Na ustach lub narządach płciowych: sposoby na opryszczkę

Wirus opryszczki – warianty i fazy rozwoju

Opryszczka u ludzi może przybrać 2 formy: opryszczki na wargach (tzw. zimno na ustach lub febra) bądź opryszczki intymnej, która daje objawy na genitaliach. Za opryszczkę wargową odpowiada wariant wirusa opryszczki: HSV-1, zaś za opryszczkę narządów płciowych: HSV-2. Choć oba dają objawy w innych partiach ciała, łączy je:

• wygląd zmian skórnych (małe, bolesne pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem, które mogą pękać i pozostawiać owrzodzenia lub nadżerki) oraz poprzedzająca je nadwrażliwość, świąd i pieczenie w miejscu bąbli;
• droga zakażenia, którą jest kontakt z zakażoną śliną, skórą lub błonami śluzowymi;
• okres wylęgania (najczęściej 6 – 8 dni, jednak czas ten może trwać 1 do nawet 26 dni) i przebieg choroby;
• część sposobów leczenia;
• nawracanie objawów.

HSV-1: opryszczka na ustach

Jest to najczęstsza postać opryszczki. Na ustach, zwykle w kąciku lub na granicy warg i skóry twarzy występują drobne skupiska pęcherzyków zapalnych. Zwykle przebiega łagodnie.

Początek opryszczki na ustach zwykle zwiastuje świąd, pieczenie i nadwrażliwość w okolicach ust. Niektórzy pacjenci mogą doświadczać także objawów przeziębienia: gorączki, zmęczenia i powiększenia węzłów chłonnych.

W dalszej kolejności, po 1 – 2 dniach od uczucia dyskomfortu w okolicy ust, zaczyna formować się pęcherz. Po następnych dwóch dniach pęcherz pęka. Kontakt z wydzieliną z pęcherza innych osób może skutkować zarażeniem!

Ok. 1 – 3 dni od pęknięcia pęcherza, zacznie się on goić. Może pojawić się żółty lub brązowy strup, który odpadnie samoistnie. Blizny po opryszczce są bardzo rzadkie.

Ile trwa opryszczka na ustach?

Opryszczka na ustach trwa zwykle około 7 dni.

Opryszczka wargowa a inne choroby ust

Jak odróżnić opryszczkę od innych wyprysków, które mogą pojawić się w okolicy ust? Rozróżnienie nie jest aż tak trudne.

Opryszczka a pryszcz

Choć słowo „opryszczka” zawiera w sobie również wyraz: „pryszcz”, są to zupełnie różne wypryski. Pryszcz wypełniony jest białą substancją i najczęściej pojawia się na twarzy: policzku, czole, pod nosem. Pęcherz opryszczki jest wypełniony przezroczystym płynem i często występują w grupach. Zwykle pojawiają się w okolicy ust, rzadko występują na innych partiach twarzy.

Choć początki opryszczki mogą przypominać zapowiedź formowania się pryszcza, również początkowa faza rozwoju tych skórnych niedoskonałości może się różnić: zaczerwienione miejsce w przypadku opryszczki jest bolesne i miękkie, podczas gdy pryszcza – bezbolesne i twarde. Próby wyciśnięcia opryszczki również wiążą się z większym bólem.

Opryszczka a zajad

Zajady wyglądają jak popękane kąciki ust, które po pewnym czasie zmieniają się w rany. Powstają wskutek nagromadzonych w tym miejscu bakterii i grzybów. Mogą być również jednym z objawów niedoboru żelaza. W odróżnieniu od opryszczki (która jest wynikiem infekcji wirusowej), zajady nie objawiają się pęcherzami wypełnionymi płynem. Opryszczka znika po ok. tygodniu – zajady mogą utrzymywać się znacznie dłużej.

Sprawdź swój poziom żelaza we krwi.

Opryszczka a afty

Afty to małe, płytkie nadżerki lub owrzodzenia w jamie ustnej – zwykle po wewnętrznej stronie policzka lub warg. Wydawałoby się, że sama lokalizacja pozwala z łatwością odróżnić opryszczkę od afty, jednak nie jest to takie proste. Opryszczka może pojawić się w jamie ustnej i spowodować np. opryszczkowe zapalenie jamy ustnej. Pęcherze pojawiają się wówczas nie tylko na wewnętrznej stronie policzka, ale również na języku. To cięższa forma opryszczki.

Co odróżnia opryszczkę jamy ustnej od afty? Po pierwsze, po 1 – 2 dniach od wyjścia afty można zaobserwować na nich biały, żółty lub szary nalot. Z kolei pęcherze opryszczki wypełnione są przezroczystym płynem. W odróżnieniu od opryszczki, afty nie są zaraźliwe.

HSV-2: opryszczka narządów płciowych

Kiedy opryszczka pojawia się na wargach sromowych lub penisie mamy do czynienia z opryszczką narządów płciowych wywołaną wirusem HSV-2. Wygląd pęcherzy jest taki sam, jak w przypadku opryszczki wargowej – różni się jedynie ich lokalizacja.

Zarażenie jest możliwe nie tylko w trakcie seksu (waginalnego, analnego lub oralnego), ale także kiedy dojdzie do kontaktu skóry partnera z zakażonymi okolicami intymnymi. Największe prawdopodobieństwo występuje wtedy, gdy u partnera są widoczne pęcherze, jednak ponieważ opryszczka narządów płciowych może także przebiegać bezobjawowo, do przeniesienia wirusa na inną osobę może dojść również kiedy objawy nie są widoczne. Zmiany pojawiają się zwykle 4 – 7 dni po kontakcie seksualnym z osobą zakażoną HSV.

Jest też możliwe, by zarazić się opryszczką intymną od osoby z HSV-1! Zwykle dzieje się to podczas stosunku oralnego, w szczególności gdy u partnera opryszczka na ustach jest aktywna. Do zakażenia może również dojść, kiedy po dotknięciu febry ta sama dłoń dotknie miejsc intymnych partnera. Dlatego kiedy u Twojego partnera(-ki) nastąpił nawrót opryszczki, unikaj całowania i seksu do czasu całkowitego wygojenia się pęcherzy. W ostatniej sekcji artykułu sprawdzisz pełną listę sposobów zapobiegania opryszczce.

Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn pojawia się na penisie lub jego okolicach: pachwinach, pośladkach, udach lub wokół odbytu.

Opryszczka płciowa częściej nawraca u mężczyzn.

Opryszczka miejsc intymnych u kobiet dotyka przede wszystkim wargi sromowe, łechtaczkę lub inne części sromu, ale może również pojawić się na pośladkach lub wokół odbytu.

Kobiety są bardziej narażone na zakażenie HSV-2.

Czy masz HSV? Sprawdź bez wychodzenia z domu! 

Ile trwa opryszczka narządów płciowych?

Wygojenie się pęcherzy na genitaliach może trwać 2 – 6 tygodni.

Co stosować na opryszczkę?

Mamy dla Ciebie dobrą i złą wiadomość. Zła: nie da się pozbyć opryszczki w jedną noc. Dobra: im szybciej zaczniesz działać, tym szybciej opryszczka się wygoi. Dlatego gdy tylko poczujesz pieczenie i świąd w okolicach ust, sięgnij po sprawdzone sposoby.

Co na zimno na ustach?
Skuteczne są leki przeciwwirusowe do stosowania miejscowo takie jak: acyklowir lub walacyklowir.

Ponadto opryszczkę na ustach można smarować hipoalergicznym balsamem do ust, który ochroni tę partię przed działaniem czynników atmosferycznych.

Co zrobić, jeśli mam opryszczkę narządów płciowych?
Stosuj te same leki, jak w przypadku opryszczki na ustach, a ponadto:

• noś bieliznę z „oddychającego” materiału, np. bawełny;
• powstrzymaj się od uprawiania seksu, dopóki opryszczka nie zniknie;
• noś luźne spodnie lub wybierz spódnice.

Domowe sposoby na opryszczkę

Niezależnie od tego, czy dotknęło Cię zimno na ustach, czy na miejscach intymnych, możesz wypróbować domowe sposoby, które złagodzą dyskomfort i przyspieszą gojenie się pęcherzy.

Nałóż miód na opryszczkę

Małe badanie z 2021 roku wskazuje, że nakładanie produktów opartych o miód manuka przyspiesza gojenie się opryszczki o 72%! Badanie przeprowadzone na większej grupie badawczej wykazało jednak, że leczenie miodem jest tak samo efektywne jak leczenie acyklowirem.

Zrób sobie okład

Ciepły czy zimny okład na zimno na ustach? Zimne! Zmniejszą one opuchliznę wokół pęcherzy. Pamiętaj, by nie nakładać lodu bezpośrednio na skórę – zawsze owijaj okład czystym kawałkiem materiału (np. ręcznikiem).

Jedz zdrowo

Nawrotowi opryszczki sprzyjają okresy obniżonej odporności. W zapobieganiu oraz przyspieszeniu leczenia opryszczki może pomóc dieta przeciwzapalna. W szczególności zadbaj o obecność:

• Warzyw bogatych we właściwości antyoksydacyjne (czyli zapobiegające negatywnemu wpływowi czynników zewnętrznych), np. kalafiora, szpinaku, pomidorów.
• Kwasów omega-3, które pomagają w zwalczaniu przewlekłych stanów zapalnych, a także pomagają obniżyć cholesterol. Znajdziesz je w tuńczyku, makreli, siemieniu lnianym i nasionach chia.
• Białka oraz niską zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych. O taki balans zadbasz poprzez jedzenie chudego nabiału i roślin strączkowych.
• Witaminy C – jej obecność ma przyspieszać gojenie się opryszczki. Tę witaminę znajdziesz m.in. w papryce, pomarańczach, truskawkach, mango.
• Witaminy B, która wspomaga odporność organizmu, a ponadto odgrywa ważną rolę w profilaktyce anemii oraz pomaga przy nadczynności tarczycy.

Czego unikać, jeśli wyszła mi opryszczka?

• Produktów o wysokiej kwasowości – kwasy zawarte w produktach spożywczych mogą przyczyniać się do pęknięcia pęcherzy opryszczki. Do czasu zagojenia się febry staraj się ograniczać spożycie soków owocowych, piwa, napoi gazowanych i wysokoprzetworzonej żywności.
• Produktów słodzonych – nadmiar cukru osłabia odporność, a osłabiony organizm jest bardziej podatny na opryszczkę. Dlatego zastąp słodycze naturalnymi cukrami, które znajdziesz w owocach, np. bananie.
• Wysokoprzetworzonej żywności, np. fast foodów, słodyczy. Takie produkty zwiększają stres oksydacyjny w organizmie i podtrzymują stan zapalny.
• Alkoholu – wiele z drinków jest też przepełniona cukrem, ponadto alkohol może podrażniać zmiany opryszczkowe, a dodatkowo osłabia organizm.

Odpoczywaj!

Opryszczka nawraca. Nawrotom sprzyja m.in. przemęczenie i osłabienie organizmu oraz stres. Dlatego kiedy wychodzi, potraktuj to jako sygnał od organizmu, że czas odpocząć. Po pracy skup się na sobie, weź relaksującą kąpiel, obejrzyj ulubiony film i przede wszystkim: porządnie się wyśpij.

Czy można stosować pastę do zębów na opryszczkę?

Nakładanie pasty do zębów na pęcherze opryszczki jest nieskuteczne, a ponadto może podrażnić zmiany skórne.

Nawracająca opryszczka

To, że opryszczka nawraca, leży w naturze wirusa opryszczki. HSV, podobnie jak wirus mononukleozy, po pierwszej infekcji pozostaje w organizmie w formie „uśpionej”. W sprzyjających warunkach może się „przebudzić” – czasami jest to widoczne, a czasami nie. Niestety nie niesie to dobrej wiadomości: nie da się pozbyć opryszczki raz na zawsze.

Reaktywacji wirusa HSV sprzyja:

• obniżenie odporności wywołane chorobą lub przemęczeniem;
• ekspozycja na promienie UV, np. przez opalanie lub wizyty w solarium;
• stres;
• miesiączka.

Opryszczka w ciąży

Opryszczka na ustach w ciąży nie ma wpływu na jej przebieg, ani na zdrowie dziecka. Podobnie z opryszczką warg sromowych – jeśli pojawi się w ciągu pierwszych 34 tygodni ciąży, nie stanowi zagrożenia. Jednak jeśli opryszczka sromu i okolic jest aktywna w trakcie porodu, może dojść do zarażenia niemowlęcia, szczególnie gdy pojawiła się u matki po raz pierwszy. Czasami w takiej sytuacji zaleca się cesarskie cięcie.

Karmienie piersią jest bezpieczne, o ile pęcherze opryszczki nie pojawiają się na piersiach lub w okolicy brodawek.

Zbadaj się na HSV-2! Zamów domowe pobranie krwi jeszcze przed porodem i dowiedz się bez wychodzenia z domu!

Opryszczka u dzieci

Opryszczka u niemowlaka może być niebezpieczna, zwłaszcza jeśli mówimy o przypadku, w którym dziecko zaraziło się HSV-2 w trakcie porodu. Objawia się tak jak u dorosłych: przezroczystymi pęcherzami, które mogą pojawiać się na całym ciele. Kiedy wirus rozprzestrzeni się, objawami może być także:

• zmęczenie,
• problemy z oddychaniem,
• hipotermia,
• problemy podczas karmienia,
• drgawki,
• śpiączka.

Opryszczka u starszych dzieci, które zdążyły już rozwinąć swoją odporność, objawia się i leczy tak samo jak u dorosłych.

Opryszczka – przyczyny

Przyczyną nawrotu opryszczki na ustach, poza osłabieniem organizmu, mogą być również pewne czynniki zewnętrze, np. zabiegi estetyczne. Pamiętajmy także, że niektóre aktywności seksualne stanowią drogę zakażenia wirusem HSV.

Opryszczka po wizycie u dentysty

Badania potwierdzają: opryszczka może pojawić się po wizycie u dentysty. Ryzyko reaktywacji wirusa pojawia się w szczególności po zabiegu wyrwania zęba z miejscowym znieczuleniem. Podobne badanie porównało ryzyko z wizytą kontrolną u dentysty, wizytą, na której zastosowanie znieczulenie miejscowe oraz znieczulenie ogólne. W każdym przypadku ryzyko „wybudzenia” wirusa HSV wzrastało, a najbardziej (o 11%) w przypadku znieczulenia ogólnego.

Jeśli czeka Cię wizyta u dentysty i martwisz się, że po niej wyjdzie Ci opryszczka – skonsultuj się ze swoim lekarzem.

Opryszczka po powiększaniu ust

Jest to rzadki przypadek, ale możliwy: opryszczka może pojawić się po zastosowaniu kwasu hialuronowego. Spytaj swojego lekarza, co możesz zrobić, by ograniczyć ryzyko opryszczki po takim zabiegu.

Opryszczka po makijażu permanentnym ust

Opryszczka po opalaniu

Promieniowanie słoneczne to jeden z czynników uaktywniających opryszczkę. Dlatego może zdarzyć, że po opalaniu zaobserwujesz u siebie opryszczkę – według badań dzieje się tak u 10% pacjentów dotkniętych HSV-1.

Opryszczka po całowaniu

Całowanie się z osobą, która ma pęcherze na ustach to pewny sposób na zarażenie się opryszczką. I nie chodzi wyłącznie o namiętny pocałunek z języczkiem! Każdy rodzaj pocałunku: od seksu oralnego, po przelotny buziak w policzek od osoby z opryszczką naraża Cię na zakażenie.

Opryszczka po seksie oralnym

Można myśleć o seksie oralnym jak o pewnej formie pocałunku – który, jak już wiemy, jest jednym ze sposobów przenoszenia się opryszczki. Może zdarzyć się, że przeniesienie się HSV tą drogą spowoduje u partnerka(-ki) objawy opryszczki narządów intymnych. Mając to na uwadze oraz fakt, że w rzadkich przypadkach wirus opryszczki może uaktywnić się bezobjawowo, rozważ rozmowę z partnerem(-ką) o opryszczce.

Jak zapewnić sobie bezpieczeństwo podczas seksu oralnego?
Nawet podczas seksu oralnego stosuj prezerwatywy.

Opryszczka a COVID-19

Opryszczka nie jest objawem koronawirusa, jednak infekcja SARS-CoV-2 może przyczynić się do reaktywacji HSV. Według wstępnych badań w szczególności dotyczy to osób, które wskutek covidu doświadczają zespołu ostrej niewydolności oddechowej. Podobne badanie zwraca uwagę, że uaktywnienie się wirusa opryszczki przy COVID-19 może być bezobjawowe.

Opryszczka a HIV

Jak podaje WHO, osoby z opryszczką narządów płciowych są bardziej narażone na zarażenie wirusem HIV. Pęcherze na genitaliach ułatwiają wirusowi przeniknięcie do organizmu. Owrzodzenia opryszczkowe „ułatwiają” zakażenie się HIV w trakcie stosunku płciowego. WHO sugeruje, że każda osoba z opryszczką narządów płciowych powinna być badana na HIV.

Zapobieganie opryszczce

Raz nabyta opryszczka pozostaje z nami do końca życia i ujawnia się wtedy, gdy jesteśmy osłabieni. Na szczęście zimnu można zapobiegać, a znając sytuacje wzmacniające ryzyko nawrotu, warto zawczasu przyjąć lekarstwa.

Co robić na co dzień, aby zapobiegać nawrotowi oraz nabyciu wirusa HSV?

1. Nie dziel się z nikim swoją szczoteczką do zębów, maszynką do golenia, czy szminkami.
2. Unikaj jedzenia po kimś.
3. Stosuj kremy z filtrem UV na twarz.
4. W miarę możliwości unikaj stresu. Sprawdź, jak możesz sobie z nim radzić.
5. Stosuj prezerwatywy również w trakcie seksu oralnego.
6. Nie uprawiaj seksu ani nie całuj się z osobą, która ma widoczne pęcherze opryszczki. Poczekaj, aż się całkowicie wygoją.