnięcia krwi. Główną rolą fibrynogenu jest udział w ostatnim etapie tworzenia skrzepu. W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego, pod wpływem kaskady reakcji, rozpuszczalny fibrynogen przekształca się w nierozpuszczalną fibrynę. Tworzy ona gęstą sieć, która niczym rusztowanie oplata płytki krwi, formując stabilny czop hemostatyczny. Mówiąc prościej – bez fibrynogenu nie ma prawidłowego skrzepu, a gojenie się ran byłoby niemożliwe.
• Fibrynogen jest również jednym z tzw. białek ostrej fazy. Oznacza to, że jego stężenie we krwi znacząco wzrasta w odpowiedzi na stan zapalny, infekcję czy uraz tkankowy. Jest to niespecyficzny, ale bardzo czuły sygnał, że w organizmie toczy się proces chorobowy.

Zbadanie stężenia fibrynogenu zaleca się w wielu różnych sytuacjach, od oceny ryzyka przed operacją po diagnostykę złożonych stanów chorobowych.

Główne wskazania do badania:

• Jako część panelu badań krzepnięcia (koagulogramu) przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi.
• W diagnostyce przyczyn nadmiernych lub przedłużających się krwawień, a także skłonności do łatwego siniaczenia.
• Przy podejrzeniu ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego, infekcji czy choroby autoimmunologicznej. Badanie to, obok CRP i OB, pomaga ocenić nasilenie procesu zapalnego.
• W diagnostyce i monitorowaniu chorób wątroby, ponieważ ciężkie uszkodzenie tego narządu prowadzi do spadku produkcji fibrynogenu.
• Przy podejrzeniu zespołu rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC) – groźnego stanu, w którym dochodzi do zużycia czynników krzepnięcia.
• W ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego. Podwyższone stężenie fibrynogenu jest uznawane za czynnik ryzyka zawału serca i udaru mózgu.

Badanie stężenia fibrynogenu jest pomocne w ocenie stanu zdrowia wielu grup pacjentów. Polecamy je w szczególności:

• Pacjentom przygotowującym się do zabiegów chirurgicznych, w celu oceny ryzyka krwawienia.
• Osobom z objawami skazy krwotocznej, takimi jak krwawienia z nosa, dziąseł czy obfite miesiączki.
• Pacjentom z podejrzeniem lub diagnozą chorób zapalnych, autoimmunologicznych (np. RZS) lub nowotworowych.
• Osobom z chorobami wątroby, w celu oceny jej funkcji syntetyzującej.
• Pacjentom z wysokim ryzykiem chorób serca i naczyń, z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą czy otyłością.
• Kobietom w ciąży, u których fizjologicznie dochodzi do zmian w układzie krzepnięcia, wymagających niekiedy monitorowania.

Częstotliwość badania fibrynogenu jest uzależniona od celu, w jakim zostało zlecone.

• W celach diagnostycznych lub przesiewowych (np. przed operacją) badanie wykonuje się zwykle jednorazowo.
• W monitorowaniu chorób przewlekłych, u pacjentów z chorobami zapalnymi, chorobami wątroby czy w trakcie leczenia onkologicznego, częstotliwość badania ustala lekarz prowadzący. Kontrole mogą być zlecane cyklicznie, np. co kilka miesięcy.
• W stanach ostrych, u pacjentów hospitalizowanych, np. z podejrzeniem DIC, badanie może być powtarzane nawet codziennie, aby monitorować dynamikę zmian.

Prawidłowe przygotowanie do badania jest istotne, aby wynik był jak najbardziej wiarygodny.

• Zaleca się, aby na badanie zgłosić się na czczo, po 8-12 godzinach od ostatniego posiłku.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Badanie najlepiej wykonać w godzinach porannych (7:00-10:00).
• Leki, zwłaszcza te wpływające na krzepnięcie (antykoagulanty, leki przeciwpłytkowe), a także o hormonalna terapia zastępcza, czy antykoncepcja, może wpłynąć na wynik.
• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego i palenia papierosów bezpośrednio przed badaniem.

Stężenie fibrynogenu może ulegać wahaniom pod wpływem wielu czynników.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Stężenie fibrynogenu fizjologicznie wzrasta w trakcie ciąży, przygotowując organizm na poród i minimalizując ryzyko krwotoku.
  • •
    Starszy wiek, palenie papierosów, otyłość może wpływać na wzrost fibrynogenu.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Wysokie stężenie (hiperfibrynogenemia) powodują ostre i przewlekłe stany zapalne, infekcje bakteryjne i wirusowe, choroby autoimmunologiczne, urazy, oparzenia, stan po operacji, nowotwory, zawał serca, udar mózgu, choroby nerek (zespół nerczycowy).
  • •
    Niskie stężenie (hipofibrynogenemia) to ciężka niewydolność wątroby (upośledzenie produkcji), zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC, zużycie), wrodzone, rzadkie niedobory (afibrynogenemia), niedożywienie.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Doustna antykoncepcja hormonalna i hormonalna terapia zastępcza mogą podwyższać stężenie fibrynogenu.
  • •
    Leki trombolityczne (rozpuszczające skrzepy) oraz niektóre sterydy anaboliczne mogą je obniżać.

• Podwyższone stężenie (hiperfibrynogenemia) to niespecyficzny, ale czuły wskaźnik toczącego się w organizmie stanu zapalnego, infekcji lub uszkodzenia tkanek. Im wyższe stężenie, tym proces zapalny jest zwykle bardziej nasilony. Podwyższony fibrynogen jest również uznawany za istotny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Zwiększa on gęstość i lepkość krwi, co sprzyja tworzeniu się zakrzepów w naczyniach wieńcowych i mózgowych, zwiększając ryzyko zawału serca i udaru.
• Obniżone stężenie fibrynogenu (hipofibrynogenemia) zwiększa ryzyko krwawień. Może wskazywać na zaawansowaną chorobę wątroby, która nie jest w stanie produkować wystarczającej ilości tego białka. Może być również sygnałem alarmowym groźnego powikłania, jakim jest DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego), w którym fibrynogen jest gwałtownie zużywany w całym organizmie. W bardzo rzadkich przypadkach niskie stężenie jest spowodowane wrodzonymi skazami krwotocznymi.