anty-CCP

Badanie anty-CCP oznacza stężenie przeciwciał przeciwko cyklicznym cytrulinowanym peptydom. Jest to jedno z najważniejszych i najnowocześniejszych badań w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, a zwłaszcza reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Podobnie jak czynnik reumatoidalny (RF), przeciwciała anty-CCP należą do grupy autoprzeciwciał – białek, które omyłkowo atakują własne tkanki. W tym przypadku celem ataku są specyficzne białka w organizmie, które uległy procesowi zwanemu cytrulinacją. Proces ten nasila się w stawach osób chorych na RZS, a zmodyfikowane białka stają się celem dla układu odpornościowego.

Badanie anty-CCP ma trzy ogromne zalety w porównaniu do starszego badania, jakim jest czynnik reumatoidalny (RF):

• Bardzo wysoka swoistość. Dodatni wynik anty-CCP jest niemal w 98% specyficzny dla RZS. Oznacza to, że niezwykle rzadko występuje w innych chorobach czy u osób zdrowych.
• Wczesna diagnostyka. Przeciwciała anty-CCP mogą pojawić się we krwi na wiele miesięcy, a nawet lat przed wystąpieniem pierwszych objawów zapalenia stawów.
• Wartość prognostyczna. Ich obecność, zwłaszcza w wysokim stężeniu, często wskazuje na bardziej agresywny przebieg choroby i większe ryzyko uszkodzenia stawów.

Dzięki tym cechom, badanie anty-CCP zrewolucjonizowało diagnostykę RZS, umożliwiając znacznie wcześniejsze rozpoznanie i wdrożenie leczenia.

Wykonanie badania anty-CCP zaleca się przede wszystkim w procesie diagnostycznym zapaleń stawów, zwłaszcza przy podejrzeniu RZS.

• Warto rozważyć badanie, jeśli występują objawy sugerujące reumatoidalne zapalenie stawów:
• • •
    Ból, obrzęk i uczucie ciepła w stawach, szczególnie jeśli objawy te są symetryczne (występują po obu stronach ciała).
  • •
    Zapalenie dotyczy głównie małych stawów rąk (nadgarstki, stawy palców) i stóp.
  • •
    Sztywność poranna, czyli trudność z rozruszaniem stawów po przebudzeniu, która trwa dłużej niż godzinę.
  • •
    Objawy ogólne, takie jak przewlekłe zmęczenie, stany podgorączkowe czy utrata apetytu.
• W diagnostyce niezróżnicowanego zapalenia stawów, gdy objawy są niejednoznaczne, a badanie pomaga ukierunkować dalsze postępowanie.
• U pacjentów z podejrzeniem RZS, u których czynnik reumatoidalny (RF) jest ujemny. Przeciwciała anty-CCP mogą być obecne u części z tych pacjentów.

Badanie anty-CCP to kluczowy element wczesnej i precyzyjnej diagnostyki reumatologicznej. Polecamy je w szczególności:

• Osobom z objawami, które mogą wskazywać na zapalenie stawów, zwłaszcza bólem, obrzękiem i sztywnością poranną w dłoniach i stopach.
• Pacjentom, u których lekarz podejrzewa wczesne reumatoidalne zapalenie stawów, w celu jak najszybszego postawienia diagnozy i wdrożenia leczenia.
• Osobom, w których rodzinach występowały przypadki RZS, a u których pojawiają się pierwsze, niepokojące dolegliwości stawowe.
• Pacjentom z ujemnym wynikiem czynnika reumatoidalnego (RF), u których podejrzenie RZS jest nadal wysokie na podstawie obrazu klinicznego.

Badanie anty-CCP jest testem o charakterze diagnostycznym i prognostycznym, a nie monitorującym.

• W diagnostyce badanie wykonuje się zazwyczaj tylko raz. Dodatni wynik jest trwałą cechą serologiczną pacjenta i nie ma potrzeby powtarzania badania w celu potwierdzenia diagnozy.
• W monitorowaniu badanie nie służy do śledzenia aktywności choroby ani oceny skuteczności leczenia. Do tego celu lekarz reumatolog wykorzystuje inne wskaźniki, takie jak CRP, OB oraz regularną ocenę stanu klinicznego pacjenta.

Przygotowanie do badania jest bardzo proste.

• Badanie nie wymaga bycia na czczo. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej", czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Krew można pobrać o dowolnej porze dnia.

Wynik badania anty-CCP jest bardzo stabilny i swoisty dla konkretnych procesów autoimmunologicznych.

• Czynniki patologiczne:
• • •
    Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to główna i niemal wyłączna przyczyna obecności wysokich stężeń przeciwciał anty-CCP.
  • •
    Inne choroby autoimmunologiczne. W niskich mianach przeciwciała te mogą być rzadko obecne u pacjentów z toczniem rumieniowatym układowym, zespołem Sjögrena czy twardziną układową.
• Czynniki związane ze stylem życia:
• • •
    Palenie papierosów jest uznawane za jeden z najsilniejszych czynników środowiskowych, który może inicjować proces cytrulinacji w płucach, a w konsekwencji produkcję przeciwciał anty-CCP i rozwój RZS u osób z predyspozycjami genetycznymi.

Wynik badania anty-CCP to jedna z najważniejszych informacji w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów.

• Wynik dodatni (podwyższone stężenie), ze względu na bardzo wysoką swoistość, z ogromnym prawdopodobieństwem wskazuje na reumatoidalne zapalenie stawów. Jest to jedno z kluczowych kryteriów klasyfikacyjnych tej choroby, uwzględnianych przez międzynarodowe towarzystwa reumatologiczne.
• • •
    Dodatni wynik anty-CCP:
    – Wspiera w postawieniu wczesnej i pewnej diagnozy, co umożliwia szybkie wdrożenie leczenia.
    – Często wiąże się z większym ryzykiem rozwoju nadżerek kostnych i bardziej agresywnego przebiegu choroby.
    – Może pojawić się na wiele lat przed wystąpieniem pełnoobjawowej choroby, identyfikując osoby w grupie bardzo wysokiego ryzyka.
• Wynik ujemny (w zakresie referencyjnym) nie wyklucza całkowicie reumatoidalnego zapalenia stawów. Około 20-30% pacjentów z RZS nie wytwarza tych przeciwciał. Jednak ujemny wynik anty-CCP, zwłaszcza w połączeniu z ujemnym wynikiem czynnika reumatoidalnego (RF), czyni diagnozę RZS znacznie mniej prawdopodobną i skłania do poszukiwania innych przyczyn zapalenia stawów.